Przewodnik po znakowanych szlakach turystycznych PTTK okolic Zielonej Góry.pdf

JAROSŁAW WNOROWSKI

Oddajemy w Państwa ręce drugie rozszerzone wydanie przewodnika po

znakowanych szlakach turystycznych okolic Zielonej Góry. Trochę nowych

tras przybyło, a część została przeprojektowana. Zielona Góra przecież stale

się rozrasta. W tekście wykorzystano opisy zabytków autorstwa dra

Stanisława Kowalskiego oraz źródła bibliograficzne. Fotografii użyczyli:

Ewa Duma, Krzysztof Grabowski oraz Jarosław Wnorowski.

Mamy nadzieję, że ten przewodnik pomoże Państwu w poznawaniu uroków

najbliższej okolicy naszego miasta. Prosimy o wszelkie uwagi i propozycje

dotyczące jego treści. Planujemy bowiem wznowienia i aktualizacje.

PRZEWODNIK PO

ZNAKOWANYCH SZLAKACH

TURYSTYCZNYCH PTTK

OKOLIC ZIELONEJ GÓRY

Dziękujemy wszystkim znakarzom, którzy dołożyli wszelkich starań aby

szlaki były nietrudne do przejścia, a jednocześnie dostarczyły wędrowcom

wielu wrażeń estetycznych. Szczególne wyrazy uznania należą się

wymienionym poniżej osobom i sponsorom, bez udziału których wydanie

tego przewodnika byłoby utrudnione: BEATA MUSIAŁOWSKA –

koordynator ds. znakowania szlaków turystycznych z ramienia Zarządu

Głównego PTTK, JERZY ŁATWIŃSKI – nestor akcji „Nie siedź w domu,

chodź z nami”, WITOLD CZAJKA – Wydawnictwo Sygnatura,

MAŁGOSIA WNOROWSKA – moja siostra oraz wszyscy inni choć nie

wymienieni.

Wydano staraniem Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego,

Oddział Zielonogórski w Zielonej Górze, ul. Kupiecka 17

Publikowanie treści informatora jest dozwolone jedynie za zgodą wydawcy i z podaniem źródła.

Opracował: Jarosław Wnorowski ©

ZIELONA GÓRA – wersja I - marzec 2003 r.

Wydanie II – rozszerzone kwiecień 2005 r.

Na wstępie - Kilka porad dla piechurów

odległości w kilometrach, zaś górskich w godzinach. Uwaga w Czechach

odległości nawet szlaków górskich podaje się w kilometrach !

Czarny wcale nie jest trudny

Szansa dla gmin - turystyka

Polski system znakowania pieszych szlaków turystycznych nizinnych i górskich

opiera się na wieloletnich doświadczeniach przewodników i znakarzy. Znaki

PTTK; co mało kto wie; są prawnie zastrzeżone przez Polskie Towarzystwo

Turystyczno – Krajoznawcze. Podobny system znakowania mają np. Niemcy i

Czesi, choć wymiary znaków są trochę inne. W znakowaniu szlaków pieszych

stosuje się oprócz białego pięć kolorów. Żeby je zapamiętać można nauczyć się

krótkiej formułki “piekło, niebo, trawa, cytryna, węgiel co odpowiada kolorom

czerwonemu, niebieskiemu, zielonemu, żółtemu i czarnemu. Kolor szlaku nie

świadczy wcale o stopniu jego trudności (z wyjątkiem jednak nartostrad). Dawniej

tak było, ale od kilkudziesięciu lat na prawie wszystkich mapach można znaleźć

informacje wyprowadzające turystów z błędnego myślenia. Znaki umieszcza się

zwykle wg specjalnej instrukcji na wysokości wzroku potencjalnych turystów w

zależności od stopnia ukształtowania terenu. Tam gdzie zachodzi większe

prawdopodobieństwo zgubienia szlaku, znaków maluje się więcej. W razie

zgubienia szlaku, co może być spowodowane np. przez ich zniszczenie przez

pseudoturystów (niestety częste), wycięcie drzewa (to zdarza się na szczęście

rzadko dzięki znakomitej współpracy z Lasami Państwowymi), najlepiej cofnąć

się do ostatniego znaku albo szukać następnego znaku. Pomocne będą wtedy

mapy.

Żeby znakować szlaki turystyczne w PTTK trzeba ukończyć specjalny kurs i zdać

egzamin praktyczny i teoretyczny przed komisją. Każdy znakarz otrzymuje

legitymację – licencję na znakowanie i projektowanie szlaków. W Zielonej Górze

ma swoja siedzibę koordynator znakarzy – Beata Musiałowska (tel. 068 452 52

08). Z nią ustala się przebieg proponowanych szlaków pieszych PTTK. Licznym

lubuskim gminom pomagamy projektować i wyznakować ścieżki rowerowe,

ścieżki spacerowe i szlaki piesze, a nawet ścieżki do jazdy konnej. Dzięki temu

zwiększa się ich atrakcyjność, nie tylko turystyczna.

Stosowane w Polsce znaki na szlakach pieszych PTTK

Rodzaj znaku

Jego znaczenie

Początek lub koniec szlaku, w kółku znajduje się jego kolor. Zwykle

towarzyszy mu znak podstawowy umieszczony w kierunku, dokąd biegnie

szlak.

Znak podstawowy - najczęściej spotykany na szlaku.

Kilka praktycznych porad

Można powiedzieć, że szlaki wytycza się po to aby ułatwić turystom dotarcie do

ciekawych miejsc. Regiony o szczególnych walorach turystycznych (parki

narodowe, rezerwaty, miejsca wypoczynkowe, miejsca historyczne, kultury

ludowej ciekawe miasta itp.) są dlatego pokryte gęsta siecią szlaków. Szlaki

zwykle omijają szosy i drogi o nawierzchni utwardzonej i biegną leśnymi oraz

polnymi ścieżkami. W miarę możliwości szlaki wytycza się przez najwyższe

wzniesienia danego regionu, ze względu na panoramę, a zaczyna lub prowadzi w

miejscach z dostępem do środków komunikacji. Dwa szlaki o tej samej barwie nie

spotykają się ze sobą (istnieją oczywiście wyjątki np. przy schronisku Pod Śnieżką

w Karkonoszach, a Czechach wcale nie jest to regułą). Normą częstotliwości

umieszczania znaków jest zasada, że dwa kolejne znaki powinny być w zasięgu

wzroku. Wszystko zależy jednak od terenu. Czasami znaki maluje się gęściej. Na

obszarach gdzie szlaków jest dużo umieszcza się specjalne mapki ze schematem

przebiegu szlaków i kilometrażem. W Polsce na szlakach nizinnych podaje się

Informacja o skręcie. Znak ten umieszcza się przed skrętem szlaku w prawo

lub lewo zwykle pod kątem prostym. Za skrętem powinien pojawić się znak

podstawowy jako swoiste potwierdzenie dla turysty, że wybrał właściwą drogę.

Informacja o zakręcie, ale pod kątem innym niż prosty np. po łuku.

Strzałka (tzw. znak kierunkowy) pokazuje dokładny kierunek dokąd ma udać

się turysta, tak jak w przypadku informacji o zakręcie powinien następować po

nim znak podstawowy jako potwierdzenie.

Rodzaj znaku

Jego znaczenie

Rodzaj znaku

Jego znaczenie

Rozejście się szlaków, spotykane zwykle w okolicach ważnych ich węzłów

Dojście do wody, źródła (umieszczany zwykle w górach)

Dojście do schroniska lub miejsca na nocleg

Grupa szlaków

Znak ścieżki spacerowej, zwykle krótkiej

Znak ścieżki dydaktycznej np. leśnej, o charakterze poznawczym i

edukacyjnym

Wykrzyknik przy znaku oznacza, że turysta powinien zachować szczególna

uwagę szukając następnego znaku

(w terenie gdzie trudno go namalować) lubże zbliża się np. do ruchliwej drogi,

rezerwatu przyrody.

Tablica szlaków. Umieszcza się ją zwykle w ważnych punktach, gdzie krzyżuje

się lub zaczyna kilka szlaków.

Tabliczka informacyjna jest umieszczana zwykle w węzłowych miejscach na

szlaku np. przy przystankach, ciekawych obiektach, na początku szlaku.

Zawierają informacje o kolejnych obiektach na szlaku a także o odległościach

do nich.

Trójkąt oznacza dojście ze szlaku do punktu widokowego.

Dojście ze szlaku do ciekawego obiektu krajoznawczego, przyrodniczego

SZLAK NIEBIESKI ZG 3001 - n

„Rezerwatów przyrody”

Duża Pętla Zielonogórska

Przecinamy drogę ze Starego Kisielina do Janów i Przytoku. Szlak wędruje teraz

wyraźnym traktem wzdłuż ściany lasu iglastego, a także pomiędzy polami i

sadami. Po 2,5 kilometrach dochodzimy do malowniczego wąwozu, którym

schodzimy do drogi z Przytoku do Droszkowa. Skręcamy w lewo i po niecałych

500 metrach dochodzimy do drogi asfaltowej w Przytoku. Skręcamy w lewo i po

około 300 metrach za domem nr 1b skręcamy w prawo. Drogą asfaltową, nie

skręcając w prawo można dojść do centrum Przytoku, gdzie znajduje się m.in.

schronisko PTSM, pałac oraz kilka sklepów spożywczych, hotelik i przystanki PKS

– kursy do Zielonej Góry).

ODCINEK: Zielona Góra Dworzec PKP – ul. Wyspiańskiego –

leśniczówka Stary Kisielin (ośrodek sanatoryjny dla dziko żyjących

zwierząt) - Przytok – Łaz – Zabór – Jezioro Liwno – Proczki – Milsko

Kategoria szlaku: pieszy, przyrodniczy,

historyczny, dla rowerzystów

Odcinek szlaku zaczyna się na skwerze naprzeciwko wejścia do Dworca

PKP.

PRZYTOK – wieś ze wczesnego średniowiecza, jednak pierwsze dokumenty pisane

pochodzą z 1408 r. Należała do rodu von. Qvossów i

Stentschów. Warty zobaczenia jest pałac

neorenesansowy budowany w latach 1864 – 1867.

Mieści się w nim obecnie Ośrodek Szkolno –

Wychowawczy. Koło pałacu znajduje się park

krajobrazowy z 1792 r. a przy drodze do Starego

Kisielina - ufundowany przez Stentschów kościół z

1778 r. (dawny ewangelicki). Na plebani w latach

1818 – 1832 mieszkała muza Goethego – Wilhelmina Walch Herzlieb.

Szlak biegnie ulicami Bema i Staszica, za hotelem Polan i pływalnią, skręca w

ulicę Wyspiańskiego. Od dawnego MOS-u szlakowi niebieskiemu towarzyszy

zielony (tzw. mała pętla zielonogórska). Mijamy pętlę autobusową i akademik

Uniwersytetu Zielonogórskiego. Tu szlak niebieski skręca w lewo i przechodzi

przez przejazd kolejowy na linii do Wrocławia. Szlak zielony skręca zaś w prawo.

Po prawej stronie mijamy ogródki działkowe, po lewej zaś schronisko dla

bezdomnych zwierząt. Szlak przechodzi po kilkuset metrach tunelem pod

obwodnicą Zielonej Góry na drodze nr 3 z Jakuszyc do Świnoujścia – będącej

jedną z najważniejszych arterii komunikacyjnych Polski. Towarzyszą nam również

znaki leśne na drodze pożarowej. Szlak schodzi z głównego traktu, skręca w

prawo po czym w lewo i wchodzi na równoległą ścieżkę biegnącą przez młody las

(uwaga mało znaków). Traktem tym wędrujemy przez najbliższe 2 kilometry, aż

do skrzyżowania gdzie napotykamy znaki ścieżki

przyrodniczej oddanej do użytku w 1999 r. (biały

kwadrat z zieloną ukośną kreską w środku). Na tym

skrzyżowaniu skręcamy w prawo i po około 1

kilometra dochodzimy do leśniczówki w Starym

Kisielinie. Znajduje się tam ośrodek sanatoryjny

dla dziko żyjących zwierząt (tel. 320 93 69) .

Znalezione ranne zwierzęta trafiają pod opiekę

leśniczego i lekarza weterynarii, aby po kuracji mogły wrócić do naturalnego

środowiska. Część zwierząt trafia do zoo. Naprzeciwko leśniczówki znajdują się

ciekawe tablice edukacyjne dotyczące gospodarki leśnej np. ptasi budzik, opisy

grzybów, a także ławki pod wiatami i miejsce na ognisko. Wszystkie te

udogodnienia czynią to miejsce idealnym miejscem do odpoczynku na trasie.

Mijamy kilka domów i idziemy polną drogą równolegle do drogi asfaltowej do

Łazu, która towarzyszy nam z prawej strony. Dochodzimy do małego

skrzyżowania dróg. Na horyzoncie a wprost ukazuje się nam charakterystyczna

leśna ambona myśliwska. Za ogrodzeniem skręcamy w lewo a później w prawo, w

stronę ściany lasu. Ścieżką oddzielającą las od pól uprawnych wędrujemy około 1

kilometra aż do ambony myśliwskiej. Idziemy dalej prosto, aby po niecałych 250

metrach skręcić w idącą pod górę niewielką przecinkę. Uwaga na tym odcinku

brak jest jakichkolwiek znaków. Po wspięciu się na górę niewielkiego wzniesienia

idziemy dalej za znakami. Po kilkuset metrach skręcamy w prawo i wchodzimy na

ścieżkę prowadzącą to w górę to w dół malowniczymi wąwozami

rozpościerającymi się pomiędzy zboczami wzniesień. Odcinek ten dostarcza wielu

wrażeń estetycznych dla miłośników przyrody i leśnej scenerii. Zobaczyć na nim

można m.in. porośnięte krzakami jagód i paproci wzgórza, resztki sadów

owocowych w środku lasu (!?), idylliczny potok, alejki brzozowe. Po wyjściu z

lasu na rozległą polanę należy iść dalej prosto w stronę linii energetycznej drogą,

która odchodząc później lekko w prawo, doprowadza nas do wsi Łaz. Po lewej

stronie rozpościera się piękna rozległa panorama w kierunku północnym. Dwie

charakterystyczne wieże należą do firmy Rockwool w Cigacicach nad Odrą.

ŁAZ – dawna osada przewoźników na trasie przeprawy na Odrze, pierwsze

pisemne wzmianki pochodzą z 1376 r. Łaz należał do właścicieli pobliskiego

Zaboru.

Szlak niebieski wraz czerwonym wyprowadzają nas z Zaboru w kierunku Milska.

Czerwony skręca w lewo za Urzędem Gminy, niebieski zaś prowadzi ponad 1,5

km wzdłuż drogi asfaltowej do Milska. Następnie skręca w prawo do Jeziora

Liwno. Po prawej stronie – ciekawa panorama na pałac i park. Szlak dochodzi do

niewielkiego skrzyżowania. Z prawej strony przyłącza się ponownie szlak żółty

(również z Zaboru). Skręcamy w leśną ścieżkę w lewo, którą wędrujemy aż do

rogatek wsi Proczki. Tu – szlak żółty odbiega w prawo (do Dabrowy), niebieski

zaś wchodzi do Proczek. Po dwóch kilometrach dalszej drogi dochodzimy do

Milska.

We wsi Łaz należy skręcić w lewo w asfaltową drogę do wsi Wielobłota. Po

niecałych 300 metrach od tablicy informującej o wyjeździe z Łazu, skręcamy w

prawo w leśną drogę. Wspina się ona cały czas lekko pod górę najpierw aleją

akacjową, później brzozową i ostatecznie sosnową na wzgórze. Dochodzimy do

skraju lasu. Po prawej mamy ciekawą panoramę na sady owocowe i znajdującą się

poniżej ich - drogę asfaltową do Zaboru. W oddali widać także leśną wieżę

obserwacyjną pod Przytokiem.

MILSKO – wieś położona na skarpie Odrzańskiej, z ciekawym kościołem z

XVIII w. z neogotyckąwieżą i zabytkowym cmentarzem z licznymi niemieckimi

nagrobkami.

Ścieżką dochodzimy do skrzyżowania ze szlakiem żółtym im. 30 lecia koła

MORENA. W lewo prowadzi on do wsi Wielobłota, w prawo zaś – polną drogą,

razem ze szlakiem niebieskim do Zaboru. Po wyjściu z lasu ukazuje nam się

ciekawy widok na Zabór (widać m.in. wieże kościoła i pałacu). Za starą

transformatorownią, po dojściu do szosy asfaltowej skręcamy w lewo w ulicę

Klonową biegnącą w stronę centrum Zaboru. Po lewej – mijamy neogotycki

kościół parafialny. Przed nami brama wejściowa do pałacu, po lewej zaś

przystanek PKS w Zaborze.

Przebieg trasy

Punkt na trasie

Odległości w

km tam

Odległości w km z

powrotem

Komunikacja

Zielona Góra

Dworzec PKP

PKP, MZK, PKS

1 [22,5]

Zielona Góra Schronisko

PTSM

ul. Wyspiańskiego

5 [21,5]

MZK 28,29

ZABÓR – siedziba urzędu gminy; pierwsze

wzmianki o wsi pochodzą z XVI wieku. W 1553 r.

panami Zaboru był ród Tschamerów wywodzących

się z rycerskiego rodu Czamborów. Nazwa wzięła

się od położenia miejscowości „za borem

sosnowym”. Największa atrakcją jest

wczesnobarokowy pałac zbudowany przez grafa

Jana Henryka Dünnewalda – dziś mieszczący

sanatorium dla dzieci. Architekt pałacu wzorował się na rezydencjach francuskich

i otoczył go fosą – dziś suchą – o szerokości 15 m i głębokości 3 m. Z tyłu za

pałacem rozpościera się duży park (niestety nie zadbany) o symetrycznym układzie

alei. Idąc główna aleja dojdziemy do jeziora Liwno. Po Dunnewaldzie rezydencja

miała jeszcze kilku właścicieli, między innymi należała do Fryderyka Augusta

Cosela – syna Augusta Mocnego i słynnej hrabiny Cosel, a także czeskiego

magnata Franciszka Pachta. Przed II wojna światową właścicielem pałacu była

eks-cesarzowa Niemiec Hermina Schonaich. Od czerwca 1998 roku pałac nosi

imię rycerzy zakonu maltańskiego. Oprócz pałacu można obejrzeć pseudogotycki

kościół św. Józefa, zbudowany w 1905 roku oraz kilkanaście XIX wiecznych

domów.

Stary Kisielin leśniczówka

5 [6]

3 [16,5]

Przytok

3 [9]

5 [13,5]

PKS

Łaz

5 [14]

2 [8,5]

PKS

Zabór

2 [16]

4,5 [6,5]

PKS

Proczki 4,5 [20,5] 2

Milsko PKS 2 [22,5] 0 PKS

w nawiasach [kwadratowych] podano odległość łączną.

W eksplorowaniu szlaku przydatne będą mapy np. “Województwo Lubuskie”, „Dokoła Zielonej Góry” -

wydawnictwa Sygnatura, a także mapa topograficzna Polski M-33-7/8 Zarządu Topograficznego

Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: