Pytania egzaminacyjne:
1. Czym jest ustrój gospodarczy?
2. Cechy różniące ustroje gospodarcze?
3. Kryteria rozróżniania ustrojów liberalnych i etatystycznych?
4. Relacje między gospodarką liberalną etatystyczną oraz centralnie zarządzaną.
5. Kryteria rozróżniania klasowych ustrojów gospodarczych.
6. Stopniowalność własności w rożnych ustrojach gospodarczych.
7. Klasyfikacja ustrojów dyktatorskich.
8. Klasyfikacja ustrojów demokratycznych.
9. Założenia rachunku dochodu narodowego według SNA i MPS.
10. Omów podstawowe kategorie dochodu narodowego wg SNA (GNP, NNP, DNP, NI, DPA, DNP) wskazać różnice.
11. Przedstaw analizę podziału dochodu narodowego z pkt. widzenia składników popytu w SNA
12. Przedstaw analizę podziału dochodu narodowego z pkt. widzenia składników podaży (umiejscowienia popytu) wg SNA
13. Wymień główne patologie w różnych systemach gospodarczych oraz zachodzące interakcje w sposobach ich zwalczania.
14. Wskaż na określone skutki uboczne strategii walki z patologiami systemów gospodarczych.
15. Dlaczego dochód narodowy jest podstawowym miernikiem oceny poziomu życia.
16. Podział dochodu wg MPS.
17. Pojecie wzrostu, rozwoju, stagnacji i recesji w gospodarce.
18. Ilościowe i jakościowe czynniki wzrostu, relacje między nimi.
19. Omów współzależności decydujące o postępie gospodarczym.
20. Jednoczynnikowe modele wzrostu jako funkcje ciągłe i różniczkowe.
21. Ogólna charakterystyka modelu wzrostu Haroda.
22. Sposób ujęcia przez Domara popytowego i podażowego aspektu wydatków inwestycyjnych.
23. Rola mnożnika inwestycyjnego we wzroście gospodarczym.
24. Równanie Kaleckiego jako przykład podażowego modelu wzrostu.
25. Funkcja Cobba - Douglasa jako przykład modelu wieloczynnikowego wzrostu.
26. Funkcja produkcji (krzywa jednakowego produktu jako miejsce geometryczne punktu dla różnych metod wytwarzania).
27. Dlaczego tablica przepływów międzygałęziowych może być przykładem makroekonomicznego modelu gospodarczego.
28. Omów części składowe makroekonomicznego modelu gospodarki w świetle przepływów rzeczowych.
29. Scharakteryzuj dochody gałęzi produkcyjnych w modelu rzeczowych przepływów międzygałęziowych.
30. Omów miejsce budżetów i banków w świetle przepływów rzeczowych.
31. Na czym polega alternatywne potraktowanie zagranicy i amortyzacji w modelu przepływów międzygałęziowych.
32. Inwestycje i inwestorzy w modelu przepływów międzygałęziowych.
33. Omów strukturę produkcji materialnej w ujęciu podmiotowym w modelu przepływów rzeczowych.
34. Na czym polega wartość poznawcza makroekonomicznego modelu przepływów pieniężnych - międzygałęziowych.
35. Cechy odróżniające pieniężny i rzeczowy model makroekonomiczny gospodarki.
36. Charakterystyka strumieni (wiersze) popytu pośredniego (część I) i końcowego (część II) w modelu pieniężnych przepływów międzygałęziowych.
37. Charakterystyka zasobów (kolumny) podmiotów gospodarczych w pieniężnym modelu przepływów w fazie zaspokajania popytu pośredniego (część I) i końcowego (część II).
38. Omów przepływ (wiersze) dochodów między podmiotami pieniężnego modelu przepływów międzygałęziowych. Część III i IV
39. Omów strukturę (kolumny) dochodów podmiotów gospodarczych w pieniężnym modelu przepływów międzygałęziowych. Część III i IV
40. Omów podział dochodów między konsumentów indywidualnych, inwestorów, budżet i banki w modelu pieniężnych przepływów międzygałęziowych.
41. Omów strumienie dochodów podmiotów gospodarczych w IV ćwiartce w modelu pieniężnych przepływów międzygałęziowych.
42. Założenia równowagi ogólnej podaj charakterystykę.
43. Równowagi cząstkowe, ogólna i idealna w warunkach gospodarki rynkowej.
44. Nierównowaga popytowa jako przypadłość gospodarki centralnie zarządzanej.
45. Nierównowaga podażowa jako przypadłość gospodarki rynkowej.
46. Zachowania producentów i konsumentów w systemie gospodarki centralnie zarządzanej.
47. Mechanizm powstawania nierównowagi podażowej przy zachowaniu cen stałych i zmiennych.
48. Mechanizm powstawania nierównowagi popytowej.
49. Samopogłębianie się nierównowagi podażowej.
50. Samopogłębianie się nierównowagi popytowej.
51. Wpływ obu typów nierównowagi na postęp cywilizacyjny.
52. Pojęcie i przejawy asymetrii nierównowagi podażowej.
53. Pojecie i przejawy asymetrii nierównowagi popytowej.
54. Mechanizm powstawania asymetrii w warunkach nierównowagi popytowej.
55. Mechanizm powstawania asymetrii w warunkach nierównowagi podażowej.
56. Faza recesyjno - depresyjna cyklu koniunkturalnego wg teorii cyklu Kaleckiego.
57. Faza progresywna cyklu koniunkturalnego wg inwestycyjnej teorii prof. Kaleckiego.
58. Czynniki kształtujące cykliczność i rentowność wzrostu wg prof. Kaleckiego.
59. Punkty zwrotne w cyklu koniunkturalnym wg inwestycyjnej teorii prof. Kaleckiego.
60. Omów relacje miedzy wydatkami inwestycyjnymi a poziomem zasobów kapitału wg teorii Kaleckiego.
61. Zmiana struktury gospodarczej pod wpływem cyklu koniunkturalnego w gospodarce centralnie zarządzanej i rynkowej.
62. Porównawcza charakterystyka cyklu koniunkturalnego w gospodarce.
63. Omów skłonność do wymiany z zagranicą w sytuacji kraju o nierównowadze popytowej.
64. Omów skłonności do wymiany kraju z zagranicą w sytuacji o nierównowadze podażowej
65. Istota oraz założenia teorii kosztów komparatywnych.
66. Wymiana z zagranicą a proces integracji struktur gospodarczych.
67. Funkcja bilansowa i optymalizacyjna handlu zagranicznego
68. Przyczyny różnicowania morfologii (budowy) cyklu koniunkturalnego we współczesnej gospodarce.
69. Omów pełny model struktury podmiotowej gospodarki rynkowej.
70. Scharakteryzuj strumienie przepływów między podmiotami na rynku czynników wytwórczych i rynku producentów.
71. Pojęcie i cel przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej.
72. Atrybuty przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej.
73. Typy przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej.
74. Istota spółki transnarodowej.
75. Przedsiębiorstwo skarbu państwa w gospodarce rynkowej cechy specyficzne.
76. Formy własności przedsiębiorstw oraz kryteria je różniące.
77. Pojęcie i cechy specyficzne gospodarstwa domowego jako podmiotu gospodarki rynkowej.
78. Rola banku centralnego w systemie finansowym państwa.
79. Struktura aktywów i pasywów B.C.
80. Wpływ banku centralnego na podaż pieniądza.
81. Rola wskaźnika rezerwy obowiązkowej, stopy dyskontowej i redyskontowej w kształtowaniu podaży pieniądza przez bank centralny.
82. Operacje otwartego rynku w działalności banku centralnego.
83. Bank centralny jako kredytodawca ostatniej szansy.
84. Innowacje finansowe w działalności B.C.
85. Bank centralny w finansowaniu państw unii europejskiej .
86. Omów implikacje makroekonomicznego deficytu budżetowego i długu publicznego w Polsce.
87. Czy finansowanie długu publicznego wypycha kredyt dla indywidualnych podmiotów gospodarczych.
88. Pojecie i mierniki inflacji.
89. Typy inflacji.
90. Geneza współczesnych poglądów na inflację.
91. Krzywa Philipsa jako teoria inflacji.
92. Neomonetarystyczna interpretacja krzywej Philipsa.
93. Przyczyny i skutki inflacji.
94. Przedsięwzięcia antyinflacyjne.
95. Monetaryzm i aktywna polityka fiskalna jako nie alternatywne opcje strategii gospodarowania.
96. Luka recesyjna i luka inflacyjna a restryktywna i ekspansywna polityka fiskalna.
97. Związek polityki monetarnej i fiskalnej z kształtowaniem się ekonomicznych warunków gospodarowania.
98. Pasywna polityka fiskalna i automatyczne stabilizatory w gospodarce.
99. Na czym polega aktywna polityka fiskalna i co to są nieautomatyczne stabilizatory gospodarki.
100. Źródła finansowania deficytu budżetowego w polityce gospodarczej (od strony monetarnej i fiskalnej).
101. Istota kwestii agrarnej we współczesnych wysoko rozwiniętych gospodarkach
102. Strategia dostosowań sektora rolno spożywczego do warunków gospodarki rynkowej.
103. Makroekonomiczne przesłanki efektywnej polityki rolnej.
104. Scharakteryzuj obszar międzynarodowych powiązań gospodarczych.
105. Bilans obrotów bieżących i kapitałowych jako składowe bilansu płatniczego
106. Formy rozliczeń międzynarodowych.
107. System stałego kursu walutowego.
108. System zmiennego kursu walutowego .Zasady i konsekwencje stosowania.
109. Czynniki kształtujące równowagę bilansu handlowego i kapitałowego
110. Efekty cenowy i wolumenowy ‘terms of trade’ (warunków handlowych, warunków wymiany).
111. Cenowa elastyczność popytu w eksporcie i imporcie jako wyznacznik sytuacji płatniczej w kraju.
112. Deprecjacja i aprecjacja kursu walutowego w relacji ‘terms of trade’ omówić rolę.
113. Rola kursu walutowego w teorii parytetu siły nabywczej .
114. Fluktuacja kursu walutowego pod wpływem zmian stopy procentowej, zakupu spekulacyjnego walut , interwencji banku centralnego oraz instrumentów polityki handlowej.
115. Wpływ zmian stopy procentowej na bilans płatniczy.
116. Wpływ wewnętrznej polityki fiskalnej na równowagę płatniczą kraju.
117. Rola instrumentów pośrednich w prowadzeniu zagranicznej polityki gospodarczej.
118. Wzrost eksportu a przyrost dochodów . Teoria mnożnika handlu zagranicznego.
119. Konsekwencje prowadzenia polityki zubożenia sąsiada przez ekspansywny eksport,
120. Cechy modelu konkurencji doskonałej , niedoskonałej i monopolu.
121. Omów relację miedzy dostawcą a odbiorcą w zależności od struktury rynku.(tabelka)
Praca własna
1. Pojęcie rynku , infrastruktury i mechanizmu rynkowego
2. Walka na rynku o podział korzyści ekonomicznych
3. Rodzaje rynków i ich infrastruktura
4. Zależności funkcjonalne w warunkach rynkowej adaptacji podaży do popyt oraz popytu do podaży.
5. Efekty makroekonomicznych działań mechanizmu rynkowego
6. Główne i dodatkowe cele polityki gospodarczej państwa.
7. Instrumenty sterowania w państwie polityką antycykliczną, strukturalną oraz konkurencji.
8. Instrumenty sterowania w państwie polityką dochodowo-podatkowo, społeczną, przedsięwzięć publicznych oraz ekologicznych.
9. Scharakteryzuj główne instytucje sfery realnej w państwie oraz zakres ich działalności
10. Główne instytucje sfery regulacyjnej w państwie i zakres ich działania.
1. Czym jest ustrój gospodarczy ?
Ustrój gospodarczy stanowią te przepisy prawne, które przesądzają o tym, komu oraz jakie przysługują prawa do posiadania oraz kto i jakie może bądź musi wykonywać gospodarcze czynności.
2. Cechy różniące ustroje gospodarcze ?
Ustroje gospodarcze różnią się między sobą przede wszystkim ilością zakazów posiadania dóbr i wykonywania czynności, a także ilością nakazów wykonywania czynności.
Ustrój etatystyczny cechuje większa ilość zakazów, natomiast ustrój liberalny mniejsza ilość nakazów. Im ustrój jest bardziej liberalny tym mniej etatystyczny i na odwrót. Jeśli w danym ustroju więcej czynności gospodarczych zarezerwowana jest dla państwa i przedsiębiorstw państwowych to panuje w takim ustroju mniejsza wolność gospodarcza i na odwrót.
Wolność gospodarcza - ustrój oferuje tym więcej wolności gospodarczej im mniej w nim zakazów i takich nakazów.
Wolność gospodarcza - to nie tylko wolność DO czegoś, lecz również wolność OD czegoś (czynnik charakteryzujący ustrój gospodarczy).
Czynności gospodarcze dzielimy na:
· zakazane,
n zakaz posiadania walut zagranicznych (Polska 1956 r.),
· uniemożliwione,
n uprawa ziemi,
· nakazane:
n służba wojskowa, nauka,
3. Kryteria rozróżniania ustrojów liberalnych i etatystycznych.
Liberalizm gospodarczy to pogląd, w myśl którego tym lepiej dla społeczeństwa, im mniej czynności gospodarczych zastrzeżonych jest dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych, a więcej dostępnych każdemu obywatelowi.
Gospodarka liberalna to taki typ gospodarki, w którym postulat liberalizmu wprowadzony jest w życie, czyli ilość czynności gospodarczych zastrzeżonych dla państwa jest wysoce ograniczona.
Ustrój etatystyczny - ustrój jest tym bardziej etatystyczny, a gospodarka tym bardzie zetatyzowała im więcej czynności gospodarczych jest w niej zastrzeżonych wyłącznie dla instytucji lub przedsiębiorstw państwowych oraz im więcej jest czynności nakazanych.
Ustrój liberalny powstaje w szczególnym przypadku do etatystycznego w stosunku odwrotnym im bardziej jest on liberalnym tym mniej etatystyczny i vice versa im ustrój bardziej jest etatystyczny, tym mniej liberalny, ponieważ tym więcej można w nim wyróżnić czynności zakazanych, bądź pozostających wyłącznie w gestii państwa, lub organów państwowych.
Im ustrój jest bardziej etatystyczny tym więcej czynności objętych jest nakazem, a im bardziej liberalny to tym nakazów tych jest mniej.
Powstanie gospodarki centralnie zarządzanej - ustrój o tym charakterze pojawia się bowiem dopiero wtedy, gdy państwowe jednostki gospodarcze zaczyna obowiązywać pewien szczególny rodzaj nakazu i pewien szczególny rodzaj zakazu. Nakaz ten brzmi: należy wykonywać dyrektywy gospodarcze.
Dyrektywa gospodarcza - każda państwowa jednostka prowadzi w zetatyzowanym ustroju działalność gospodarczą, dla wykonania której została powołana. Dyrektywa zaś nakłada na nią obowiązek jej prowadzenia w dziedzinach i rozmiarach określonych przez władze i sposobem przez te władze wymaganym. Typowy dla gospodarki centralnie zarządzanej szczególny rodzaj zakazu brzmi: przedsiębiorstwom państwowym nie wolno zaopatrywać się w podstawowe czynniki produkcji poza rozdzielnikiem.
Rozdzielnik - to wydane przez władze zezwolenie na nabycie określonej ilości czynników produkcji.
Powrót do gospodarki rynkowej - następuje z momentem likwidacji nakazu wykonywania dyrektyw gospodarczych i zakazu zaopatrywania się w czynniki produkcji poza rozdzielnikiem.
liberalna i etatystyczna - NIE
liberalna i rynkowa - TAK
liberalna i centralnie zarządzana - NIE
etatystyczna i rynkowa - TAK
etatystyczna i centralnie zarządzana - TAK
Ustrój klasowy - mamy z nim do czynienia wtedy, gdy jakaś część ludności, nie z uwagi na to, czym się zajmuje, lecz z racji pochodzenia objęta jest na mocy prawa większą liczbą zakazów prowadzenia i nakazów wykonywania czynności gospodarczych niż pozostała jej część.
Obszar swobody gospodarczej klasy uprzywilejowanej obejmuje wszystkie czynności gospodarcze z wyjątkiem tych, które bądź są zastrzeżone dla państwa, bądź są przez państwo nakazane.
W innej sytuacji znajduje się klasa upośledzona. Zakazane są dla niej zarówno czynności zastrzeżone dla państwa, jak czynności zastrzeżone dla klasy uprzywilejowanej.
Kapitalizm a klasy wg marksizmu - społeczeństwo żyjące w ustroju kapitalistycznym ma charakter klasowy. Istnieje w nim bowiem klasa posiadaczy środków produkcji i klasa wyzyskiwanych robotników. Podział ten zanika dopiero w socjalizmie.
Mówiąc inaczej z ustrojem klasowym mamy do czynienia jeśli jakiejś części ludności przysługuje znacznie mniej swobody gospodarczej niż przysługuje pozostałej części ludności.
Dobro gospodarcze - to obiekt, przy użyciu którego można prowadzić działalność, w rezultacie której przychody wyższe są od kosztów, czyli powstaje nadwyżka ekonomiczna.
Wyróżniamy trzy stopnie własności, zależnie od uprawnień przysługujących posiadaczowi. Trzy najważniejsze grupy tych uprawnień to:
a) prawo do sprzedaży dobra lub nieodpłatnego przekazania dowolnej osobie prywatnej lub fizycznej,
b) prawo do prowadzenia przy użyciu dobra działalności gospodarczej, której celem jest otrzymanie nadwyżki ekonomicznej,
c) prawo użytkowania dobra w granicach jego fizycznych właściwości,
Dyktatorski ustrój gospodarczy jest wtedy gdy całe społeczeństwo lub przynajmniej klasa uprzywilejowana nie jest wyposażona w mechanizmy wyborcze za pomocą których mogłyby wpływać na charakter prawa gospodarczego, nie mogłyby zmieniać istniejących nakazów i zakazów a także rozszerzać lub ograniczać uprawnienia właścicieli.
W skrócie można rzec, że - porównując do demokratycznego ustroju - jeżeli możliwości te nie istnieją i stanowienie prawa odbywa się z pominięciem tych mechanizmów ustrój gospodarczy ma charakter dyktatorski.
DYKTATURA
SOCJALIZM KAPITALIZM
ETATYSTYCZNY ETATYSTYCZNY LIBERALNY
CENTR.ZARZ. RYNKOWA CENTR.ZARZ. RYNKOWA RYNKOWA
b. klas klas. b. klas klas. b. klas klas. b. klas klas. b. klas klas.
(PL. lud.) (Jugo socj.) (III Rzesza) (Chile)
Demokratyczny ustrój gospodarczy to taki gdy jest całe społeczeństwo lub przynajmniej klasa uprzywilejowana wyposażona w mechanizmy wyborcze za pomocą których może wpływać na charakter prawa gospodarczego, może zmieniać obowiązujące nakazy i zakazy, a także rozszerzać lub ograniczać uprawnienia współwłaścicieli.
DEMOKRACJA
b.klas. klas. b.klas. klas. b.klas. klas. b.klas. klas. b.klas. klas.
(PL.,USA)(USAXIX)
I aksjomat MPS - na dochód narodowy w danym roku składają się nowo wytworzone, a nie zużyte w produkcji dobra materialne i tylko one.
II aksjomat MPS - wartość nowo wytworzona jest rezultatem pracy ludności produkcyjnej i tylko jej rezultatem.
III aksjomat MPS - nakłady materialne ponoszone przez gałąź produkcyjną dzielą się na dwie i tylko dwie części : nakłady bieżące i inwestycje.
Zasadą MPS jest to, że każdy nakład przynosi wzrost produkcji globalnej. Istnieje niebezpieczeństwo liczenia wielokrotnego tego samego materiału. Aby tego uniknąć od produkcji globalnej na szczeblu działu odejmuje się obroty wewnętrzne działu i przedmioty pracy z zewnątrz. Daje nam to produkcję czystą.
Miarą dochodu wg MPS jest suma produkcji finalnych (czystych) liczona w skali gospodarki narodowej.
Q = Cm + Ca + V + M
gdzie:
Q - produkcja globalna;
Cm - koszt materialny;
V+M - produkcja czysta.
Według SNA :
Jeśli ktoś pracuje zarobkowo czyli sprzedaje swoją pracę, bądź jej rezultaty, tzn. że jego praca bądź jej rezultaty są komuś potrzebne. Jeżeli zaś są potrzebne to pomnażają poziom narodowego dobrobytu. Zatem każda płatna praca winna być traktowana jako zwiększająca dochód narodowy. Wliczamy także zysk niepodzielony i inwestycje, dochody z tytułu własności, dochody z tytułu posiadanego mieszkania (domu).
Wg metody SNA dochód narodowy określają (w cenach rynkowych):
- suma wydatków na dobra finalne;
- suma dochodów czynników wytwórczych;
- suma wartości dodanej.
Podział dochodu wg SNA:
Podział dochodów wg SNA opiera się na analizie strony popytowej i podażowej.
Pracując i otrzymując dochody kreujemy aspirację popytu to gdzie będziemy chcieli ulokować nasze środki. Posiadamy pieniądze i chcemy je zainwestować.
Transakcja kupna - sprzedaży jest to oddziaływanie popytu na podaż.
Dwadzieścia równań wyrażają po przez L i P. stronę tożsamości popytu i podaży. Lewa strona jest to zgłaszanie chęci popytu, zamiarów dokonania podziału. Podział ten jest wyidealizowany potrzebny dla procedury tłumaczeniowej.
Nasze równania będą się zmieniać, wraz ze zmianą strony popytowej i podażowej, po uwzgl. Rządu, ponieważ rząd dokonuje transferów, należy włączyć do analizy banki, zwracanie kosztów bankowych, kredyty. Następnie włączamy do tego podziału już skoncentrowany obrót międzynarodowy.
Zapis popytu
1. Y = C+I
Dochód równa się konsumpcji i inwestycją, (akumulacja szeroko pojęta).
2. Y = YD = C+S
Dochód narodowy równa się dochodowi do dyspozycji, a to się równa konsumpcji i oszczędnością.
3. C+I = Y= C+S
Konsumpcje i inwestycje równają się dochodowi narodowemu, a to jest równe konsumpcją plus oszczędnością
4. I = S
Inwestycje równają się oszczędnością, gdy są różne powstaje deficyt, za który musi zapłacić budżet, albo pokryją deficyt pożyczki zaczerpnięte na rynku krajowym lub zagranicznym.
5. Y = C + I+G
Dochód narodowy równa się konsumpcjom, przedsiębiorstwom, które chcą inwestować, rządowi, który chce ponosić wydatki.
6. GS = G+TR
GS równają się zakupom rządowym i transferom.
Transfery są to kwoty z budżetu, przeznaczone na płace dla urzędników państwowych, jak i subwencje wspomagające dochody różnych podmiotów gospodarczych:
· wypłaty,
· stypendia,
· stypendia socjalne,
· ZUS otrzymuje dopłaty,
· zasiłki dla bezrobotnych,
Jest to uczestnictwo państwa w podziale dochodu narodowego.
7. YD = Y-TA+TR
Dochód do dyspozycji równa się dochodowi narodowemu wytworzonemu pomniejszonemu przez podatki i powiększonemu przez transfery. Wielkość transferu zależy od wielkości opodatkowania. Czyli im większe podatki duszące średniaków, tym więcej pieniędzy dla najuboższych.
8. C+S = YD = Y - TA+TR
Możemy wyprowadzić tożsamość konsumpcja plus oszczędności równa się dochodowi do dyspozycji, a co jest równe dochodowi wytworzonemu podzielonemu, pomniejszonymi przez podatki, a powiększonemu przez transfery.
9. Y = C+S+TA-TR
Dochód narodowy jest równy popytowi ulokowanemu w konsumpcjach i oszczędnościach powiększonemu przez podatki pomniejszonemu przez transfery.
10 C+I+G = Y = C+S+TA-TR
Przyglądamy się dochodowi. Z lewej strony aspiracje popytu zgłoszone przez gospodarstwa domowe, rząd, przedsiębiorstwa, które chcą inwestować, z prawej strony mamy jak są aspiracje lokowane, czyli konsumpcje, oszczędności i podatki co jest pomniejszone przez transfery.
11. S-I = G-TA+TRDLA:G+TR>TAG+TR=TAG+TR
Jest to równanie diagnostyczne. Oszczędności pomniejszone przez inwestycje równają się zakupom rządowym pomniejszonym przez podatki, powiększonym przez transfery.
G+TR>TA
Powyżej mamy ilustrację nierównowagi budżetowej czyli deficytu, gdy wydatki rządowe i transfery są w sumie większe niż podatki ściągane od podmiotów ...
pioter888