Celem ergonomii jest optymalne kształtowanie całego systemu aktywności człowieka. Składają się na niego takie elementy, jak:
• możliwości człowieka dotyczące wykonania danej pracy,
• organizacja i środki używane w pracy (działaniu) oraz
• produkt, który jest wynikiem tej pracy (działalności).
Zadaniem ergonomii, jako nauki, jest adaptowanie wiedzy ze wszystkich potrzebnych dziedzin nauki o człowieku oraz techniki, a następnie opracowanie modelu współzależności układu: człowiek - środki pracy i środowisko.
Zasady ergonomii należy stosować na wszystkich stanowiskach różniących się warunkami pracy. Podstawową zasadą ergonomicznego projektowania stanowisk pracy jest dostosowanie:
• środków,
• struktury przestrzennej,
• środowiska,
• organizacji pracy
do człowieka.Bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowo ukształtowana struktura przestrzenna stanowiska pracy, która powinna być dostosowana do wymiarów ciała przynajmniej 95% populacji przyszłych użytkownikówW celu zapewnienia prawidłowych warunków pracy konieczne jest również dostosowanie struktury stanowiska i jego elementów do:
• cech wzroku,
• pozycji roboczej operatora,
• ruchów i sił rozwijanych przez pracownika w przestrzeni pracy.
Niezależnie od czynności wykonywanych w czasie pracy, zasięg przestrzeni pracy jest stały i zależy jedynie od parametrów antropometrycznych pracownika. W odniesieniu do wysokości stawu łokciowego, przestrzeń pracy jest jednakowa dla pracy wykonywanej zarówno w pozycji stojącej, jak i siedzącej - spójrz na ilustrację obok.Organizacja stanowiska pracy, na którym wykonywane są czynności w pozycji siedzącej, została opracowana w oparciu o stanowisko komputerowe. Poszczególne parametry tego typu stanowiska pracy powinny być jak najbardziej zbliżone do stanowiska komputerowego.
Typowe stanowisko komputerowe składa się z: monitora, klawiatury, myszy, stołu lub biurka, krzesła, czasem dodatkowo podnóżka, uchwytu na dokumenty itp. Wszystkie elementy powinny mieć możliwość regulowania położenia, wysokości i kątów
pochylenia, aby umożliwić dopasowanie do indywidualnych potrzeb pracownika.Z punktu widzenia ergonomii o osiągnięciu komfortu pracy decydują:
• odpowiednie parametry stołu, tj, wysokość, szerokość i głębokość, jak również zaokrąglenie przedniej krawędzi i stabilność stołu - spójrz na ilustrację [1],
• odpowiednie ustawienie miejsca siedzącego - spójrz na ilustrację [2].
Ergonomiczna organizacja komputerowych stanowisk pracy dotyczy:
• odpowiedniej przestrzeni dla pracownika w pomieszczeniu pracy,
• prawidłowego rozmieszczenia stanowisk w pomieszczeniu względem źródeł światła,
• prawidłowego mikroklimatu oraz poziomu hałasu,
• prawidłowej organizacji pracy (przerwy),
• oprogramowania właściwego ze względu na zadania i umiejętności operatora.
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić przede wszystkim oświetlenie dzienne i elektryczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami. W szczególności powinny być spełnione wymagania dotyczące objętości i wysokości pomieszczenia oraz powierzchni wolnej podłogi.
Kształtowanie komputerowego stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii zmniejsza lub całkowicie eliminuje uciążliwości.Do obciążeń najczęściej występujących na komputerowym stanowisku pracy zalicza się:
• obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego,
• obciążenie wzroku,
• stres psychospołeczny.
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego wynika z:
• obciążenia mięśni utrzymujących ciało w pozycji siedzącej,
• obciążenia mięśni obręczy barkowej, niezbędnych do utrzymania kończyny górnej w pozycji umożliwiającej obsługę klawiatur,
• obciążenia mięśni karku, utrzymujących głowę w pozycji umożliwiającej obserwację dokumentu, klawiatury lub ekranu,
• obciążenia mięśni kończyn górnych, bezpośrednio odpowiedzialnych za wielogodzinne pisanie na klawiaturze.
W celu zmniejszenia tych uciążliwości wprowadzono minimalne wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, które zostały określone w Rozporządzeniu MPiPS z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
W tej lekcji poznałeś najważniejsze zasady ergonomii, które dotyczą projektowania i dostosowania stanowisk pracy do możliwości psychofizycznych człowieka.Wiesz już, że celem ergonomii jest optymalne kształtowanie całego systemu aktywności człowieka, na który składają się:
• organizacja i środki używane w pracy,
• produkt, który jest wynikiem tej pracy.
Podstawową zasadą ergonomicznego projektowania stanowisk pracy jest dostosowanie środków technicznych, struktury przestrzennej, środowiska i organizacji pracy do możliwości człowieka. Wiesz już także, że zapewnienie ergonomicznych zasad w kształtowaniu stanowiska oraz organizacji pracy na stanowisku komputerowym zmniejsza lub całkowicie eliminuje uciążliwości, do których zalicza się:
• obciążenie wzroku i
5.2. Pozycja przy pracy - praca wykonywana w pozycji siedzącej i stojącej
Osoby wykonujące pracę fizyczną o efektywnym wydatku energetycznym wynoszącym:
• dla mężczyzn - powyżej 1500 kcal/8 godzin lub 3 kcal/min,
• dla kobiet - powyżej 1000 kcal/8 godzin lub 2 kcal/min
w czasie badań profilaktycznych powinny przejść badanie EKG oraz, w zależności od wskazań, badanie spirometryczne płuc i próbę wysiłkową.Badanie wykonuje się co 5 lat, a u pracowników powyżej 45. roku życia - co 3 lata.Siedząca pozycja podczas wykonywania pracy jest bardziej ergonomiczna od pozycji stojącej lub leżącej.Pracownicy młodociani oraz kobiety nie mogą wykonywać ciężkich prac fizycznych.
Pozycja jest najważniejszym elementem wpływającym na obciążenia podczas pracy.Wśród prac wykonywanych w pozycji siedzącej można wyróżnić:
• prace biurowe,
• montaż małych elementów,
• prace przy maszynie (np. przy obrabiarce).
W pozycji stojącej można wykonywać:
• prace montażowe elementów o znacznej masie,
• prace naprawcze,
• prace przy maszynie z użyciem znacznych sił,
• ciągnięcie,
• pchanie,
• podnoszenie oraz
• przenoszenie.
Każda pozycja wykonywanej pracy ma swoje zalety i wady.Zaletami pozycji siedzącej są:
• niewielki wydatek energetyczny,
• dostarczenie trwałego podparcia dla całego ciała,
• możliwość wykonywania czynności precyzyjnych.
Wśród wad tej pozycji można wymienić:
• niedogodne pozycje ciała,
• duże obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego pleców i nóg,
• duże wartości wywieranej siły.
Zalety pozycji stojącej to:
• możliwość poruszania się podczas wykonywanej pracy.
Do jej wad można zaliczyć:
• ...
rubi11