LACINSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA-1.docx

ŁACIŃSKA TERMINOLOGIA PRAWNICZA – W. Dajczak

Rzym.amu.edu.pl

Prawo = fas, ius, lex

Fas – wersja historycznie najstarsza – XVw pne – reguły porządkujące funkcjonowanie społeczeństwa – prawo normatywne, później prawo religijne

Ius – I w pne – ogół norm prawnych

Lex – I w pne – reguły prawne ustanowione przez ustawę  - prawo ustawodawcze

Contra ius fasque – przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu

Fas est – jest rzeczą godziwą

Per fas et nefas – wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi

Prawa pozytywistyczne (przy nadużyciu):

Ius est ars boni et aequi – prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe

Ius recipsit aequitaten – prawo ma na względzie sprawiedliwość

Ius et fraus nonquam cohabitant – prawo i działanie podstępnie nigdy nie współdziałają

Prawa naturalistyczne:

Summus Ius summa iniura – najwyższe prawo najwyższym bezprawiem

Dura lex sed lex – surowe prawo, ale prawo

Lex lubeat non disputet – prawo nakazuje, a nie dyskutuje

Iusita est constans et perpetua voluntas Ius suum cuique tribuendi – spawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddania każdemu swojego prawa (tego,co do niego należy)

Iuris praecepta sunt hale: honeste vivere, alteruj non laedere, suum cuique tribuere – nakazy prawa są takie: żyć uczciwie, nie szkodzić innemu, oddać każdemu to, co odpowiada jego uprawnieniu

Non omne, quo licet, honestum est – nie wszystko, co jest dozwolone, jest godziwe

Łacińska terminologia prawnicza - wykład pierwszy (Wojciech Dajczak)

/ Corpus iuris civilis - zbiór prawa cywilnego (nazwa zbioru prawa rzymskiego)

v     Prawo:

o       / fas -               godzi się, godziwość, prawo boskie (oznacza sferę działania dozwoloną i osłanianą przez religię, w starożytności reguły porządkujące funkcjonowanie społeczności) /

o       / fas est - jest rzeczą godziwą /

o       / per fas et nefas - wszelkimi dozwolonymi lub niedozwolonymi środkami; nie przebierając w środkach (nieuczciwy zabieg erystyczny, występuje wtedy, gdy postulujemy jakąś tezę i przytaczamy kilka argumentów, które ją uzasadniają, nasz dyskutant obala jeden z argumentów, a następnie triumfalnie oświadcza, że nasza teza nie ma podstaw, chociaż nie powiedział ani słowa o innych, przytoczonych przez nas argumentach) /

o       / contra ius fasque - przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu /

o       / ius – prawo /

o       / ius est ars boni et aequi - prawo jest sztuką tego co dobre i słuszne (paremia prawnicza odnosząca się do najbardziej podstawowych aspektów moralnych prawa, oznaczała ogólną dyrektywę, iż wartości dobra (bonum) i słuszności (aequium) stanowią dla systemu prawa wartości fundamentalne, a prawo powinno być interpretowane i stosowane zawsze z ich uwzględnieniem) /

o       / ius recipsit aequitatem - prawo ma na względzie sprawiedliwość /

o       / summum ius, summa iniura              - najwyższe prawo najwyższym bezprawiem, najwyższe prawo największą niesprawiedliwością, szczyt prawa (to) szczyt bezprawia (zbyt ściśle, formalnie wymierzona sprawiedliwość staje się krańcową niesprawiedliwością, krzywdą; zbyt surowa kara jest krzywdą; zbyt formalnie wymierzona sprawiedliwość może stać się niesprawiedliwością, krzywdą; zbyt ścisłe trzymanie się reguł kodeksowych prowadzi do największej niesprawiedliwości) /

o       / lex - ustawa, prawo /

o       / dura lex, sed lex - surowe prawo, ale prawo; twarde prawo, ale prawo (rzymska zasada prawnicza wyrażająca absolutną supremację norm prawa, zgodnie z którą należy bezwzględnie stosować się do przepisów ustawy niezależnie od ich uciążliwości oraz konsekwencji dla zobowiązanego) /

o       / lex iubeat non disputet - prawo nakazuje, a nie dyskutuje /

·         Odmiana lex i ius: