{288}{379}Dlaczego tutaj jestemy?|Skšd pochodzimy? {379}{475}To najbardziej pierwotne|z pytań, i ważnš częciš {475}{559}ludzkiej natury|jest chęć znalezienia na nie odpowiedzi. {732}{828}Możemy ledzić nasze korzenie|cofajšc się setki tysięcy lat wstecz, {828}{914}do poczštku istnienia ludzkoci.|Ale w rzeczywistoci, {914}{1005}nasza historia wykracza|dużo dalej w przeszłoć. {1005}{1101}Nasza historia zaczyna się|wraz z poczštkiem wszechwiata. {1201}{1298}Swój poczštek miał on 13.7 miliarda lat temu. {1388}{1488}I dzi zawiera ponad 100|miliardów galaktyk, {1488}{1597}z których każda zawiera|setki miliardów gwiazd. {1732}{1848}W tej serii, chcę Wam opowiedzieć|tę historię, ponieważ, ostatecznie, {1848}{1900}jestemy częciš tego wszechwiata, {1900}{2013}więc jego historia jest naszš historiš. {2075}{2152}Siłš, o której będziemy mówić|w tym odcinku jest grawitacja. {2257}{2375}Ta fundamentalna siła natury|zbudowała wszystko co widzimy wokół. {2375}{2443}Tworzy kształt oraz porzšdek, {2443}{2559}jak również inicjuje wzorce,|które powtarzajš się w przestrzeni. {2614}{2761}Ale grawitacja jest również kuniš|najbardziej obcych wiatów w kosmosie, {2761}{2830}wiatów, które stojš w sprzecznoci z wiarš. {2877}{3009}Pogoń za zrozumieniem|tej podstawowej siły natury {3009}{3100}rozpętała złotš|erę kreatywnoci, {3100}{3143}eksploracji oraz odkryć. {3175}{3276}I doprowadziła|do znacznie głębszego zrozumienia {3276}{3345}naszego miejsca we wszechwiecie. {3430}{3500}Wspaniałoci Wszechwiata {3500}{3600}CZĘĆ III - SPADANIE {3600}{3700}Tłumaczenie: MKW NonDreamer {3778}{3826}W każdym momencie naszych żyć, {3826}{3935}stykamy się z siłš,|której nie możemy zobaczyć ani dotknšć. {3987}{4109}Pomimo tego, jest to siła, która trzyma nas|twardo przy ziemi. {4109}{4180}Tš siłš jest oczywicie grawitacja. {4266}{4394}Pomimo swej nieuchwytnej natury,|zawsze wiemy, że jest z nami. {4448}{4477}Jeli zapytałbym was, {4477}{4559}"Skšd wiecie, że grawitacja|jest wszędzie wokół?" {4559}{4616}To moglibycie powiedzieć,|"No cóż, to oczywiste." {4616}{4694}Wiecie, mogę po prostu przeprowadzić|eksperyment, mogę upucić cokolwiek. {4745}{4888}Cóż, tak, ale właciwie grawitacja|jest nieco bardzo subtelna niż to. {4888}{4972}Aby jednak prawdziwie jš dowiadczyć,|zrozumieć jš, {4972}{5045}należy zrobić co|naprawdę ekstremalnego. {5191}{5312}I ten samolot został|zmodyfikowany, żeby mi w tym pomóc. {5312}{5427}Przez plan jego lotu,|znany jest jako Wymiotujšca Kometa. {5778}{5849}Gdy osišgniemy wysokoć 15 000 metrów, {5849}{5973}samolot ten zrobi co,|czego żaden inny, zwykły nie mógły zrobić. {5973}{6105}Jego silniki sš wyłšczane|i samolot spada na ziemię. {6137}{6233}I wtedy|dzieje się co całkiem niesamowitego. {6355}{6428}Popchnij do mnie, popchnij do mnie! {6631}{6702}Spadam teraz|w kierunku ziemi, {6702}{6811}tak jakby kto przecišł kable od windy,|i możecie zobaczyć że nie poruszam się. {6811}{6908}Zgodnie z relatywizmem Einsteina,|my wszyscy po prostu unosimy się. {7356}{7423}Poprzez zwykłe opadanie|z tš samš szybkociš co samolot, {7423}{7600}przez kilka krótkich chwil,|wszyscy jestemy wolni od działania grawitacji. {7895}{7942}Nie jest to jednak po prostu radosna przejażdżka. {8127}{8195}Jest w tym tutaj|co bardzo głębokiego, {8195}{8330}ponieważ chociaż opadam w kierunku ziemi to,|jak możecie zobaczyć, {8330}{8405}grawitacja kompletnie zniknęła. {8442}{8491}Grawitacji nie ma już tutaj zupełnie. {8622}{8714}Anulowałem grawitację|poprzez swe spadanie. {8714}{8817}Jeli zrozumiecie to,|zrozumiecie również grawitację. {8981}{9081}Jest więc możliwe,|aby poprzez zwykły akt opadania, {9081}{9181}dowiadczyć grawitację|zupełnie inaczej. {9181}{9231}Ale ta siła natury czyni więcej {9231}{9289}niż tylko cišga nas w dół|do ziemi. {9331}{9436}Grawitacja również odgrywa rolę|na największej z aren, {9436}{9530}ponieważ we wszechwiecie,|od najmniejszych pyłków kurzu, {9530}{9641}do najbardziej masywnych gwiazd,|grawitacja jest największym rzebiarzem, {9641}{9714}tworzšcym porzšdek z chaosu. {9853}{9967}Od poczštku czasu, grawitacja|pracuje w naszym wszechwiecie. {10042}{10161}Z pierwotnej chmury|gazu i kosmicznego pyłu, {10161}{10228}grawitacja wytworzyła gwiazdy. {10372}{10441}Wyrzebiła planety i księżyce, {10441}{10544}i ustawiła je na orbitach|wokół wieżo uformowanych słońc. {10592}{10733}Grawitacja również łšczy razem|te systemy gwiezdne w ogromne galaktyki, {10733}{10844}i kieruje nimi w ich podróżach|przez bezgranicznš przestrzeń. {10933}{11038}Przez wieki, nasza pogoń|za zrozumieniem grawitacji pozwoliła nam {11038}{11131}wyjanić niektóre z prawdziwych|wspaniałoci wszechwiata. {11131}{11248}Ale na głębszym poziomie, ta pogoń|pozwoliła nam także zadać pytania {11248}{11361}dotyczšce powstania i ewolucji|samego wszechwiata. {11586}{11689}Aby zrozumieć jak grawitacja działa|wszędzie we wszechwiecie, {11689}{11795}wystarczy, że spojrzymy nie dalej|niż na ziemię pod naszymi stopami. {11938}{12025}Cóż, pierwszym naukowcem,|który naprawdę rozmylał nad tym {12025}{12113}był Izaak Newton w latach 1680-tych,|i powiedział on - {12113}{12269}"Grawitacja jest siłš przycišgania|pomiędzy wszystkimi obiektami". {12269}{12366}Siła przycišgania|pomiędzy tymi dwiema skałami {12366}{12456}jest oczywicie bardzo mała,|niemal niemożliwa do zmierzenia, {12456}{12531}a wynika to z tego,|że siła jest proporcjonalna {12531}{12578}do mas obiektów. {12578}{12633}Te rzeczy nie sš zbyt ciężkie. {12633}{12717}Ale jest w pobliżu dużo bardziej|masywna skała. {12717}{12778}To ta, na której stoję,|planeta Ziemia. {12934}{13019}Masa naszej ziemi|generuje pole grawitacyjne {13019}{13138}wystarczajšco silne by wyrzebić|całš powierzchnię planety. {13138}{13265}Sprawia, że woda|żłobi wielkie kaniony. {13265}{13372}Ustanawia limit tego|jak wysokie mogš być góry, {13372}{13444}i kształtuje całe kontynenty. {13482}{13601}Jednak ta niewidzialna siła|czyni więcej niż tylko kształtuje nasz wiat. {13744}{13866}Nieba zawsze sš różne,|konstelacje ukazujš się i znikajš {13866}{13926}w różnych miejscach każdej nocy, {13926}{14044}a planety wędrujš w tle|stałych gwiazd. {14044}{14094}Ale w cišgu historii ludzkoci, {14094}{14197}był jeden stały element|na naszym nocnym niebie, {14197}{14319}ponieważ każdy człowiek, który kiedykolwiek żył|wpatrywał się w księżyc {14319}{14391}i widział jego jednš stronę|wiecšcš na nas. {14493}{14578}Powodem przez który,|nigdy nie widzimy ciemnej strony księżyca {14578}{14687}jest subtelnoć|z jakš grawitacja działa. {14759}{14862}Miliony lat temu,|księżyc obracał się gwałtownie. {14862}{15001}Ale od momentu swoich narodzin,|nasz kompan czuł przycišganie grawitacji. {15076}{15176}Tak jak księżyc tworzy|wielkie pływy w naszych oceanach, {15176}{15309}Ziemia wytwarza|ogromne pływy cišgnšce się przez|powierzchnię księżyca. {15376}{15429}Ten pływ nie miał miejsca w wodzie. {15429}{15468}Istniał w skałach. {15550}{15691}Wyobracie sobie, że to jest księżyc|a tam jest Ziemia. {15691}{15813}Grawitacja Ziemi oddziałuję|na księżyc i rozcišga go {15813}{15882}w co na kształt piłki do rugby. {15882}{16000}Rozmiar tego pływowego wybrzuszenia|odwróconego do Ziemi liczy około {16000}{16131}siedem metrów skał,|a potem, wraz z rotacjš księżyca, {16131}{16244}nadęcie to wędruje przez księżycowš powierzchnię. {16244}{16307}Wyobracie sobie|jak by to wyglšdało tutaj. {16307}{16365}Widzielibycie falę cišgajšcš się {16365}{16510}przez cały krajobraz, ze skałš|unoszšcš się i opadajšcš o siedem metrów. {16574}{16656}Ta masywna fala|działała niczym hamulec, {16656}{16738}i stopniowo spowalniała księżyc. {16738}{16850}W końcu, pływowe wybrzuszenie|wyrównało się z Ziemiš, {16850}{16931}uzgadniajšc szybkoć|rotacji księżyca. {16931}{17010}Tak więc czas, jaki księżyc|potrzebuje do jednego obrotu {17010}{17124}jest niemal taki sam jak czas|jaki potrzebuje on do okršżenia Ziemi. {17250}{17324}Tak więc nie ma|ciemnej strony księżyca, {17324}{17416}jest jedynie strona,|którš grawitacja ukrywa przez naszym wzrokiem. {17774}{17878}Wię jakš grawitacja tworzy|pomiędzy Ziemiš i księżycem {17878}{17934}powtarza się w całym kosmosie. {18003}{18116}Jest to klej, który trzyma|planety na orbicie wokół słońca. {18187}{18243}I wišże nasz układ słoneczny {18243}{18331}oraz niezliczonš iloć innych|układów słonecznych razem, {18331}{18412}w celu formowania galaktyk|takich jak nasza Droga Mleczna. {18456}{18554}Jednak wpływ grawitacji|odczuwany jest nawet dalej, {18554}{18638}ponieważ kontroluje ona|przeznaczenie galaktyk. {19146}{19243}Gdy spojrzycie w górę na nocne niebo,|zobaczycie wszechwiat {19243}{19322}taki jak wyglšda on w widzialnym wietle,|z żarzšcymi się {19322}{19426}gwiazdami i galaktykami,|jest to jednak tylko częć opowieci, {19426}{19513}ponieważ wszechwiat pełen jest|pyłu i gazu, {19513}{19597}których nie można zobaczyć|konwencjonalnym teleskopem, {19597}{19666}ale które można ujrzeć|teleskopem takim jak ten. {19766}{19872}Radio teleskopy, takie jak te|w bardzo długim rzędzie w Nowym Meksyku, {19872}{19929}sš zdolne do przyglšdania się głębokiej przestrzeni {19929}{20031}i odkrywania niesamowicie|atrakcyjnej siły grawitacji. {20194}{20250}To jest Andromeda, {20250}{20376}spiralna galaktyka niemal tego samego rozmiaru|i masie jak Droga Mleczna. {20472}{20550}To wyspa ponad biliona gwiazd {20550}{20637}znajdujšcych się ponad 2,5 miliona|lat wietlnych od nas, {20637}{20775}ale każdej godziny ta odległoć zmniejsza się|o pół miliona kilometrów. {20829}{20925}Podczas gdy większoć galaktyk|oddala się od siebie {20925}{20988}od czasu gdy zostały uformowane,|tuż po Wielkim Wybuchu, {20988}{21094}niektóre z nich zostały stworzone tak blisko|siebie, że utknęły {21094}...
KosmoBaza