Pomerania Listopad 2012.pdf

CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)

NR 11 (459) LISTOPAD 2012

Rok

Młodokaszubów

MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY

ROK ZAŁOŻENIA 1963

www.miesiecznikpomerania.pl

Huelle o Kaszubach i Grassie s. 7

Pielgrzymka do Ziemi Świętej s. 3

Republika gniewska s. 24

W NUMERZE PŁYTA

Z KASZUBSKIMI BAJKAMI

PRENUMERATA

Z DOSTAWĄ

DO DOMU

SZCZEGÓŁY s. 2

Numer wydano dzięki dotacji

Ministra Administracji i Cyfryzacji

oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.

W NUMERZE:

36 KASZËBSKÔ BAZYLIKA NAD MISSISSIPPI

Od redaktora

P.D.

3 „Magnificat” Kaszubów

37 SOLIDARNY, ROZMAJITI, ZAANGAŻOWÓNY

MagdaSwierczińskô-Dolot,tłom.KatarzënaGłówczewskô

4 Z dwutygodnika „Kaszëbë”

38 MEDALE STOLEMA PRZËZNÓNÉ

5 Z drugiej ręki

K.S.

7 LITERATURA, TO DIALOG Z CZYTELNIKIEM

39 MAGICZNA BRAMA

ZPawłemHuellerozmawiaSławomirLewandowski

KazimierzOstrowski

11 ŻËWI JÃZËK MÙSZI BËC W SÉCË

40 WIÉRZCHÙCËNO, WIERSCHUTZIN, WIERZCHUCINO

Z YurekãHinzãgôdôDariuszMajkòwsczi

RómanDrzéżdżón

13 ZAWSZE ZWIĄZANY Z KASZUBAMI

42 WSZËTCË PŁAKELË JAK DZECË

ZEdmundemWittbrodtemrozmawiaKatarzynaGłówczewska

ZHùbertãBarembruchãgôdôEùgeniuszPrëczkòwsczi

15 PRZYJACIEL „WYSŁANNIKA ORMUZDA”

44 WOJCIECH KIEDROWSKI – WIELKI WIZJONER

AndrzejBusler

JerzyNacel

17 DRËCH „ ÒRMÙZDOWÉGÒ PÒSÉLCA”

45 NÔÙKÒWÉ TOWARZËSTWÒ W BRUSACH

Tłom.DanutaPioch

GrégórJ.Schramke

19 OPOWIEŚĆ O ZAPOMNIANYM KASZUBIE (CZĘŚĆ 2)

48 WIÉRZTË. CËCHÒSC ÒSTA PÒ CE...

BogusławBreza

50 STÔRI MŁIN

22 DZIELNICA, KTÓRA CZEKA NA LEPSZE CZASY

JónDrzéżdżón,tłom.RómanDrzéżdżón

MarekAdamkowicz

53 GDY TO, CO ZWYCZAJNE, STAJE SIĘ NADZWYCZAJNE…

24 REPUBLIKA GNIEWSKA 1919–1920

MariaPająkowska-Kensik

KrzysztofKorda

53 Działo się w listopadzie

27 GDZE JESMË?

D.M.

54 Lektury

LUD ODNALEZIONY W SŁOWACH (CZĘŚĆ 4)

58 PÒMÒRANIÔ MIE WËZNACZA ŻËCÉ

JacekBorkowicz

ElżbiétaPrëczkòwskô

30 Z REMUSEM NA PÒMÒRSCE

59 BEZPIECZNIEJ NA HEL

EdmundSzczesiak

RyszardStruck

33 ÙCZBA 16. SPRZĄTANIÉ

60 Klëka

RómanDrzéżdżón,DanutaPioch

66 SZKÓLNĄ BËC

I–VIII Najô Ùczba

AnaGlëszczëńskô

35 NIEZNANE OBLICZE WYSPY SOBIESZEWSKIEJ

67 NIÉ DO WËCHRAPANIÔ

MartaSzagżdowicz

TómkFópka

36 FREEDOM DLÔ ZŁOTI RIBCZI

68 ZADËSZNÔ REAKTIWACJÔ

P.D.

RómkDrzéżdżónk

pomerania listopad 2012

Od redaktora

„Cëchòsc òsta pò Ce” – tak rumski poeta Michał

Pieper zaczyna wiersz, w którym wspomina swojego

ojca. Taka cisza pozostała w naszych uszach i sercach

po śmierci wielu zasłużonych Pomorzan.

W listopadowym numerze „Pomeranii” wspomi-

namy Wojciecha Kiedrowskiego, który właśnie w tym

miesiącu obchodziłby 75. urodziny. Nasze pismo za-

wdzięcza mu bardzo wiele, a niejeden kaszubski

działacz z dumą przyznaje, że bez Wòjka nigdy nie

pokochałby tak mocno tego regionu, kultury i języka.

Cisza trwa w nas także po odejściu Jana Drzeżdżona. Na szczęście,

jeszcze 20 lat po śmierci, wciąż przemawia do nas swoimi utworami. Jeden

z nich, „Stôri młin”, prezentujemy naszym Czytelnikom jako zapowiedź

książki z wybranymi baśniami tego wybitnego pisarza, która już wkrótce

trai do księgarń.

25 listopada minie 30 lat od śmierci księdza Bernarda Sychty. Autora

Słownika gwar kaszubskich na tle kultury ludowej oraz Słownictwa ko-

ciewskiego przypomnimy w grudniowej „Pomeranii”.

Bolesnych pożegnań nie zabrakło również w tym roku. Nie sposób

wymienić wszystkich, bo właściwie w każdej części Pomorza odszedł ktoś

zasługujący na szczególną pamięć i podziękowania za pracę na rzecz

naszego regionu.

Dla Kaszubów w Sopocie świat już nie będzie taki sam bez ich dusz-

pasterza – księdza Stanisława Dułaka. Ksiądz Prałat bardzo chciał odprawić

mszę świętą z okazji Zjazdu Kaszubów w swoim mieście. Niestety, zmarł

zaledwie 9 dni wcześniej.

Kolejnej straty doświadczyła „Pomerania”. Po ubiegłorocznym odejściu

wspomnianego już Wojciecha Kiedrowskiego, w tym roku pożegnaliśmy

Zbigniewa Gacha, świetnego reportera i wieloletniego współpracownika

naszego pisma.

Kaszubscy muzycy wciąż nie mogą uwierzyć, że już nigdy nie zagrają

z Lubą Sędzickim, który w ostatnich latach życia związał się szczególnie

z zespołem Fucus.

Z pewnością nie tylko w Ustce cëchòsc zapanowała z powodu śmierci

pisarza Mariana Majkowskiego, który swoim mottem życiowym uczynił

słowa: „Każdy miał swój dzień pierwszy i będzie miał swój dzień ostatni,

nie zmarnujmy biegnącego między nimi czasu”.

ADRES REDAKCJI

80-837 Gdańsk

ul. Straganiarska 20–23

tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31

e-mail: red.pomerania@wp.pl

REDAKTOR NACZELNY

Dariusz Majkowski

ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.

Bogumiła Cirocka

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

(WSPÓŁPRACOWNICY)

Danuta Pioch (Najô Ùczba)

Karolina Serkowska (Klëka)

Maciej Stanke (redaktor techniczny)

KOLEGIUM REDAKCYJNE

Edmund Szczesiak

(przewodniczący kolegium)

Andrzej Busler

Roman Drzeżdżon

Piotr Dziekanowski

Aleksander Gosk

Wiktor Pepliński

Tomasz Żuroch-Piechowski

TŁUMACZENIA

NA JĘZYK KASZUBSKI

Iwona i Wojciech Makuratowie

Danuta Pioch

Karolina Serkowska

NA OKŁADCE

Paweł Huelle

Fot. Joanna Siercha

WYDAWCA

Zarząd Główny

Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

80-837 Gdańsk

ul. Straganiarska 20–23

DRUK

Grupa Plus Sp. z o.o.

Dariusz Majkowski

Zaprenumeruj „Pomeranię”!

Prenumeratę można zacząć od dowolnego numeru bieżącego lub przyszłego, z tym że minimalny okres prenumeraty

to 3 miesiące.

Cena miesięcznika w roku 2012 wynosi: 1 egz. – 5 zł. Prenumerata krajowa: cały rok – 55 zł. Prenumerata zagraniczna: cały

rok – 150 zł. Wszystkie podane ceny są cenami brutto i uwzględniają 5% VAT.

Aby zamówić prenumeratę, należy:

• dokonać wpłaty na konto: ZG ZKP, ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk, PKO BP S.A., nr r-ku: 28 1020 1811 0000 0302

0129 3513, podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki zamawiającej), dokładny adres oraz miesiąc rozpoczęcia pre-

numeraty. Konto dla przelewów zagranicznych: IBAN PL 28 1020 1811 0000 0302 0129 3513 Kod BIC (SWIFT): BPKOPLPW

• zamówić w Biurze ZG ZKP, telefon: 58 301 27 31, e-mail: wydawnictwo@kaszubi.pl

„Pomeranię” można zaprenumerować na poczcie, a także na stronie internetowej: www.poczta.lublin.pl/gazety.

Numery archiwalne w cenie 4 zł do nabycia w Biurze ZG ZKP.

Wszelkie informacje podane w cenniku nie stanowią oferty w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Redakcja zastrzega sobie prawo

skracania artykułów oraz zmiany tytułów.

Za pisownię w tekstach w języku kaszubskim,

zgodną z obowiązującymi zasadami,

odpowiadają autorzy i tłumacze.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności

za treść ogłoszeń i reklam.

Wszystkie materiały objęte są

prawem autorskim.

pomerania lëstopadnik 2012

pielgrzymka do Ziemi Świętej

„Magnificat” Kaszubów

Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie wspól-

nie z Domem Pojednania i Spotkań im. św.

M.M. Kolbego w Gdańsku oraz Franciszkań-

skim Biurem Turystyczno-Pielgrzymkowym

„Patron Travel” podjęło się zorganizowania

dziękczynnej Pielgrzymki Kaszubów do

Ziemi Świętej w dniach 10–17 marca 2013 r.

Punktem kulminacyjnym tego wydarzenia

będzie odsłonięcie i poświęcenie tablicy

z tekstem „Magniicat” w języku kaszubskim

w sanktuarium Nawiedzenia św. Elżbiety

w Ain Karem. To historyczne wydarzenie

ma się stać przyczynkiem do podziękowa-

nia Panu Bogu za lata wolności i za przemia-

ny, które zaszły na Kaszubach i w Ojczyźnie,

a które stanowią o naszej podmiotowości.

Okres przygotowania do pielgrzymki będzie

doskonałą okazją, aby podsumować nasze

dokonania na rzecz społeczności kaszub-

skiej. Pielgrzymce przewodniczyć będzie

Jego Ekscelencja ks. bp Wiesław Śmigiel

z Pelplina, a honorowy patronat objęli: Pry-

mas senior Jego Ekscelencja ks. abp Henryk

Muszyński oraz Metropolita Gdański Jego

Ekscelencja ks. abp Sławoj Leszek Głódź.

Kaszubi zawsze byli i są silnie przywią-

zani do tradycji oraz wiary swoich ojców. Od

wielu już lat przywołujemy wszyscy jakże

znaczące słowa, które skierował do miesz-

kańców pomorskiej ziemi bł. Jan Paweł II

podczas homilii w Gdyni w roku 1987: „Dro-

dzy bracia i siostry Kaszubi! Strzeżcie tych

wartości i tego dziedzictwa, które stanowią

o waszej tożsamości”.

Odpowiedzią na słowa Jana Pawła II

była historyczna już Pielgrzymka Kaszu-

bów do Ziemi Świętej w roku 2000. Po niej

miały miejsce kolejne, ale to właśnie wte-

dy – w roku jubileuszowym – umieściliśmy

w kościele Pater Noster na Górze Oliwnej

w Jerozolimie tablicę z tekstem Modlitwy

Pańskiej w języku kaszubskim. Było to wiel-

kie i zarazem symboliczne wydarzenie,

w którym wzięło udział blisko pięciuset piel-

grzymów z Kaszub. Od tamtej chwili tysiące

kaszubskich pątników zatrzymujących się

w miejscu, w którym nasz Pan nauczał mo-

dlitwy do Ojca, mogą czytać Modlitwę Pań-

ską w języku najbliższym swojemu sercu.

Tamtej pamiętnej pielgrzymce przewodni-

czył Metropolita Gdański Tadeusz Gocłow-

ski, dziś arcybiskup senior.

Biorąc pod uwagę fakt, że Kaszubi za-

mieszkują obszar dwóch diecezji: Archi-

diecezji Gdańskiej i Diecezji Pelplińskiej,

o przewodniczenie pielgrzymce tym razem

poprosiliśmy ks. bp. Wiesława Śmigla z Pel-

plina. Ksiądz biskup wystąpił z prośbą do

Kustosza Ziemi Świętej o zgodę na umiesz-

czenie tablicy z kaszubskim tekstem „Ma-

gniicat” w Ain Karem i tę zgodę uzyskał.

Jesteśmy wdzięczni naszym Biskupom,

Pasterzom obu diecezji za troskę o społecz-

ność kaszubską.

Łukasz Grzędzicki ,

prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego

PROGRAM RAMOWY

W karnie Kaszëbów, jaczi pielgrzi-

mùją do Zemi Swiãti, jesmë doszlë do

swiądë, że baro czãsto prosymë ò wie-

le rzeczy, ale mało czedë rozmiejemë

dzãkòwac. Ta pielgrzimka to bãdze

wiôldżé pòdzãkòwanié za 20 lat dzeja-

niégò Kaszëbów w wòlny Pòlsce, za to,

co dzãka Panu Bògù ùdało sã zrobic.

Za wprowôdzanié najégò jãzëka do

szkòłów, kòscołów, ùrzãdów. Za lëdzy,

chtërny pòmôgają nama w robòce nad

retanim i rozwijanim rodny mòwë…

Rôczã serdeczno do zgłosziwaniô

sã na tã òsoblëwą pielgrzimkã. Móm

nôdzejã, że rëgną na niã Kaszëbi z ca-

łégò regionu, bò wszëtcë mómë za co

bëc wdzãczny.

1 dzień : Przelot na trasie Gdańsk – Tel Awiw.

2 dzień : Jerozolima – Betlejem .

3 dzień : Jerozolima – Kaszubskie „Magniicat” w Ain Karem .

W Ain Karem na placu przed kościołem Nawiedzenia św. Elżbiety nastąpi uroczyste

odsłonięcie tablicy „Magniicat” w języku kaszubskim.

4 dzień : Sebastia – Nazaret – Kana .

5 dzień : J. Galilejskie – Kafarnaum – Tabga – Góra Tabor .

6 dzień : Jerycho – Morze Martwe – En-Gedi .

7 dzień : Jerozolima (m.in. zwiedzanie Starego Miasta, Kalwarii i bazyliki Grobu Bo-

żego).

8 dzień : Przejazd na lotnisko w Tel Awiwie. Odlot do Polski.

Zgłoszenia i informacje :

Dom Pojednania i Spotkań im. św. M.M. Kolbego, ul. Św. Trójcy 4, 80-822 Gdańsk,

tel/fax. 058 301 57 21, Anna Mucha e-mail: ania@dmk.pl, kom. 609 113 117.

Arkadiusz Gòlińsczi,

kòòrdinatór pielgrzimczi

Więcej informacji na temat pielgrzymki na stronie www.dmk.pl (zakładka „Magniicat” Kaszubów).

pomerania listopad 2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: