KARMIENIE NATURALNE.doc

KARMIENIE NATURALNE

FIZJOLOGIA KARMIENIA PIERSIĄ

u                   Piersi dojrzałej kobiety składają się z ok.15-20 płatów zawierających tkankę tłuszczową.

u                   Płaty kształtem przypominają grono, zakończone pęcherzykami mlecznymi, które następnie przechodzą w przewody wyprowadzające, które rozszerzają się i tworzą zbiorniki mleka gotowego do wydalenia

u                   Ujście przewodu wyprowadzającego znajduje się na szczycie brodawki sutkowej.

u                   Każdy płat jest dobrze ukrwiony oraz zaopatrzony w bardzo dużą sieć naczyń limfatycznych, odprowadzających limfę z sutka do węzłów chłonnych. Płaty są również bogato unerwione i przewodzą bodźce czuciowe.

u                   W czasie ciąży dochodzi do powstania zmian w budowie piersi. Stają się one nabrzmiałe, a sutki zaokrąglają się.

u                   Zmniejsza się ilość tkanki łącznej i tłuszczowej na rzecz przyrostu tkanki gruczołowej i naczyń krwionośnych, co wpływa na rozluźnienie się więzadeł wieszadłowych, a w następnie dochodzi do zwiotczenia piersi.

u                   Wewnątrz gruczołów powiększa się liczba skupisk zrazików wyczuwalnych za pomocą dotyku, w postaci obrzmień o charakterze gruzełkowatym.

u                   Każda z komórek występujących w gruczołach powoli przekształca się w komórkę dojrzałą, wytwarzającą mleko.

WYTWARZANIE POKARMU

u                   W ostatnim trymestrze ciąży proces zmian dobiega końca.

u                   Pokarm zaczyna tworzyć się wraz z odejściem łożyska, tuż po urodzeniu dziecka.

u                   Mechanizmem powodującym pierwszy wypływ pokarmu jest ssanie. Pęcherzyki mleczne i przewody wyprowadzające są oplecione siecią komórek, które poprzez skurcze powodują przesuwanie się mleka w stronę brodawki.

u                   Karmiąc dziecko należy podać mu brodawkę razem z otoczką dzięki czemu dziecko poprzez nacisk warg, języka i dziąseł może samo regulować ilość wypływającego mleka.

LAKTACJA

LAKTACJA TO PROCES WYTWARZANIA I WYDZIELANIA MLEKA Z GRUCZOŁÓW SUTKOWYCH, W KTÓRYCH BIORĄ UDZIAŁCZYNNIKI NERWOWE I HORMONALNE.

Wystąpienie i utrzymanie się laktacji jest procesem złożonym, składającym się z pięciu faz:

1)     Mammogeneza – dochodzi do rozwoju gruczołu sutkowego jako narządu czynnościowego podczas ciąży. Proces ten jest pobudzany przez hormony steroidowe jajnika – estrogeny i progesteron. Estrogeny powodują rozwój i tworzenie się dróg wyprowadzających, zaś wspólne działanie obu tych hormonów – rozwój pęcherzyków wydzielniczych i ich nabłonka wydzielniczego.

W czasie ciąży następuje przygotowanie gruczołu sutkowego do podjęcia funkcji po porodzie dzięki wydzielaniu hormonów przez ciałko żółte jajników, a następnie przez łożysko. Laktacja zapoczątkowana jest w momencie, gdy estrogeny przestają być produkowane przez łożysko a receptory dla prolaktyny zostają odblokowane.

2) Laktogeneza to druga faza, w czasie której mleko tworzy się w gruczołach mlecznych po oddzieleniu się łożyska. Dalszy wzrost tkanki gruczołowej i tworzenie się nowych zrazików wydzielniczych powoduje powiększenie się piersi. Zanika produkcja estrogenów przez łożysko i ich poziom we krwi gwałtownie spada, a podwyższa się poziom prolaktyny.

3) W galaktogenezie następuje rozpoczęcie wytwarzania się mleka w komórka wydzielniczych po wydaleniu łożyska, kiedy to następuje ustanie działania wytwarzanych w czasie ciąży hormonów steroidowych, gdyż jajniki podejmują swoją czynność powoli. Ustanie działania estrogenów jest bodźcem wyzwalającym czynność wydzielniczą nabłonka pęcherzyków. Proces ten jest wspierany fizjologicznie przez bodziec powstający podczas ssania, dlatego wczesne przystawienie noworodka do piersi  (do 0,5 h po porodzie) wzmaga wydzielanie mleka. Działanie prolaktyny ujawnia się często dopiero w 3 dniu połogu. Następuje wówczas gwałtowny napływ pokarmu zwany „nawałem mlecznym”.

4)Kolejna faza to galaktopoeza mająca na celu utrzymanie mleka w połogu. Warunkują ją czynniki wewnątrzwydzielnicze, mechaniczne i neurogenne. Duże znaczenie ma także ssanie brodawki sutkowej, które wytwarza bodźce nerwowe przesyłane do przysadki mózgowej, utrzymujące produkcję prolaktyny i oksytocyny. Częstotliwość drażnienia brodawki podczas ssania ma olbrzymie znaczenie dla podtrzymania galaktopoezy.

5) W galaktokinezie (wydalenie mleka) oksytocyna kurczy mięśnie gładkie ściany pęcherzyków wydzielniczych i dróg wyprowadzających – pokarm jest wyciskany na skutek skurczu mięśni. Następstwem wzmożonego wydzielania oksytocyny w trakcie karmienia są wywołane przez nią skurcze macicy.

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWA LAKTACJĘ

u                   Istnieje szereg czynników korzystnie wpływających na laktację i na osiągnięcie sukcesu w karmieniu piersią.

u                   Najważniejsze są jednak następujące:

-                      Zależne od kobiety, jej najbliższych i otoczenia

-                      Zależne od przyjętych praktyk szpitalnych

-                      Zależne od postawy personelu medycznego sprawującego opiekę nad kobieta w ciąży, rodząca i położnicą.

Jednak kluczowe znaczenie ma sama chęć kobiety do karmienia piersią i jej wiara w możliwości wykarmienia dziecka.

Wykształcenie takiej postawy wymaga czasu, przykładu i rzetelnej informacji, a także praktyki i wsparcia.

ZACHODZACE ZMIANY W ŚWIADOMOŚCI PERSONELU MEDYCZNEGO, DOCENIANIE SZCZEGÓLNEJ ROLI JAKĄ ODGRYWA SZPITAL I JEGO PRACOWNICY W PROCESIE WŁASCIWEGO KSZTAŁTOWANIA MECHANIZMÓW LAKTACJI I NAWYKÓW KARMIRNIA, DOPROWADZIŁO DO TEGO, ŻE CORAZ WIĘKSZA LICZBA KOBIET WYRAŻA CHĘĆ KARMIENIA SWEGO DZIECKA PIERSIĄ

POZYTYWNE NASTAWIENIE

u                    Pozytywna postawa matki do karmienia piersią wiąże się ściśle z jej pragnieniem karmienia w sposób naturalny. Wiara w zdolność do karmienia piersią, w swoje możliwości dotyczące wykarmienia dziecka, w zdolność pokonywania przeszkód związanych z naturalnym karmieniem są podstawą warunkującą pozytywne nastawienie matki.

u                    Odprężenie, spokój, brak zmartwień, problemów, bólu fizycznego, dobre samopoczucie podczas ciąży, wiedza matki o korzyściach jej pokarmu dla dziecka, pozytywne doświadczenia od starszych dzieci to tylko nieliczne czynniki wpływające na pozytywne nastawienie kobiety do naturalnego karmienia.

POZYTYWNE NASTAWIENIE KOBIETY DO SIEBIE W ROLI MATKI

u                  Kobieta oczekująca dziecka zazwyczaj jest szczęśliwa, zastanawia się czy nie mając doświadczenia sprosta nowym obowiązkom. Przez 9 miesięcy przygotowuje się do roli matki i jeśli zostanie do niej wcześniej przygotowana to wchodzi w nią z łatwością i zadowoleniem. Kobieta mająca wysokie poczucie własnej wartości jest pewna, że wystarczy jej czasu, energii, nieograniczonych zasobów uczucia, jakich w jej wyobrażeniu będzie wymagała opieka nad dzieckiem

POZYTYWNY STOSUNEK DO WŁASNEGO CIAŁA

u                    Kobiety są doskonale przygotowane biologicznie do pełnienia roli matki. Ich organizm współpracuje z rozwijającym się organizmem dziecka zarówno w czasie ciąży, jak i w czasie karmienia piersią.

u                    Kobiety jednak często są przekonane o tym, że karmienie prowadzi do deformacji piersi i utraty jędrności biustu. Czasami obawa przed obwisłymi piersiami jest większa niż chęć karmienia piersią.

u                    Kobieta akceptująca w pełni swoje ciało nie będzie obawiała się:

-                       przyrostu wagi,

-                       zniekształcenia piersi,

-                       obrzęku nóg, żylaków,

-                       rozstępów na brzuchu, pośladkach, biodrach i piersiach.

Taka kobieta ma świadomość tego, że poprzez miłość i ufność dla swojego ciała daje wszystko to co najlepsze.

STOSUNEK EMOCJONALNY MATKI DO DZIECKA

u                  Od chwili poczęcia rozwijający się organizm zapoczątkowuje długotrwały proces wzajemnej relacji matka – dziecko, a z chwilą porodu następuje proces wzajemnego poznawania się. Bezpośredni kontakt stanowią wrażenia wzrokowe. Dziecko swoim wyglądem, małymi rozmiarami, nieporadnością, głosem, wywołuje u matki reakcje opiekuńcze,  a bliski kontakt matki z dzieckiem daje obojgu wzajemną satysfakcję a zarazem stanowi podstawę rozwoju uczuć macierzyńskich.

u                    Stosunek emocjonalny matki do dziecka opiera się na przywiązaniu i miłości. Matka wyraża silne, długotrwałe emocje, jest świadoma potrzeb dziecka i odpowiednio na nie reaguje.

u                    Karmienie piersią jest jedną z form okazania miłości macierzyńskiej, gdyż stanowi złożony system wzajemnego oddziaływania matki i dziecka.

u                    Oboje dają wzajemnie coś co jest im potrzebne. Dziecko otrzymuje od matki pokarm, bliski kontakt fizyczny i ciepło. Karmienie pobudza wszystkie zmysły niemowlęcia, wpływa znacząco na jego rozwój fizyczny. Spełnienie potrzeb fizycznych daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, a ssanie piersi przez dziecko jest dla matki źródłem wielu bodźców zmysłowych. Reakcje dziecka podczas i po karmieniu dają matce uczucie zadowolenia, spełnienia obowiązku macierzyńskiego , co umacnia ja w roli matki. Więź uczuciowa jaka nawiązuje się pomiędzy matką a dzieckiem w czasie karmienia daje poczucie bliskości,  szczęścia, wzmacnia własną wartość,  a przede wszystkim jest źródłem radości z powodu dawania i dzielenia się sobą.

POCZUCIE SWOBODY WYBORU KARMIENIA

u                    Karmienie piersią jest idealnym źródłem pożywienia dla noworodków i niemowląt umożliwiający im prawidłowy rozwój.

u                    Jednym z największych zaburzeń naturalnego środowiska człowieka jest zastąpienie mleka matki mieszankami z mleka krowiego, dlatego najpóźniej w czasie ciąży konieczne jest podjęcie decyzji o sposobie karmienia dziecka. Taka decyzja nie powinna wynikać z samego przekonania, że tak trzeba, ale z rzeczywistej wiedzy o tym, co daje dziecku mleko matki.

u                    W społecznościach w których karmienie piersią jest normą kobiety nie musza wybierać, gdyż oczekuje się tego od nich. W krajach uprzemysłowionych połowa kobiet wybiera sposób karmienia jeszcze przed zajściem w ciążę. Wybór zależy od pochodzenia etnicznego, wieku, statusu materialnego oraz od tego w jaki sposób kobieta była karmiona jako niemowlę.

u                    W okresie okołoporodowym kobieta odczuwa szczególny nacisk na wybór metody karmienia ze strony najbliższych: męża, rodziny, przyjaciół. Jednak ważne jest , aby mogła sama dokonać wolnego wyboru, gdyż ta decyzja ma ogromne znaczenie dla jej zdrowia i  zdrowia dziecka.

CZYNNIKI OSOBOWOŚCIOWE

u                   Ciąża i poród wywierają ogromny wpływ na organizm i umysł kobiety. Przez 9 miesięcy oczekuje ona narodzin dziecka wyobrażając sobie, jak będzie wyglądał moment kiedy go wreszcie przytuli do piersi

u                   Zdarza się jednak, że zamiast radości pojawia się u kobiety uczucie niepokoju, leku i przygnębienia. Emocje te mogą dodatkowo wywołać poczucie winy i przeświadczenie, że jest się zła matką. Najczęściej pojawia się to w pierwszych dniach po porodzie, po czy z reguły dość szybko ustępują.

u                   Karmienie piersią może chronić noworodki przed niektórymi negatywnymi następstwami matczynej depresji. Noworodki matek z depresją swoim zachowaniem demonstrują więcej oznak stresu, słabszą czynność w lewej okolicy czołowej mózgu i mniejszą zmienność częstości pracy serca.

CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE

u                   Karmienie piersią to proces fizjologiczny, bedący naturalna konsekwencją urodzenia dziecka. Zdolność ta jest wrodzona.

u                   Na częstość i czas trwania karmienia piersią wpływa wiele czynników począwszy od środowiska zamieszkania, poprzez stan cywilny, status socjo-ekonomiczny, wykształcenie, prace, wiek, liczbę posiadanych dzieci oraz od wiedzy kobiet o dostępności sztucznego żywienia.

u                   Panuje przekonanie, że kobiety pełnoletnie, wykształcone, wywodzące się z rozwiniętych krajów dłużej karmią dzieci piersią.

Czynniki związane z interakcją matki i dziecka

u                    Bezpośredni kontakt matki z dzieckiem „skóra do skóry” i możliwość przystawienia dziecka do piersi w pierwszej godzinie po porodzie jest bardzo ważne dla obojga.

u                    Kontakt fizyczny i ssanie piersi ściśle się ze sobą wiążą. Nie jest możliwe unikniecie kontaktu w czasie karmienia piersią. Noworodki położone zaraz po porodzie na klatkę piersiową matki wykonują ruchy pełzania w kierunku piersi.

u                    Efektywne ssanie wymaga od dziecka uchwycenia ustami dużej części otoczki wraz z brodawką., ponieważ mleko wypłynie tylko wtedy, jeśli z zatoki mleczne, znajdujące się pod otoczka, będą uciskane. Dziąsła dziecka pokrywają otoczkę, a brodawka znajduje się głęboko w buzi, ponad językiem.

u                    Dziecko mocno przytulone do matki czubkiem nosa dotyka piersi. Prawidłowo ssie, gdy mięśnie jego twarzy energicznie pracują, a matka słyszy jak rytmicznie połyka

UWARUNKOWANIA ZALEŻNE OD ORGANIZACJI ODDZIAŁU SZPITALNEGO

u                    Niewielka grupa kobiet rozpoczyna karmienie piersią ze względu na brak zachęty, pomocy i instruktażu ze strony personelu medycznego, a przecież to w większości w szpitalu następuje pierwszy kontakt matki z dzieckiem, to w nim ma miejsce pierwsze karmienie, to wtedy dziecko uczy się czym jest pierś i jak z nią należy postępować.

u                    Zachęta i wsparcie informacyjne ze strony personelu medycznego są bardzo ważne dla matki i jej dziecka. Stworzenie systemu rooming-in dającego możliwość ich wspólnego przebywania po porodzie , daje matce szansę zaspokojenia wszystkich potrzeb dziecka.

u                    Zgodnie z wytycznymi WHO w oddziałach położniczych powinno przestrzegać się wytycznych „10 kroków do udanego karmienia piersią”

„10 kroków do udanego karmienia piersią”

u                   Sporządzić na piśmie zasady postępowania, sprzyjające karmieniu piersią i zapoznać z nimi cały personel.

u                   Przeszkolić wszystkich pracowników tak, aby moli realizować spisane zasady.

u                   Informować wszystkie kobiety ciężarne o korzyściach karmienia piersią i postępowania podczas karmienia.

u                   Pomagać matką w rozpoczęciu karmienia piersią w ciągu 30 po urodzeniu dziecka.

u                   Praktycznie nauczyć matki jak należy karmić piersią i jak utrzymać laktację, nawet jeśli będą oddzielone od noworodków.

6. Nie dokarmiać i nie dopajać noworodków niczym poza pokarmem kobiecym, z wyjątkiem szczególnych wskazań medycznych.

7. Stosować system rooming-in, umożliwiający matce przebywanie razem z dzieckiem w pokoju od urodzenia i przez całą dobę.

8. Zachęcać i ułatwić karmienie piersią na żądanie.

9. Nie podawać smoczka niemowlęta karmionym piersią.

10. Angażować się w tworzenie i pracę grup kobiet wspierających się w karmieniu piersią i kierować do nich karmiące matki wypisywane ze szpitala lub będące pod opieką przychodni.

CZYNNIKI MEDYCZNE

u                  Karmienie piersią jest najlepszym sposobem karmienia niemowląt przez pierwsze pół roku ich życia.

u                  Mleko matki zaspokaja w pełni ich potrzeby żywieniowe, stwarza niepowtarzalne warunki dla rozwoju fizycznego i i psychicznego, wpływa korzystnie na jego dalszy rozwój.

u                  Są jednak sytuacje, w których pomimo przeważających korzyści nie zaleca się karmienia dziecka piersią.

Przeciwwskazania do karmienia piersią

u                  nie leczona aktywna gruźlica u matki

u                  Matka zakażona wirusem HIV i wirusem limfotropowym HTLV typu I i II

u                  Kobieta poddawana chemioterapii, otrzymująca leki onkotyczne, przeciwmetaboliczne, sole złota, litu, tetracykliny, Indometacynę, Fenylbutazol, Chloramfenikol, Atropinę, opiaty, jodki i estrogeny

u                  Uzależnienie matki od narkotyków,

u                  Opryszczka zwykła skóry sutka

PRZECIWWSKAZANIA CZASOWE

u                   Okres utrzymywania się radioizotopu w organizmie matki (cel diagnostyczny lub po kontakcie z materiałem radioaktywnym). W przypadku czasowych przeciwwskazań matkę należy zachęcać do odciągania pokarmu co pozwala na utrzymanie laktacji do momentu powrotu do przerwanego karmienia

u                   Matki palące papierosy, pijące alkohol powinny jak najszybciej przerwać, gdyż hamują laktację, a spożycie nawet niewielkich ilości alkoholu uniemożliwia im karmienie dzieci przez najbliższe dwie godziny ze względu na koncentracje alkoholu w pokarmie.

u                   Zaburzenia psychiczne również stanowią przeciwwskazaniem do karmienia piersią

Przeciwwskazania ze strony dziecka

u                  Nietolerancja mleka matki spowodowana zaburzeniami genetycznymi w postaci galaktozemii lub fenyloketonurii, utrudniające trawienie cukru mlekowego lub tłuszczów, co powoduje, że niemowlę musi być karmione specjalnymi mieszankami.

u                  Nieprawidłowości w budowie jamy ustnej (rozszczep wargi i podniebienia, niedorozwój żuchwy)

u                  Niechęć dziecka do piersi wymaga od matki cierpliwości i spokoju oraz stałych prób przystawiania do piersi

PRZYGOTOWANIE PIERSI DO KARMIENIA

u                    Przygotowanie piersi w czasie ciąży jest bardzo korzystne szczególnie dla pierworódek.

u                    Normalna, codzienna toaleta brodawki i otoczki wymaga od kobiet dodatkowych zabiegów pielęgnacyjnych w postaci natłuszczania oliwką, wazelina, olejem jadalnym, lanoliną lub gliceryną kosmetyczną.  W celu uzyskania odpowiedniej długości, miękkości i odporności brodawek na ssanie należy jeszcze w okresie ciąży gimnastykować je palcami wskazującym i kciukiem.

u                    Każda przyszła mama pomiędzy 25 a 35 tygodniem ciąży powinna wykonywać ćwiczenia Hoffmana, które powodują wysuwanie się brodawek płaskich lub wciągniętych.

u                    W aptekach można kupić specjalne nakładki z miękkiego tworzywa o stożkowatym kształcie pozwalające na karmienie.

u                    Od 3 m-ca ciąży kobiety powinny pamiętać o właściwym rozmiarze biustonosza, gdyż piersi powiększają się stopniowo co pozwala unikną rozciąg...