FurtakM_GeniusLoci.pdf

S P I S T R E Ś C I

1. Wstęp

1.1. Centralny Okręg Przemysłowy

1.2. Genius Loci

1.3. Teza pracy

1.4. Cel Opracowania

1.5. Zakres pracy

1.6. Zasadność pracy

1.7. Przedmiot opracowania

1.8. Stan badań

1.9. Tło ideologiczne powstawania architektury C.O.P.

1.10. Jak powstawała architektura Centralnego Okręgu Przemysłowego

2. Założenia Ogólne Centralnego Okręgu Przemysłowego

2.1. Geneza powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego

2.1.1. Historia ziemi świętokrzyskiej – okres przedhistoryczny

2.1.2. Zagłębie Staropolskie

2.1.3. Trójkąt Bezpieczeństwa

2.2. Plan Centralnego Okręgu Przemysłowego

2.3. Lokalizacja Centralnego Okręgu Przemysłowego

2.3.1. Granice i struktura przestrzenna obszarów C.O.P.

2.3.2. Położenie i zasoby mineralne w C.O.P.

2.3.3. Problem bezrobocia i stosunków społecznych

2.3.4. Zwiększenie zamówień w sektorze zbrojeniowym

2.3.5. Podział COP na obszary

2.4. Komunikacja

2.5. Infrastruktura

2.5.1. Energetyka

2.5.2. Telekomunikacja

3. Analiza Funkcjonalna Regionu Kielecko – Radomskiego

3.1. Działalność władz administracyjnych i zakładowych

3.2. Podsumowanie

4. Urbanistyka C.O.P. w Ramach Obszaru Kielecko – Radomskiego

4.1. Planowanie krajowe w latach C.O.P.

4.2. Organizaja i działalność Komisji Regionalnego Planu Zabudowania

Okręgu Kielecko – Radomskiego

4.3. Prace Pomiarowe na obszarze “A” C.O.P.

4.4. Plany zabudowania miast obszaru “A” C.O.P.

4.5. Podsumowanie i wnioski

5. Architektura i Urbanistyka Osiedli C.O.P.

5.1. Osiedla mieszkaniowe na obszarze “C” C.O.P.

5.2. Osiedla mieszkaniowe w okręgu kielecko – radomskim

101

5.3. Podsumowanie i wnioski

132

5.4. Indeks architektów

135

6. Architektura Obiektów Użyteczności Publicznej na Obszarze „A” C.O.P.

6.1. Wstęp

136

6.2. Budynki administracji rządowej oraz instytucji państwowych

137

6.3. Placówki kulturalno - oświatowe

149

6.4. Hotele i domy dla przyjezdnych

156

6.5. Przedszkola i ogródki jordanowskie

160

6.6. Szkoły

166

6.7. Obiekty służby zdrowia

168

6.8. Inne obiekty użyteczności publicznej

176

6.9. Podsumowanie i wnioski

179

7. Podsumowanie i Wnioski Końcowe

181

Bibliografia

189

Źródła ilustracji

194

1. WSTĘP

1.1.

Centralny Okręg Przemysłowy

Centralny Okręg Przemysłowy (C.O.P.) był wydzielonym obszarem, centrum

przemysłowym, którego realizację za sprawą ministra skarbu i wicepremiera Eugeniusza

Kwiatkowskiego prowadzono w latach 1936 – 1939. Tereny inwestycji objęły województwa

kieleckie, krakowskie, lwowskie i lubelskie. C.O.P miał stac się odpowiedzią na zwiększone

zapotrzebowanie produkcyjne w sektorze zbrojeniowym i problemy społeczno-gospodarcze w/w

terenów (min. bezrobocie i brak infrastruktury). Centralny Okręg Przemysłowy podzielono na

obszary, różnicując ich funkcję. Obszar bazy surowcowej “A” objął ziemie kielecko – radomskie,

obszar aprowizacyjny “B” zlokalizowano na terenach województwa lubelskiego natmiast właściwy

rejon przetwórczy “C” stanowiło podkarpacie i okolice Sandomierza. Budowę okręgu przerwała

wojna. Dokładna charakterystyka C.O.P.- u znajduje się w drugim rozdziale pracy.

