Mikolajewska Barbara - Hymny Rigwedy o stworzeniu swiata.pdf

(663 KB) Pobierz

Na początku na to jedno przyszło pożądanie

...

Hymny Rigwedy o stworzeniu świata

Barbara Mikołajewska

The Lintons’ Video Press

New Haven

2003

Copyright © 2003 Barbara Mikolajewska

Wszelkie prawa zastrzeżone

Porada techniczna i edytorska: F.E.J. Linton

Wydane w USA, 2003, przez

The Lintons’ Video Press

New Haven, CT

06511-2208 USA

ISBN: 1-929865-25-2

E-mail: tlvpress @ yahoo.com

Tytuł oryginału:

Desire Came upon that One in the

Beginning ...:

Creation Hymns of the Rig Veda

The Lintons’ Video Press, 1997, 1999

Okładka: figury rzeźbione na ścianach

świątyni Kandarija Mahadew,

Khadźuraho, India.

Ta niewielka książeczka proponuje nowe odczytanie czterech najstraszych hinduskich hymnów Rigwedy ,

zainspirowane przez analizy teoretyczne francuskiego krytyka literackiego René Girarda; analiza tekstu ujawinia

ukryte podobieństwa między tymi starożytnymi tekstami religijnymi i dramatami Szekspira.

Spis treści

Wprowadzenie

Rozdział I: Na początku na to jedno przyszło pożądanie ...

Pożądanie i początek świata

1

989371853.117.png

989371853.128.png

989371853.139.png

989371853.150.png

989371853.001.png

989371853.012.png

989371853.023.png

989371853.034.png

989371853.045.png

989371853.056.png

989371853.067.png

989371853.074.png

989371853.075.png

989371853.076.png

989371853.077.png

989371853.078.png

989371853.079.png

989371853.080.png

989371853.081.png

989371853.082.png

989371853.083.png

989371853.084.png

989371853.085.png

989371853.086.png

989371853.087.png

989371853.088.png

989371853.089.png

989371853.090.png

989371853.091.png

989371853.092.png

989371853.093.png

989371853.094.png

989371853.095.png

Rozdział II: Ku niemu spoglądały dwie zwalczające się masy , dygocząc w swych sercach ...

Stwórca jako pośrednik pragnień

Rozdział III: Składając ofiarę , bogowie złożyli ofiarę złożonej w ofierze ofierze .

Przemoc na początku istnienia świata

Rozdział IV: Co było oryginalnym modelem , a co było kopią ...?

Generująca przemoc

Podsumowanie

Podziękowania

Przypisy

Appendix: Hymny o stworzeniu świata Rigwedy

Hymn o stworzeniu świata ( Nasadiya )

Ów nieznany Bóg, ów Złoty Zarodek

Purusza-Sukta , czyli Sława Człowiekowi

Stworzenie składania ofiary

Wprowadzenie

Niekiedy wiele można się nauczyć, tłumacząc jedną wizję świata na język innej. Mając to

na uwadze, i nie opowiadając się po żadnej stronie, spróbujmy przetłumaczyć starożytne

religijne hymny o stworzeniu świata Rigwedy na język współczesnej perspektywy

mimetycznej rozwiniętej przez René Girarda.

Podejście Girarda do tekstu religijnego jest podejściem filozoficznego realizmu. Girard

twierdzi, że tekst religijny nie jest czystą fantazją, lecz odnosi się do rzeczywistości pewnego

typu społecznego impasu, którego w życiu społecznym trudno uniknąć, gdyż ma on swe

źródło w kondycji ludzkiej. Tekst religijny nie tylko odnosi się, lecz faktycznie ma swe źródło

lub wyrasta z rzeczywistości tego społecznego impasu. Co więcej, sam tekst religijny sprzyja

rozwojowi nowej rzeczywistości społecznej, gdyż dostarcza recepty przeciw temu impasowi.

Ostatecznie tekst religijny opisuje mimesis (czyli w języku starożytnej Grecji imitację i

tworzenie wizerunków) i tzw. mimetyczny kryzys [1] . Sam tekst jest również produktem

mimesis i próbuje dostarczyć przeciw niej lekarstwa. Religijne narracje są faktycznie

ukrytymi źródłami wiedzy o paradoksach mimesis, widzianej jako siła, która zarówno tworzy

jak i niszczy ludzki wszechświat.

Mimesis, jako nieodłączna właściwość procesu pragnienia (jest to tzw. skłócająca lub

konfliktowa mimesis), niszczy wszechświat w kolejnych stadiach rozwoju tego procesu.

Wszczepia ona bowiem konflikt w ludzkie interakcje. Mimesis jednakże również tworzy

nowy wszechświat, jeżeli przekształci się skutecznie ze skłócającej w imperatywną , czyli w

naśladowanie normatywnych wzorów społeczeństwa. Mimesis niszczy więc wszechświat w

procesie pragnienia i tworzy nowy wszechświat, jeżeli skutecznie przekształci się w

imperatywną mimesis. Przekształcenie to rozpoczyna nowe stwarzanie świata. Jest ono

2

989371853.096.png

989371853.097.png

989371853.098.png

989371853.099.png

989371853.100.png

989371853.101.png

989371853.102.png

989371853.103.png

989371853.104.png

989371853.105.png

989371853.106.png

989371853.107.png

989371853.108.png

989371853.109.png

989371853.110.png

989371853.111.png

989371853.112.png

989371853.113.png

989371853.114.png

989371853.115.png

989371853.116.png

989371853.118.png

989371853.119.png

989371853.120.png

989371853.121.png

989371853.122.png

989371853.123.png

989371853.124.png

989371853.125.png

989371853.126.png

989371853.127.png

989371853.129.png

989371853.130.png

największą religijną tajemnicą i dokonuje się za pośrednictwem tego, co Girard nazywa

victimage i co sprowadza się do mimetycznego tworzenia boskości i rytuału składania ofiary.

Powstaje pytanie o to, jak się to dokładnie dzieje?

Odpowiadając na to pytanie, Girard twierdzi, że zarówno boskość jak i rytuał składania

ofiary są mimetycznymi kopiami tego, co nazywa on założycielskim morderstwem . Pojęcie

założycielskiego morderstwa odnosi się do hipotetycznego linczu (nazywanego tutaj

scapegoatingiem ), który ku zaskoczeniu jego uczestników przyniósł kres okresowi totalnego

zniszczenia, czyli zakończył mimetyczny kryzys charakterystyczny dla późnego stadium

procesu pragnienia.

Stworzenie nowego świata oznacza więc, że skutecznie dokonało się przekształcenie

skłócającej mimesis w imperatywną. Na pytanie o to, kto lub co jest w stanie wprowadzić tak

radykalną zmianę, religie odpowiadają, że dzieła tego dokonał Stwórca i czczenie go poprzez

składanie mu ofiary. Girard odpowiada jednak, że dokonała tego sama mimesis. Hymny

Rigwedy o stworzeniu świata udzielają równocześnie obydwóch odpowiedzi.

Rozdział I.

Na początku na to jedno przyszło pożądanie ...

Pożądanie i początek świata

Na początku na to jedno przyszło pożądanie ;

było ono pierwszym nasieniem umysłu .

Poeci , szukając z mądrością w swych sercach ,

znaleźli w nieistnieniu wiązanie istnienia .

— Rigweda , Hymn o stworzeniu świata ( Nasadiya ), 10.129, 4

Hymn Rigwedy o stworzeniu świata ( Nasadiya ) łączy tworzenie świata z pożądaniem. Jednakże zarówno ów

związek jak i stworzenie świata pozostają dla hymnu tajemnicą. Koncepcja mimetycznego pożądania rozwinięta

przez René Girarda dostarcza odpowiedzi na pytania, które ten hymn formułuje.

1. Zwalczające się odróżnicowanie

Rigwedyjski hymn Nasadiya formułuje trzy zaskakujące stwierdzenia:

1. łączy tworzenie świata z pożądaniem:

(4) Na początku na to jedno przyszło pożądanie ...

2. oddziela proces stwarzania od bogów i odróżnia proces stwarzania od stworzenia

świata:

(6) Skąd jest to stwarzanie? Bogowie przyszli później razem ze stworzeniem tego świata .

Któż więc wie , skąd to wyniknęło?

(7) Skąd to stwarzanie świata wyniknęło — być może samo się uformowało lub być może

nie ...

3

989371853.131.png

989371853.132.png

989371853.133.png

989371853.134.png

989371853.135.png

989371853.136.png

989371853.137.png

989371853.138.png

989371853.140.png

989371853.141.png

989371853.142.png

989371853.143.png

989371853.144.png

989371853.145.png

989371853.146.png

989371853.147.png

989371853.148.png

989371853.149.png

989371853.151.png

989371853.152.png

989371853.153.png

989371853.154.png

989371853.155.png

989371853.156.png

989371853.157.png

989371853.158.png

989371853.159.png

989371853.160.png

989371853.002.png

989371853.003.png

989371853.004.png

989371853.005.png

3. widzi siłę życiową jako wyłaniającą się z kosmicznej nicości (próżni), która istniała na

początku. Owa próżnia jest poetyckim odpowiednikiem girardowskiego zwalczającego się

odróżnicowania charakteryzującego kryzys mimetyczny.

Na początku wszystko było odróżnicowane. Nie było ani przeciwieństw, ani różnic:

(1) Nie było w owym czasie ani nieistnienia , ani istnienia ; nie było ani dziedziny

przestrzeni , ani nieba , które sięga ponad .

(2) Nie było w owym czasie ani śmierci , ani nieśmiertelności . Nie było znaku

odróżniającego noc od dnia .

(3) Na początku ciemność kryła się w ciemności ; bez znaku odróżniającego wszystko to

było wodą .

Jednakże coś na początku istniało. Było jakiś działanie, coś się wyprodukowało:

(1) Co poruszało? Gdzie? W czyjej obronie?

(2) To jedno oddychało , bezwietrzne , samo z siebie . Poza tym nie istniało nic od tego

odmienne .

(3) Siła życiowa pokryta pustką , ona powstała mocą żaru .

Różnice narodziły się mocą żaru, czyli mocą kontemplacji boskości i wyrzeczenia się

pragnień (pożądań) [2] . Żar ( tapas ) jest rodzajem ascetyzmu dedykowanego bogom. O mocy

żaru mówi 10.190 Hymn Rigwedy :

(1) Porządek i prawda narodziły się z żaru , gdy wybuchnął on płomieniem . Z niego

narodziła się noc i z niego narodził się falujący ocean .

(2) Z falującego oceanu narodził się rok , który uporządkował dnie i noce , władając tym

wszystkim , co mruga oczami .

(3) Ów Porządkujący ustawił we właściwym miejscu słońce i księżyc , niebo i ziemię ,

środkowe królestwo przestrzeni i w końcu światło słoneczne .

Stwierdzenia hymnu o stworzeniu świata mogą wydać się mniej dziwne, gdy zauważymy,

że podobne stwierdzenia formułuje René Girard w swojej interpretacji Szekspira. Według

Girarda w sztukach Szekspira ludzki wszechświat ma zarówno swój koniec jak i początek w

wymazywaniu różnic. Mówiąc inaczej, nowy wszechświat ma swe źródło w odróżnicowaniu,

w którym stary wszechświat rozpłynął się, jak rzeka rozpływa się w oceanie. René Girard

wszechświatem nazywa różnicujący system kultury. Próżnię, odróżnicowanie nazywa

również kryzysem mimetycznym. Kryzys ten jest sytuacją ostatecznego społecznego impasu,

który jednak nagle kończy się dzięki tajemniczemu pojedynczemu aktowi przemocy. Nowe

różnice wypływają z kontemplowania tego, jak się wydaje cudownego, pojedynczego aktu

przemocy.

Girard charakteryzuje odróżnicowanie jako zwalczające się lub używające przemocy.

Działanie opisane w hymnie Nasadiya zdaje się również charakteryzować przemocą. Co

poruszało? Gdzie? W czyjej obronie? Nowy wszechświat opiera się więc na fundamentach

poprzedzającego ten wszechświat zniszczenia.

Skąd się wzięło owo zwalczające się odróżnicowanie? Od czego się ono zaczęło?

2. Na początku na to jedno przyszło pożądanie ...

René Girard nie znalazłby również nic niezwykłego w powyższym cytacie ze starożytnej

Rigwedy . Uważa on bowiem, że zwalczające się odróżnicowanie, czy też mówiąc inaczej

używająca przemocy próżnia, ma swój początek w pożądaniu. Powyższy cytat z Rigwedy

prowokuje jednak dalsze pytania. Na kogo właściwie to pożądanie przyszło? Od czego się

zaczęło? Na początku czego ono przyszło? Czy przyszło ono na początku stwarzania? A jeżeli

4

989371853.006.png

989371853.007.png

989371853.008.png

989371853.009.png

989371853.010.png

989371853.011.png

989371853.013.png

989371853.014.png

989371853.015.png

989371853.016.png

989371853.017.png

989371853.018.png

989371853.019.png

989371853.020.png

989371853.021.png

989371853.022.png

989371853.024.png

989371853.025.png

989371853.026.png

989371853.027.png

989371853.028.png

989371853.029.png

989371853.030.png

989371853.031.png

989371853.032.png

989371853.033.png

989371853.035.png

989371853.036.png

989371853.037.png

989371853.038.png

989371853.039.png

tak, to co zostało stworzone?

Girard prawdopodobnie poradziłby nam szukać odpowiedzi w lekturze Szekspira.

Szekspirowscy bohaterzy cierpią z powodu pożądania. Pożądanie uderza w nich jak

błyskawica i jest zaraźliwe jak zaraza.

3. ... na to jedno przyszło pożądanie ...

Na kogo przyszło owo pożądanie? Od czego się ono zaczęło?

Od czego w ogóle to wszystko się zaczęło? Pożądanie nie przyszło na jedną osobę, lecz

równocześnie na kilka. Pożądanie jest zaraźliwe i rozprzestrzenia się na innych. Czytając

Szekspira możemy zauważyć, że to samo pożądanie pojawia się nagle u bliskich przyjaciół

lub braci. Jak wytłumaczyć tę dziwną właściwość pożądania?

Osoba doświadczająca jest podmiotem pożądania. Jednakże pożądanie nie ma swego

źródła ani w podmiocie, ani w przedmiocie pożądania, lecz w mimetycznym związku , który

mamy z Innym . Jednostkowy podmiot jest rzeczywistością wtórną. Rzeczywistością pierwotną

jest dwoje ludzi połączonych przez mimesis (imitację). Związek mimetyczny jest pierwotnym

związkiem międzyludzkim . Ludzkie ego ma swój początek we własnym odbiciu w oczach

Innego, które imituje. Pierwotną boskością jest bycie Innego, gdyż ono zdaje się mieć boską

wartość. Pożądanie zaczyna się od uwielbienia dla boskości cudzego bycia i rozwija się dzięki

mimesis przez to uwielbienie sprowokowanej.

Chęć posiadania, zwyczajowo zwana pożądaniem , jest również rzeczywistością wtórną.

Subiektywne, emocjonalne doświadczenie głodu jakiegoś przedmiotu jest jedynie widoczną

częścią tego, co powinno być nazwane pożądaniem. Pożądanie jest procesem i w związku z

tym ma ono swój początek, środek i koniec. Proces pożądania zostaje uruchomiony przez

mimesis, rozwija się dzięki mimesis i mimesis przyniesie jego zakończenie. Mimesis

towarzysząca pożądaniu ma charakter skłócający . Zaszczepia ona konflikt w interakcje

międzyludzkie i ostatecznie doprowadza je do stanu zwalczającego się odróżnicowania.

4. ... było ono pierwszym nasieniem umysłu ...

Czytając Szekspira można śledzić pożądanie od samego początku aż do końca. Można

również śledzić jego wytwory. Proces pożądania zostaje sprowokowany przez mimesis

między przyjaciółmi lub braćmi. Tworzą oni jednostkę powiązaną pierwotną mimetyczną

więzią. Wzrastając razem imitują wzajemnie swoje przypadkowe wybory. Są do tego

zachęcani zarówno przez nauczycieli, jak i przez ich własny związek przyjaźni. Można wręcz

powiedzieć, że imitacja jest samą istotą przyjaźni. Imitacja jest również tym, co wiąże

społeczeństwo. Społeczeństwo oczekuje rozwoju pragnień lub mówiąc inaczej celów, do

których człowiek może dążyć. Girard przyjmuje, że człowiek sam z siebie nie wie, czego chce

i że musi się dopiero swoich pragnień nauczyć. Przyjaciele, powtarzając nawzajem swoje

wybory, tworzą swój pierwszy wspólny boski wizerunek . Przekonują siebie nawzajem o

wartości pożądania pewnego przedmiotu poprzez tworzenie boskich symbolicznych

reprezentacji jego wizerunku. Przyjaciele próbują wpływać na siebie nawzajem w kierunku

upodobnienia swoich wyboru: chcą wręcz sprowokować mimesis. Mimesis jest bowiem

nagradzająca. Dokonanie takiego samego wyboru jest potwierdzeniem, że dany przedmiot jest

wart pożądania.

5

989371853.040.png

989371853.041.png

989371853.042.png

989371853.043.png

989371853.044.png

989371853.046.png

989371853.047.png

989371853.048.png

989371853.049.png

989371853.050.png

989371853.051.png

989371853.052.png

989371853.053.png

989371853.054.png

989371853.055.png

989371853.057.png

989371853.058.png

989371853.059.png

989371853.060.png

989371853.061.png

989371853.062.png

989371853.063.png

989371853.064.png

989371853.065.png

989371853.066.png

989371853.068.png

989371853.069.png

989371853.070.png

989371853.071.png

989371853.072.png

989371853.073.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Babadzi - Przeslanie Do Ludzkosci.pdf (2200 KB)
Andruszkiewicz Zbyszek - Trzy filary Sanghi.pdf (119 KB)
Buddyzm - Artykul.pdf (287 KB)
Bhagawadgita.pdf (298 KB)
Dzielo Matki Meery - Artykul.pdf (101 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin