zbroja zawiszy.pdf

(194 KB) Pobierz
947593270.002.png
Ta lektura , podobnie jak tysiące innych, jest dostępna on-line na stronie
Utwór opracowany został w ramach projektu Wolne Lektury przez fun-
KAZIMIERZ PRZERWA-TETMAJER
Zbroja Zawiszy ¹
A kiedy się zabierała wyprawa krzyżowa,
przyszedł Czarny Pan Zawisza² Sulimczyk³ z Garbowa
do płatnerza⁴ sławetnego krakowskiego cechu⁵,
co w fartuchu stał i z młotem, arcymistrz od miechu;
który witał go pokłonem, znał rycerza z twarzy,
zaś Zawisza mu na ramię rękę sparł⁶ i gwarzy⁷:
«Słyszałeś to, bracie, o tym, że cny król Jagiełło⁸
wbrew⁹ rycerzom pod krzyżami¹⁰ krwawe podjął dzieło;
już poluje het po puszczach i zwierzynę bije,
aby miało jeść co wojsko, gdy dźwigną kopije.
A gdy z dala u cesarza rzymskiego na dworze,
gdziem w estymie¹¹ był okrutnej i w srogim honorze,
posłyszałem, że się Polska do boju porywa,
Obowiązek
Rycerz
wrazem¹² jechał, aby łańcuch nie był bez ogniwa.
Uróbże mi, proszę, bracie, zbroję, jak się patrzy,
nową zbroję na bój święty, od tego nie gładszy¹³,
jaki ze mną Aragonu król Jan¹⁴ niegdy zwodził,
a któregom wyparł z siodła, ledwom go ugodził¹⁵.
Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,
abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy;
ma być zbroja szmelcowana¹⁶, bym jak miesiąc lśnił się,
by poznali, gdzie Zawisza i kędy¹⁷ on bił się».
Gdy powiedział tak, zaraz się mistrz zabrał do pracy,
¹ Zbroja Zawiszy — Tetmajer był zafascynowany postacią Zawiszy Czarnego, prócz tego wiersza napisał o nim
również dramat. Fascynacji daje wyraz s Stanisława Wyspiańskiego: postaci Poety, wzorowanej właśnie na
Tetmajerze, ukazuje się widmo Zawiszy.
² zary a Zawisza — Zawisza Czarny z Garbowa (ok. –), polski rycerz, przez pewien czas na
służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego.
³ izy — herbu Sulima.
⁴ arz — rzemieślnik wytwarzający zbroje płytowe.
⁵ — samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu.
⁶ sar — oparł.
⁷ warzy (daw.) — rozmawiać.
⁸ r aio — Władysław II Jagiełło, (ok. –), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król
Polski od małżeństwa z Jadwigą (). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim
i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.
⁹ wbrw — przeciw.
¹⁰ ryrz o rzyai — Krzyżacy, pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemiec-
kiego w Jerozolimie. Zgromadzenie założone w czasie krucjat (ok. ), po upadku Królestwa Jerozolimskiego
usiłowało stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy.
¹¹ sya — poważanie.
¹² wraz (daw.) — zaraz.
¹³ ai (daw.) — piękny.
¹⁴ rao r a — właśc. książę Jan Aragoński.
¹⁵ a ro wyar z sioa wo o oi — informacja o zwycięstwie Zawiszy z Janem, księciem
Aragonii, jest autentyczna, jednak w rzeczywistości nastąpiło ono w , więc już po wojnie polsko-krzyżackiej.
¹⁶ szoway — szmelcowanie to metoda konserwacji metalu, polega na kilkakrotnym pokryciu go olejem
jadalnym i każdorazowo wypaleniu. Powstaje wówczas twarda, szklista powłoka.
¹⁷ y (daw.) — gdzie.
947593270.003.png 947593270.004.png
 
kazał sobie dać do miechów dwóch tęgich duchacy¹⁸,
by dmuchali wiatr na węgle, a sam miarę bierze,
by Zawiszy postać zmierzyć. «Mierz, bracie, a szczerze¹⁹ —
mówi rycerz — bom ci to ja nienawykły ciasno;
lubię słyszeć brzęk zbroicy, gdy ją stalą głasną,
i jest dla mnie to niemałą, płatnerzu, uciechą,
gdy mi dźwięknie między zbroją a sercem, jak echo.
Już też długo Krzyżak polskie pogranicze derbił²⁰,
czas, by mu się na łbie twardym polski miecz wyszczerbił;
wstanie Polska, jak lew z leży, i mocna i mściwa,
więc mi kuj zbrój²¹, aby łańcuch nie był bez ogniwa.
Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,
abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy,
na ramiona kuj mi grubo, bym, gdy się zamierzę,
Siła
taki ciężar miał u miecza, jak z kopalń mincerze²²;
grubo kuj mi zbrój na uda i nagolenniki,
bym parł konia, jak kra drzewo, kiedy runę w szyki,
li²³ na piersiach kuj mi cienko, cienko, jak opłatek;
Poświęcenie, Patriota
niechaj będzie stal tak cienka, jak lilii²⁴ płatek,
jako lilię kuj od przodku, bym też za ojczyznę,
jeśli Niemiec to potrafi, wziął na piersiach bliznę».
¹⁸ a , właśc. az — pomocnik rzemieślnika obsługujący miechy kowalskie.
¹⁹ szzrz — tu: obficie, nie oszczędnie.
²⁰ rbi (gw.) — gnębić, nękać.
²¹ zbrj — zbroję.
²² irz (daw.) — rzemieślnik pracujący w mennicy.
²³ i (daw.) — tylko.
²⁴ iii — czytamy trzysylabowo: liliji.
Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go
swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami
(przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione
Tekst opracowany na podstawie: Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Wybór poezji czwarty, nakł. Gebethnera i Wolffa,
Warszawa-Kraków 
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyowa
wykonana przez Bibliotekę Śląską z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BŚ.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Marta Niedziałkowska, Paweł Kozioł.
Okładka na podstawie: anietok@Flickr, CC BY-SA .
- Zbroja Zawiszy
947593270.001.png
 

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin