KOMIZM W LITERATURZE OŚWIECENIA
Komizm (komizm a śmieszność)
Śmiech
Humor
Jean Émelina, Le comique. Essai d’interprétation générale
K = A/N’
K – oznacza efekt komiczny, A – anomalia, N’ – normę in absentia, N – norma in praesentia
Znaczenie całej sytuacji pragmatycznej.
Specyfika recepcji tekstu komicznego.
IRONIA
Grupa μ
A mówi x, by powiedzieć ~ x
Dan Sperber i Deirdre Wilson, Ironia a rozróżnienie między użyciem i przywołaniem, przeł. B. Fedowicz, „Pamiętnik Literacki” LXXVII, 1986, z. 1
Ironia jako przywołanie echem.
Manifestacyjne złamanie zasady decorum.
Henryk Markiewicz:
Burleska niska: komizm niestosowności między tematem poważnym a realiami i stylem niskim.
Burleska wysoka: komizm niestosowności między tematem pospolitym lub trywialnym a stylem wysokim.
Trawestacja: ścisłe odwzorowanie toku fabularnego przy zmianie realiów i stylu lub ścisłe odwzorowanie schematu kompozycyjno‑stylistycznego przy zmianie treści.
Heroikomika (herokomicum) – odmiana burleski wysokiej – wysoki styl przywołuje głównie epos bohaterski.
Poemat heroikomiczny – poemat (dłuższy utwór wierszowany), w którym heroikomika stanowi widoczną dominującą kategorię strukturalną.
POEMAT HEROIKOMICZNY W LITERATURACH EUROPEJSKICH
Batrachomyomachia – V w. p. n. e.
Ludovico Ariosto, Orland szalony (1532)
Alessandro Tassoni, Wiadro porwane (1624), „poemo eroicomico”
Nicolas Boileau-Despréaux, Le Lutrin (Pulpit, 1674)
Alexander Pope, The Rape of the Lock (Porwanie loka, 1712-1714)
Alexander Pope, The Dunciad (Oślada, Durniada, 1728-1743)
Jean-Baptiste Gresset, Ver-Vert , 1734
(Spolszczenie: Tadeusz Morski, Ver-Vert, czyli Szpak klasztornego chowania, 1779)
Voltaire, La Pucelle d’Orléans (Dziewica z Orleanu, 1754)
Friedrich Wilhelm Zachariae, Renommist (Samochwał – 1744); Phaeton (1754), polskie tłumaczenie Michała Wyszkowskiego Faeton, 1809.
POEMAT HEROIKOMICZNY W POLSCE
Ignacy Krasicki, Myszeis (Myszeidos pieśni X, 1775)
Tomasz Kajetan Węgierski, Organy (1777, wyd. 1784)
Ignacy Krasicki, Monachomachia (1778)
Ignacy Krasicki, Antymonachomachia (1780)
Franciszek Dionizy Kniaźnin, Balon, czyli Wieczory Puławskie (1787)
Jacek Idzi Przybylski, Heautoumastix, czyli Bicz na siebie samego (1789)
Jakub Jasiński, Sprzeczki (ok. 1789)
Jakub Jasiński, Ciańcia (1792)
Michał Hieronim Juszyński, Asketomoria (1795)
Wincenty Reklewski, Cecylia utracona (ok. 1811)
Józef Franciszek Królikowski, Suflerois, czyli Wojna piór uczonych (1817)
Tomasz Zan, Zgon tabakiery (1817)
Rajmund Korsak, Bibejda, czyli Garniec (1818)
Gerard Maurycy Witowski, Kinal (1818)
Kajetan Jaksa Marcinkowski, Gorset (1818)
Tymon Zaborowski, Klub Piśmienniczy (1818, publik. 1809)
[Anonim], Magnetyzm źwierzęcy (1818)
Adam Mickiewicz, Kartofla (1819)
Ferdynand Chotomski, Pojedynek (1818)
Gustaw Olizar, Jaxiada (1821)
Konstanty Gaszyński, Jaksjada (1827)
chahaviah