kodeks-pracy-2013.pdf.pdf

©Kancelaria Sejmu

s. 1/122

USTAWA

z dnia 26 czerwca 1974 r.

Kodeks pracy 1 )

Opracowano na pod-

stawie: tj. Dz. U. z

1998 r. Nr 21, poz.

94, Nr 106, poz. 668,

Nr 113, poz. 717, z

1999 r. Nr 99, poz.

1152, z 2000 r. Nr 19,

poz. 239, Nr 43, poz.

489, Nr 107, poz.

1127, Nr 120, poz.

1268, z 2001 r. Nr 11,

poz. 84, Nr 28, poz.

301, Nr 52, poz. 538,

Nr 99, poz. 1075, Nr

111, poz. 1194, Nr

123, poz. 1354, Nr

128, poz. 1405, Nr

154, poz. 1805, z 2002

r. Nr 74, poz. 676, Nr

135, poz. 1146, Nr

196, poz. 1660, Nr

199, poz. 1673, Nr

200, poz. 1679, z 2003

r. Nr 166, poz. 1608,

Nr 213, poz. 2081, z

2004 r. Nr 96, poz.

959, Nr 99, poz. 1001,

Nr 120, poz. 1252, Nr

240, poz. 2407, z 2005

r. Nr 10, poz. 71, Nr

68, poz. 610, Nr 86,

poz. 732, Nr 167, poz.

1398, z 2006 r. Nr

104, poz. 708 i 711,

Nr 133, poz. 935, Nr

217, poz. 1587, Nr

221, poz. 1615, z 2007

r. Nr 64, poz. 426, Nr

89, poz. 589, Nr 176,

poz. 1239, Nr 181,

poz. 1288, Nr 225,

poz. 1672, z 2008 r.

Nr 93, poz. 586, Nr

223, poz. 1460, Nr

237, poz. 1654, z 2009

r. Nr 6. poz. 33, Nr

56, poz. 458, Nr 58,

poz. 485, Nr 98, poz.

817, Nr 99, poz. 825,

Nr 115, poz. 958, Nr

157, poz. 1241, Nr

219, poz. 1704, z 2010

r. Nr 105, poz. 655,

Nr 135, poz. 912, Nr

182, poz. 1228, Nr

224, poz. 1459. Nr

249, poz. 1655, Nr

254, poz. 1700, z 2011

r. Nr 36, poz. 181, Nr

63, poz. 322, Nr 80,

poz. 432, Nr 144, poz.

855, Nr 149, poz. 887,

Nr 232, poz. 1378, z

2012 r. poz. 908,

1110.

1) Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot

Europejskich:

1) dyrektywy 83/477/EWG z dnia 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzy-

kiem związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegó-

łowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz. Urz. WE L 263 z 24.09.1983 z późn.

zm.),

2) dyrektywy 86/188/EWG z dnia 12 maja 1986 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem

związanym z narażeniem na działanie hałasu w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 137 z

24.05.1986),

3) dyrektywy 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu po-

prawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z

29.06.1989),

4) dyrektywy 89/654/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dzie-

dzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza dyrektywa szczegółowa w

rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989),

5) dyrektywy 89/655/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dzie-

dzinie bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników podczas

pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.

Urz. WE L 393 z 30.12.1989 z późn. zm.),

6) dyrektywy 89/656/EWG z dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań w dzie-

dzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia ochrony

osobistej (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)

(Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989),

7) dyrektywy 90/269/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących

ochrony zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów w przypadku

możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa pracowników (czwarta szcze-

gółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z

21.06.1990),

8) dyrektywy 90/270/EWG z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie

bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekra-

nowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.

Urz. WE L 156 z 21.06.1990),

9) dyrektywy 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed za-

grożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas pracy (szósta

dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L

196 z 26.07.1990 z późn. zm.),

10) dyrektywy 91/322/EWG z dnia 29 maja 1991 r. w sprawie ustalenia indykatywnych wartości

granicznych w wykonaniu dyrektywy 80/1107/EWG w sprawie ochrony pracowników przed ry-

zykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicz-

nych w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 177 z 05.07.1991),

11) dyrektywy 91/383/EWG z dnia 25 czerwca 1991 r. uzupełniającej środki mające wspierać po-

prawę bezpieczeństwa i zdrowia w pracy pracowników pozostających w stosunku pracy na czas

określony lub w czasowym stosunku pracy (Dz. Urz. WE L 206 z 29.07.1991),

12) dyrektywy 91/533/EWG z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy doty-

czącym informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy

(Dz. Urz. WE L 288 z 08.07.1992),

13) dyrektywy 92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie wprowadzenia w życie minimal-

nych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach tymczasowych lub

ruchomych budów (ósma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy

89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992),

2012-10-24

©Kancelaria Sejmu

s. 2/122

14) dyrektywy 92/58/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczą-

cych znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewiąta dyrektywa szczegółowa

w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992),

15) dyrektywy 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służą-

cych wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pra-

cownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegóło-

wa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 348 z 28.11.1992),

16) dyrektywy 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji

czasu pracy (Dz. Urz. WE L 307 z 13.12.1993),

17) dyrektywy 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz.

Urz. WE L 216 z 20.08.1994),

18) dyrektywy 96/34/WE z dnia 3 czerwca 1996 r. w sprawie Porozumienia ramowego dotyczącego

urlopu rodzicielskiego zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Praco-

dawców /UNICE/, Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych /CEEP/ oraz Europejską

Konfederację Związków Zawodowych /ETUC/ (Dz. Urz. WE L 145 z 19.06.1996),

19) dyrektywy 96/71/WE z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach

świadczenia usług (Dz. Urz. WE L 18 z 21.01.1997),

20) dyrektywy 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotyczącej ciężaru dowodu w sprawach dys-

kryminacji ze względu na płeć (Dz. Urz. WE L 14 z 20.01.1998),

21) dyrektywy 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa

pracowników przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy (czterna-

sta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE

L 131 z 05.05.1998),

22) dyrektywy 99/70//WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie

pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pra-

codawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europej-

ską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC) (Dz. Urz. WE L 175 z 10.07.1999),

23) dyrektywy 1999/92/WE z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczą-

cych bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na

których może wystąpić atmosfera wybuchowa (piętnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu

art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 23 z 28.01.2000),

24) dyrektywy 2000/34/WE z dnia 22 czerwca 2000 r. zmieniającej dyrektywę 93/104/WE dotyczą-

cą niektórych aspektów organizacji czasu pracy w celu objęcia sektorów i działalności wyłączo-

nej z tej dyrektywy (Dz. Urz. WE L 195 z 01.08.2000),

25) dyrektywy 2000/39/WE z dnia 8 czerwca 2000 r. ustanawiającej pierwszą listę indykatywnych

wartości granicznych narażenia na czynniki zewnętrzne podczas pracy – w związku z wykona-

niem dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników

przed ryzykiem związanym ze środkami chemicznymi w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 142 z

16.06.2000),

26) dyrektywy 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie zasadę równego

traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. WE L 180 z

19.07.2000),

27) dyrektywy 2000/54/WE z dnia 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ry-

zykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy (siód-

ma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE

L 262 z 17.10.2000),

28) dyrektywy 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe

równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 02.12.2000),

29) dyrektywy 2002/44/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie

ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowa-

ne czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16

ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 177 z 6.07.2002),

30) dyrektywy 2003/10/WE z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie

ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowa-

ne czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16

ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 42 z 15.02.2003).

2012-10-24

©Kancelaria Sejmu

s. 3/122

Preambuła uchylo-

na.

Dział pierwszy

Przepisy ogólne

Rozdział I

Przepisy wstępne

Art. 1.

Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

Art. 2.

Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wy-

boru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Art. 3.

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej,

a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Art. 3 1 .

§ 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z za-

kresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo

inna wyznaczona do tego osoba.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną,

jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.

Art. 4. (uchylony).

Art. 5.

Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczegól-

ne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami.

Art. 6. (uchylony).

A rt. 7. (uchylony).

Art. 8.

Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-

gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego.

Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone w niniejszej ustawie – z

dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej – dotyczą ogłoszenia

tych aktów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – wydanie specjalne.

2012-10-24

s. 4/122

Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie

prawa i nie korzysta z ochrony.

Art. 9.

§ 1. Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to prze-

pisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, okre-

ślające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia

układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbioro-

wych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku

pracy.

§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regu-

laminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepi-

sy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.

§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pra-

cowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbioro-

wych.

§ 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie poro-

zumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obo-

wiązki stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania

w zatrudnieniu, nie obowiązują.

Art. 9 1 .

§ 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być zawarte

porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów pra-

wa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy; nie dotyczy

to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonaw-

czych.

§ 2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, zawiera pracodawca i reprezentująca

pracowników organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty dzia-

łaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i przedstawiciel-

stwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.

§ 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż

przez okres 3 lat. Przepis art. 241 27 § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Pracodawca przekazuje porozumienie właściwemu okręgowemu inspektorowi

pracy.

§ 5. Przepisy § 1–4 nie naruszają przepisów art. 241 27 .

Rozdział II

Podstawowe zasady prawa pracy

Art. 10.

§ 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem przy-

padków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.

§ 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.

§ 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego zatrudnie-

nia.

2012-10-24

s. 5/122

Art. 11.

Nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na

podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i

pracownika.

Art. 11 1 .

Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Art. 11 2 .

Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych

obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i kobiet w

zatrudnieniu.

Art. 11 3 .

Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczegól-

ności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, prze-

konania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie,

orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nie

określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopusz-

czalna.

Art. 12. (uchylony).

Art. 13.

Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego

prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w

szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Art. 14.

Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy,

dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.

Art. 15.

Pracodawca, jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne wa-

runki pracy.

Art. 16.

Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i

kulturalne potrzeby pracowników.

Art. 17.

Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawo-

dowych.

2012-10-24

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: