analiza systemowa - zbiór metod i technik analitycznych, ocenowych i decyzyjnych, służących racjonalnemu rozwiązywaniu systemowych sytuacji decyzyjnych , badanie wspomagające działania osób odpowiedzialnych za decyzje lub linie (strategie) postępowania w warunkach niepewności i ryzyka
INŻYNIERIA SYSTEMÓW -inżynieria – oparta na naukowych podstawach metoda (technologia) przekształcania rzeczywistości dla dobra człowieka i środowiska -projektowanie systemów tworzonych przez człowieka, z wykorzystaniem wiedzy zawartej w teorii systemów, uzyskanej w wyniku badań systemowych - zajmowanie się działaniami a nie rzeczami
HOLIZM -kierunek filozoficzny, według którego całość jest czymś więcej niż tylko sumą swych części ze zjawisk niższych (prostszych) w wyniku dynamicznej twórczej ewolucji powstaje nowa całość, nieredukowalna do sumy swych części
paradygmat – wszystkie powszechnie w danym okresie uznawane przekonania teoretyczne oraz metody eksperymentalne, stosowane przez specjalistów w ich pracy badawczej . świadomie przyjęta teoria, którą należy zmieniać często i należy to czynić, gdy tylko wykryje się anomalie
redukcjonizm – paradygmat nauki w XIX /XX w, źródło rewolucji przemysłowej -badanie problemu (systemu) polega na podzieleniu go na części składowe i poprzez kolejne uproszczenia zbadanie właściwości jego oddzielnych części na tej podstawie wnioskuje się o zachowaniu całości.
Mechanicyzm- stanowisko w filozofii i nauce, postulujące wyjaśnianie wszelkich (lub niektórych) zjawisk i procesów, nie będących ruchami mechanicznymi, za pomocą pojęć i praw mechaniki, uznawanej za podstawową naukę przyrodniczą, badającą pierwotne i powszechne właściwości materii i jej układów.
od ogółu do szczegółu (top-down analysis) – od pojęcia do przekroju, od małego do dużego, od długoterminowego do krótkoterminowego ujęcia, od strategii (polityki) do taktyki, od ideału do realizowalnego konkretu
od szczegółu do ogółu (bottom-up analysis) – odwrotnie, szczególnie podczas poprawiania własności systemu przez modyfikację jego elementów
Pytania poznawcze (NAUKA) według paradygmatu systemowego:
1. Co to jest ? – wyróżnienie z uniwersum
2. Jakie to jest? – zgrubny, przybliżony opis
3. Jak to działa? – model czarnej skrzynki
4. Jak to wykorzystać? – możliwe zastosowania
Pytania aplikacyjne (INZYNIERIA) według paradygmatu systemowego:
1. Czy to jest potrzebne? – artykulacja użyteczności
2. Czym to zaspokoić? – koncepcja zaspokojenia potrzeby
3. Jak to skonstruować? – projektowanie (alternatywy)
4. Jak i gdzie to wyprodukować? – technologia i koszty
5. Gdzie i jak to sprzedać? – rynek, rozpoznanie potrzeb
6. Jak to użytkować? – cele, metody eksploatacji
7. Jak to zreużytkowac? (kasacja, recykling)
społeczeństwo informacyjne- społeczeństwo gdy osiąga stopień rozwoju oraz skalę i skomplikowanie procesów społecznych i gospodarczych wymagające zastosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania olbrzymiej ilości informacji generowanej przez owe procesy. w takim społeczeństwie informacja i wynikająca z niej wiedza oraz technologie są podstawowym czynnikiem wytwórczym . zajmuje się:
§ nowe technologie informatyczne
§ wykorzystanie możliwości Internetu
§ wykorzystanie technologii cyfrowych
· szybkie sieci telekomunikacyjne
· komunikacja multimedialna
· telekomunikacja mobilna
§ powstanie nowych zawodów
· dematerializacja pracy (zastępowanie pracy fizycznej pracą wymagającą dużego udziału informacji i wiedzy, telepraca)
· zmiany w edukacji (edukacja ustawiczna, edukacja zdalna)
· nowe podziały społeczne
fale rozwoju cywilizacji
o I fala – rewolucja agrarna (rolnicza)
o II fala – rewolucja przemysłowa
o III fala – gospodarka wiedzy i oparte na wiedzy formy cywilizacji
o NADCIĄGA IV FALA: koalicja elektroniki, informatyki, chemii, biologii i energii niezależnej od węgla i ropy naftowej
· jesteśmy świadkami końca cywilizacji przemysłowej i początku cywilizacji informacyjnej
· nadal zauważalne są wpływy cywilizacji agrarnej
· zagrożenia związane ze zmianami cywilizacyjnymi (z IV falą):
o konflikty społeczne
o konflikty kulturowe
o konflikty religijne
o konflikty polityczne
o konflikty etyczne
myślenie systemowe -ukazuje pewną, nową perspektywę w badaniach przyrody i człowieka w budowaniu techniki oraz nowej rzeczywistości społecznej, stanowi nowy sposób zorganizowania uzyskanych wyników badawczych przy użyciu nowych pojęć systemu oraz systemowych własności i relacji
podejście systemowe oznacza zespołowe patrzenie na całość systemu (problemu) poprzez analizę roli i funkcji poszczególnych części w całości uwzględniając powiązania przyczynowo-skutkowe, często niejawne i nieliniowe i uwzględniając dalekosiężne skutki decyzji (ryzyko), tylko częściowo poznane przez symulacje
Aksjomaty systemowe
· aksjomat synergii: system przejawia cechę synergii
· aksjomat kontekstu: na każdy system oddziałuje jego otoczenie
· aksjomat równoważności systemów: różne systemy mogą prowadzić do tego samego celu
· aksjomat różnorodności Ashby’ego (Ashby’s law): Only variety can destroy variety – każda różnorodność może być zrównoważona tylko przez inną różnorodność
· aksjomat sprawności systemu: sprawność systemu pod względem kryterium K zależy od sprawności jego najsłabszego elementu pod względem tegoż kryterium K
Wpływ technologii informacyjnych na gospodarkę:
· szybkie i częste zmiany w projektowaniu nowych produktów i procesów technologicznych
· znacznie większe różnicowanie produktów i łatwiejsze dostosowanie ich do potrzeb indywidualnego klienta
· prowadzenie dokładnego monitoringu i kontroli stanu (jakości) procesów i obiektów, zużycia energii i materiałów
· redukcja liczby i wagi składników mechanicznych wielu produktów.
· zmniejszenie znaczenia ekonomiki skali, opartej na kapitałochłonnych technologiach produkcji masowej
· ściślejsze powiązanie funkcji Badań i Rozwoju (ang. RTD) z projektowaniem produkcją, zaopatrzeniem i marketingiem
· tworzenie znacznie lepiej zintegrowanych sieci (mimo odległości geograficznej) dostawców, kooperantów, zakładów montażu, konsultantów i klientów
· wprowadzenie elastycznych systemów produkcji i spłaszczonych systemów zarządzania holonic manufacturing
· szybki wzrost wielu małych firm (SME - Small and Medium Enterprise) innowacyjnych świadczących usługi producentom przemysłowym w zakresie hardware, software, bioware, humanware, projektowania, informacji i doradztwa
teoria systemów jest zasobem wiedzy uzyskanej w wyniku badań systemowych w dającym się zaobserwować świecie, głównym paradygmatem jest holistyczne (całościowe) ujmowanie rzeczywistości. wykorzystuje i włącza w swoje ramy koncepcje istniejące w innych naukach, w tym również humanistycznych
BADANIA SYSTEMOWE
· badanie całościowe rzeczywistości w tzw. ujęciu systemowym (holistycznym)
· w sytuacjach zwyczajnych nie zawsze się sprawdzają
· ich znaczenie i możliwości ujawniają się w sytuacjach konfliktu, zagrożenia, stresu
· istotą jest procedura immanentyzacji
o przeniesienie sytuacji ze świata rzeczywistego na warsztat specjalisty
o rozważenie możliwości rozwiązania problemu na modelu
o znalezienie i sporządzenie opisu sprawdzonego rozwiązania i przekazanie go do realizacji:
§ spostrzeżenie i identyfikacja sytuacji
§ zamodelowanie sytuacji
§ kreacja rozwiązania
§ weryfikacja
§ wdrożenie
Prawidłowości systemowe
· prawo powszechności: każde celowe działanie realizowane jest w systemie
· prawo przenikalności: ten sam obiekt może należeć do różnych systemów
· prawo funkcjonalności: o przynależności obiektu do systemu decyduje jego funkcja, a nie położenie
· prawo ogólności: każdy system może funkcjonować na użytek wewnętrzny lub zewnętrzny
· prawo zmienności: każdy system sie zmienia
· prawo celowości: nie ma systemu bez celu działania
· prawo hierarchiczności: każdy system można podzielić na elementy i każdy może być elementem innego systemu
· prawo zdatności: system może być co najmniej dwustanowy – zdatny lub niezdatny
· prawo trwałości: każdy system ma skończoną trwałość
· prawo zużywalności: każdy system zużywa się i wymaga odnowy
zzaless