Definicje pojęć
A. Środowisko naturalne.
Helena Radlińska zdefiniowała środowisko jako „zespół warunków, wśród których bytuje jednostka i czynników kształtujących jej osobowość, oddziałujących stale lub przez czas dłuższy”.[1]
Jednym z rodzajów środowisk, które współuczestniczą w procesie wychowawczych, są środowiska naturalne. To takie, których wpływ jest bardzo mocny na dalsze lata życia i zachowania wychowanka. Do środowisk naturalnych zaliczamy: rodzinę oraz grupy rówieśnicze.
Rodzina to pierwotna i podstawowa grupa społeczna. Wśród wielu funkcji rodziny (np. prokreacyjnej, zarobkową, usługową - opiekuńczą), chyba najważniejszą wydaje się być funkcja socjalizacyjna. Jej zadaniem jest przekazywanie dzieciom języka, wzorców kulturowych, norm moralnych i obyczajowych. Dzięki funkcji psychologicznej rodziny wychowankowie są w stanie pojąć emocjonalność i ekspresję uczuć.
Grupa rówieśnicza natomiast to niewielka liczba osób, pozostających ze sobą w bezpośrednich kontaktach, mających poczucie swej odrębności i bezpieczeństwa. Grupy poznają w wyniku wzajemnego poznania i porozumienia się. Te interakcje doprowadzają do tego, że członkowie poznają się, wzajemnie na siebie oddziaływując.[2]
Rodzina, grupa rówieśnicza, otoczenie sąsiedzkie to typy środowisk naturalnych. Do drugiej grupy środowisk wychowawczych nalezą tzw. środowiska intencjonalne, czyli przedszkola i szkoły.
„Spośród naturalnych środowisk wychowawczych najważniejsza jest rodzina. Jest ona też pierwszym w kolejności środowiskiem społecznym, zaspokajającym różne potrzeby ludzkie. Wychowawcze środowisko rodzinne tworzy zespół warunków i przedmiotów tak materialnych, jak i niematerialnych oraz żyjące w tej przestrzeni osoby połączone ze sobą w wyjątkowy i niepowtarzalny sposób.
Proces wychowania w rodzinie ma podwójny charakter: rodzice podejmują względem dzieci pewne zamierzone zabiegi wychowawcze. Dziecko nie tyle przyjmuje te zabiegi, ale także poddaje się nieprzewidzianym oddziaływaniom, kształtującym jego osobowość.
Oddziaływanie wychowawcze środowiska rodzinnego mają charakter stały, czyli dokonują się całodobowo.”[3]
[1] H. Radlińska, W: [„Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy sojlanej”, red. nauk. Lala, Pilch, s. 297]
[2] M. Łobocki, „ABC Wychowania”, wyd. Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003, s. 43-46.
[3] B. Śliwerski (red.), „Pedagogika”, t. 4, GWP Pedagogika, Gdańsk 2010, s. 185-187.
whajduk91