Barok.docx

Barok

Epoka baroku trwała cały XVII w., aż do połowy XVIII w.. Nazwa wywodzi się z historii sztuki, w języku portugalskim barocco oznacza perłę o nieregularnych kształtach, później też dziwactwa, nieregularności w sztuce. Początki baroku nie były związane z niczyim wystąpieniem (jak w renesansie), ani z innym wydarzeniem historycznym. Przejście między epokami nastąpiło płynnie, ponieważ dotyczyło przemiany myśli, powstania nowych poglądów na świat i człowieka. Epoka baroku rodziła się z uczucia sceptycyzmu, które zdominowało schyłek renesansu. Nad wiarą w moc i wartość człowieka zaczęło brać górę zwątpienie w siłę człowieka i jego zdolność poznania.

Polski barok możemy podzielić na:

·        wczesny Barok: 1580-1620 - następuje odnowa tradycji średniowiecznych, np. pisania żywotów świętych, a także rozwój pamiętnikarstwa

·     dojrzały barok: 1620-1670 - powstaje i bujnie rozwija się teatr. W połowie XVII wieku następuje kryzys, który jest następstwem toczonych wojen. Powstaje kultura sarmacka, której szczytowy okres rozwoju przypada na panowanie Jana III Sobieskiego.

·     późny barok: 1670-1730 – są to tzw. czasy saskie, epoka kryzysu, zamierania dawnych wzorów, powstawania nowych idei i nurtów estetycznych – rokoko.

Filozofia:

·        Kartezjusz – (Cogito ergo sum – myślę, więc jestem) –odrzucenie empirii, jako źródła wiedzy o świecie, poznanie za pomocą rozumu, deizm – Bóg stworzył świat, ale w niego nie ingeruję

·        Pascal – sceptycyzm - przedstawił człowieka, jako istotę zagubioną i wykazał swoim zakładem „opłacalność” wiary w Boga

·        Brauch Spinoza – determinizm – wszystko jest częścią Boga, ponieważ istnieje tylko jedna substancja- nieskończony Bóg, który jest tożsamy z Naturą

·        Gottfried Wilhelm Leibniz - twierdził, że żyjemy w najlepszym ze światów, a człowiek jest niepowtarzalny i niezależny

·        Thomas Hobbes – twierdził, że w stanie natury panuje „wojna wszystkich ze wszystkimi”, a człowiek jest bliski zwierzęciu

·        John Locke – empiryzm – uważał, że rodzimy się, jako tabula rasa – czysta tablica, na której życie zapisuje kolejne doświadczenia, które są jedynym źródłem naszej wiedzy

Sarmatyzm

Był ideologią wytworzoną przez polską szlachtę. Przypisała ona sobie pochodzenie od starożytnego plemienia Sarmatów, ludu niezwykle walecznego i dzielnego. Powyższa fantastyczna wizja spowodowała, iż szlachta polska stawała się zadufana w sobie, chełpiła się swoim pochodzeniem i wynosiła ponad inne narody Europy. Wśród szlachty panoszyła się ciemnota i zacofanie, całkowite lekceważenie nauki i oświaty, zabobony.

Literatura

·        typowymi motywami był szatan, śmierć, Bóg, piekło

·        rozwinął się marinizm (termin wywodzący się od nazwiska włoskiego poety Giambattista Marina), który dążył do zaskoczenia i zadziwienia czytelnika kunsztownym i zawiłym stylem, niezwykłymi metaforami, obrazami

·        występuje manieryzm - synonim swobody, wdzięku, fantazji, ale także kapryśności formy

·        Molier –„Skąpiec”

·        Wacław Potocki – „Wojna Chocimska”

Architektura:

·        kapryśność, przesada, brak logiki

·        wariabilizm – tendencja aby każda budowla była oryginalna

·        poszukiwanie ruchu (falista powierzchnia, uchwycenie postaci w ruchu)

·        monumentalizm, bogactwo ornamentów, dynamizm

·        zespół pałacowy w Wersalu

·        Bazylika św. Piotra w Rzymie

·        kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie

·        Bazylika w Świętej Lipce

Rzeźba:

·        miała charakter dekoracyjny, jako uzupełnienie architektury, bądź rzeźby właściwej

·        pełniła rolę wykończenia

·        dążyła do obrazowości, oddania ruchu

·        ulubiony temat to ekstaza religijna, silne przeżycia duchowe i namiętności

·        pomniki, nagrobki, posągi

·        rzeźby w kamieniu i drewnie

·        Giovanni Lorenzo Bernini - Ekstaza świętej Teresy, Apollo i Dafne

·        Fontanna di Trevi

·        Kolumna Zygmunta III Wazy

Malarstwo:

·        bogata kolorystyka

·        otwarta kompozycja

·        motyw vanitas i tańca śmierci

·        ruchliwość, żywość, intensywność zmysłowa, erotyka

·        teatralność

·        pejzaż, martwa natura

·        tematyka religijna i mitologiczna

·        portrety trumienne

·        Caravaggio – „Narcyz”

·        Peter Paul Rubens – „Zdjęcie z krzyża”

·        Rembrandt – „Powrót syna marnotrawnego”

Muzyka:

·        powstała i rozwinęła się opera, oratorium i kantata

·        uformowały się sonaty i uwertury

·        Antonio Vivaldi

·        Johann Sebastian Bach

·        Claudio Monteverdi

Rokoko

Styl w sztukach plastycznych rozwijający się w Europie od ok. 1720 do 1790 r., kończący epokę baroku, charakteryzujący się w architekturze, rzeźbie, malarstwie i dekoracji wnętrz lekkością proporcji, form, asymetrią, płynnością linii, wyrafinowaniem oraz częstymi motywami egzotycznymi.

Cechy

·     związek z kulturą dworską

·     sielankowość

·     tendencje sentymentalne

·     lekkość i wykwintność formy

·     motywy egzotyczne