1.ŹRÓDŁA FILOZOFII
Biblia (Stary i Nowy Testament). Tradycja Kościoła (doktrynalne wypowiedzi Kościoła na temat: Trójcy Świętej, wcielenia i zmartwychwstania Chrystusa, Ducha Świętego, Matki Bożej . Filozofia grecka (do XI wieku przede wszystkim Platon i neoplatonicy, od XII w. Arystoteles). Filozofia grecka dostarczyła chrześcijaństwu pojęć do opisu świata i człowieka (np. substancja, osoba, cnota, natura). Niektóre jednak kwestie były oryginalnym wkładem myśli chrześcijańskiej (np. łaska, pokora, stworzenie świata). Filozofia arabska (komentatorzy pism Arystotelesa – Awicenna i Awerroez). Filozofia żydowska (Mojżesz Majmonodes) 2.Augustym, hierarchia dóbr
Świat został stworzony przez Boga w sposób hierarchiczny: dobra stojące niżej zawierają w sobie cząstkę dobra najwyższego (egzemplaryzm) . Dobro Najwyższe (Bóg). Dobra wyższe (miara, postać, porządek, cnoty ewangeliczne i cnoty etyczne). Dobra średnie (ludzki rozum i wola). Dobra niższe (materia i ciało). Człowiek jest połączeniem dóbr średnich i niższych, ale posiada zdolność poznania dóbr wyższych i dobra najwyższego (iluminacjonizm)
Augustyn, wolna wola
Człowiek ma wolną wolę (liberum arbitrium) i dlatego może wybierać w sposób wolny (libertas) między dobrem i złem . Wola wybierając dobra wyższe, jednocześnie poznaje właściwą miarę postępowania i dzięki temu człowiek wie jak dobrze postępować. Wola odwracając się od dóbr wyższych traci zdolność do poznania właściwej miary postępowania i w konsekwencji wybiera źle. Utrata właściwej miary wiąże się z pożądliwością (niewłaściwe skłonności ciała) i pychą (niewłaściwe skłonności woli)
Stworzenie świata
Creatio ex nihilo: świat został stworzony przez Boga z niczego (Bóg niczego nie potrzebował, aby go stworzyć). Między Bogiem i światem istnieje różnica, od samego początku. Różnica ta pogłębiła po grzechu pierwszych rodziców („wygnanie z raju”) . Bóg jednak kocha ludzi i obdarza ich łaską (miłość człowieka do Boga i innych ludzi stanowi odpowiedź na miłość Boga do ludzi). Bóg obdarza ludzi łaską (nie wszystkich w takim samym stopniu, stąd predestynacja, czyli podział przeznaczonych do zbawienia i potępienia
3. Anzelm z Cantembury stworzył ontologiczny dowód na istnienie Boga
Wśród wielu pojęć w naszym umyśle (krzesło, dom, drzewo) jest także pojęcie Bóg. Bóg jest synonimem tego, co najdoskonalsze, tzn., że nic doskonalszego niż on nie można pomyśleć. Byt doskonały, to taki byt, któremu niczego nie brakuje, zatem nie brakuje mu także istnienia. Konkluzja: skoro Bóg jest bytem najdoskonalszym i niczego mu nie brakuje, tzn., że istnieje. (krytycy tego dowodu wskazywali, że Anzelem pomylił porządek myślenia z porządkiem istnienia)
4 Tomasz
Argumenty za istnieniem Boga Tomasza z Akwinu, to argumenty wynikające z doświadczenia, opierają się na metodzie analogii – obserwujemy istnienie w świecie pewnych zależności i wnioskujemy, że dotyczą one także sfery ponadzmysłowej . z ruchu - istnieje Nieruchomy Poruszyciel, który porusza inne byty. z przyczyny – istnieje Pierwsza Przyczyna związków przyczynowych. z przygodności istnienia świata i konieczności istnienia Boga – człowiek jest bytem skończonym, a Bóg bytem koniecznym. ze stopni doskonałości - Bóg jest bytem najdoskonalszym, spośród wielu innych bytów. z celowości przyrody - Bóg wpisał w świat naturalny cel i wszystkie stworzenia go realizują
Hierarchia bytów
Wszystkie byty w świecie ułożone są w porządku hierarchicznym. Bóg - samo istnienie. Aniołowie - istnienie, istota (dusza), bez ciała. Człowiek - istnienie, istota (dusza rozumna), ciało. Zwierze - istnienie, istota (dusza zmysłowa), ciało. Roślina – istnienie, istota (dusza roślinna), materia. Przyroda nieożywiona: rzeczy, kamienie, itp. - istnienie, istota bez duszy, materia . Bóg jest dawcą istnienia dla wszystkich istot żywych i wszystkich rzeczy. Bóg jest tym, który stworzył świat i podtrzymuje go w istnieniu Etyka
Etyka ogólna - to rozważania o działaniach ludzkich, wolnej woli, sprawnościach, cnotach i prawie, analiza czynu ludzkiego. Etyka szczegółowa – to refleksja nad miłością, innymi uczuciami, życiem osobistym, zbiorowym i religijnym człowieka. Wszystkie istoty dążą do właściwego dla siebie celu, tym celem jest życie szczęśliwe. Człowiek tym się różni od innych istot, że jest istotą wolną, dlatego indywidualnie dobiera środki, które go do tego celu prowadzą. Ludzka wola i intelekt określają cel i sposoby jego realizacji. Wola z konieczności chce dobra, chociaż niekiedy myli jej się dobro jednostkowe z dobrem ogólnym. Moralne zło wynika z błędnej wiedzy (intelektualizm etyczny) Etapy działania ludzkiej woli:
Intencja - skierowanie woli ku jakiemuś celowi (np. student chce zdać egzamin). Rozwaga - określenie środków, które do tego celu prowadzą. Sąd rozumu praktycznego – na które środki możemy się zgodzić, a na które nie. Wybór – wybieramy jedną z możliwości. Wybór jest aktem mieszanym działania rozumu i woli. Tym co usprawnia człowieka do dokonywania odpowiednich czynów, to wrodzone dyspozycje i nabyte sprawności. Sprawności dobre to są cnoty, a sprawności złe to wady moralne Cnoty
Cnoty intelektualne: mądrość (obejmuje wolę i intelekt), zrozumienie, wiedza praktyczna, roztropność (jej zadanie polega na dobieraniu właściwych środków do realizacji zamierzonego celu). Cnoty etyczne: roztropność (powtórzenie sugeruje powiązanie działania woli i intelektu), męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość. Pochodną sprawiedliwości jest wdzięczność wobec ludzi od których otrzymało się dobro, pobożność i religijność w relacjach z Bogiem.. Cnoty określają podmiotowe reguły działania człowieka, a prawo przedmiotowe reguły działania Koncepcja prawa natury
Prawo jest orzeczeniem rozumu praktycznego wydanym przez władcę, który rządzi wspólnotą. Zbiorowością największą jest wszechświat kierowany przez Boga, on nadaje światu prawo. To prawo jest zchierarchizowane:. Prawo wieczne – dotyczy całego kosmosu. Prawo natury – dotyczy wszystkich istot żywych (odniesione do człowieka określane jest jako prawo naturalne). W człowieku prawo to „odzywa się” w synderezie i sumieniu: czyń dobrze, unikaj zła. Prawa szczegółowe, wynikające z natury: zachowuj swoje życie i zdrowie, rozmnażaj się i wychowuj dzieci, szukaj prawdy i prowadź życie zbiorowe według zasad etycznych. Prawo ludzkie, które dzieli się na prawo narodów i prawo poszczególnych państw Sumienie
Dzięki rozumowi poznajemy zasady, a dzięki synderezie i sumieniu wiemy jak dobrze postępować (współcześnie łączy się obie zdolności). Syndereza – to sprawność intelektu zawierająca przepisy prawa naturalnego, dzięki której wiemy co należy czynić i czego unikać. Sumienie – pozwala na to, aby ogóle zasady prawa naturalnego, które mamy w synderezie odnieść do poszczególnych przypadków. Nakaz sumienia jest dla nas zobowiązujący (należy słuchać głosu własnego sumienia). Kiedy Bóg osądzi nasze postępowanie, to weźmie pod uwagę osądy naszego sumienia 5.Zadania filozofii nowożytnej
Uzasadnić wiedzę prawdziwą i pewną. R. Descartes: filozofię łączył z geometrią i algebrą (metoda dedukcji: analiza i intuicja). F. Bacon: filozofią łączył z naukami przyrodniczymi - zoologia, biologia (metoda indukcyjna: od szczegółu do ogółu). J. Locke: filozofię łączył z psychologią (metoda psychologiczna) – „umysł ludzki to tabula rasa”. B. Pascal: filozofię łączył z wiarą (religią) – „porządek serca”. Dwaj najwybitniejsi to Immanuel Kant i Georg W. Hegel: dokonali syntezy wcześniejszych koncepcji 6.Kartezjusz
Można wątpić w wiedzę dostarczaną przez zmysły (niekiedy ulegamy złudzeniom zmysłowym). Możemy wątpić w wiedzę dostarczaną przez rozum (być może istnieje złośliwy Demiurg- bóg, który nas stale oszukuje). Możemy wątpić w to, czy potrafimy odróżnić jawę od snu (być może to co nazywamy jawą jest snem i na odwrót). Czy można być czegoś pewnym ? Cogito
Nie możemy zwątpić w samo wątpienie: (dubito ergo) cogito ergo sum – wątpię, zatem myślę, więc jestem jako ten, który myśl – to archimedesowy punkt filozofii i nowożytnego sposobu myślenia o człowieku . Człowiek to istota myśląca, testem na właściwe myślenie jest zachowywanie odpowiedniej metody. Człowiek myślący, to ten, który podporządkowuje sobie świat – zwierzęta i przyrodę, przestaje się bać przyrody, zaczyna nad nią panować i używać według własnych potrzeb Metoda dedukcji
Metoda dedukcji pozwala nam rozłożyć naszą wiedzę na elementy proste, czyli dokonanie analizy. Wyróżnić idee, które przedstawiają się w sposób jasny i wyraźny w naszym umyśle. Jasno, czyli jawią się nam w sposób oczywisty – to aksjomaty geometrii i algebry. Wyraźnie, czyli tak, że potrafimy je oddzielić od innych – np. trójkąt, koło. Punktem wyjścia dla naszej wiedzy jest ...
JoyceSRK