Ryc. 1: Schematyczna mapka Centralnego Okręgu Przemysłowego (1936-1939)

1.2. Genius Loci

Genius loci to pojęcie znane już w starożytnej mitologii, gdzie według wierzeń Greków i

Rzymian każdy człowiek posiadał swojego geniusza, czyli ducha opiekuńczego czuwającego nad

nim od dnia narodzin aż do śmierci. Starożytni wierzyli, że są również miejsca, budynki i rzeczy,

którymi opiekują się dobre duchy. Antyczny duch w tradycji chrześcijańskiej został zastąpiony

Aniołem Stróżem. 1

Samo pojęcie genius loci przetrwało do naszych czasów, choć jego sens ewoluował.

Ryc. 2: Figurka symbolizująca ducha miejsca - genius loci – kościół St. Giles, Tockenham, Wiltshire, Anglia

Obecnie używając go, określamy swój stosunek do miejsca lub miejsc, które jawią się nam jako

specyficzne, szczególne, wyjątkowe, o niezwykłej atmosferze, przyciągające do siebie ludzi,

generujące niezwykłe zjawiska, stymulujące rozwój talentów, i wreszcie - emanujące na inne

miejsca i ich odbiorców.

Ryc. 4: Plaża Afrodyty na Cyprze. Mimo

pozornej zwyczajności punkt docelowy

wycieczek turystycznych.

Ryc. 3: Krakowskie błonia, symbol Krakowa, miejsce

spacerów i spotkań mieszkańców miasta.

Duch miejsca jest zjawiskiem wyczuwalnym dla osób będących w kontakcie z otoczeniem,

którego dotyczy ale jednocześnie trudno go zdefiniowac. Jest zjawiskiem transcendentnym. 2

Posiadać go może rynek, placyk, wnętrze krajobrazowe a nawet wieś, miasto czy

miasteczko. Genius loci choć opisuje i odnosi się bezpośrednio do przestrzeni nie może być

1 Popularna Encyklopedia Powszechna, wyd. Pinnex, Kraków 2001

2 Ewa Malec – Genius loci Lwowa we Wrocławiu

rozpatrywany z pominięciem ludzi, którzy tę przestrzeń tworzą. Jak wykazują dotychczasowe

badania każdy człowiek w zależnosci od swojej percepcji, wykształcenia, pozycji społecznej, stanu

wiedzy, doświadczeń życiowych w różny sposób postrzega przestrzeń go otaczającą. Inaczej na

barokowy ogród będzie zapatrywał się historyk sztuki, inaczej urbanista a jeszcze inaczej botanik

czy przygodny spacerowicz. Teoretycznie inaczej na krakowskim rynku będzie czuł się dorożkarz,

kwiaciarka a inaczej malutki chłopczyk uganiający się za uciekającym gołębiem.

Ryc. 5: Przysięga insurekcyjna Tadeusza Kościuszki na

krakowskim rynku 24.III.1794 dawała Polakom nadzieję na

odzyskanie niepodległości.

Czasami jednak, charakter miejsca jest tak silny, że za jego sparawą jednakowo

determinowane są cechy obrazu otoczenia u ogółu ludzi tam przebywających. W wielu sytuacjach

genius loci okazywał się dość silny by za jego sprawą dochodziło do zmian politycznych,

kulturowych i społecznych. Tak było w Rzymie i Paryżu, tak było w Krakowie gdzie na rynku

głównym akt insurekcyjny podpisywał Kościuszko, a później w Gdańsku i Berlinie gdzie

dokonywały się zmiany ustrojowe. 3

Właściwie każde miasto mające ambicję wielkości i ponadprzecietności

nacechowane jest swoim genius loci. Często niektórzy odnajdują go w miejscach mniejszych a

nawet mikroskopijnych. Jego zasadniczej struktury nie da opowiedzieć się bez opisania bytu

człowieka i jego miejsca w świecie tzw. “bycia w świecie”. Dopiero ta osobliwa struktura

przełożona przez czynnik ludzki może świadczyc o właściwościach przestrzeni architektonicznej.

Przestrzeni, która jest polem ciągłych iterferencji działań człowieka. 4

3 Jerzy Łojek – Kalendarz historyczny, Warszawa 1996, s. 224,

4 Christian Norberg-Schulz – Bycie, przestrzeń i architektura, Warszawa 2000

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: