SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY ARCHITEKTURY
W przygotowaniu: J. Bogdanowski, Z. Holcer, M. Kornecki, Architektura obronna
M. Kornecki, Budownictwo drewniane
J. Bogdanowski, M. Szafrańska, Sztuka ogrodowa
J. Tajchman, Stropy
J. Tajchman, Schody
Jan Tajchman
STOLARKA OKIENNA
Publikacja wykonana z dotacji Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Komitetu Badań Naukowych
OŚRODEK DOKUMENTACJI ZABYTKÓW Warszawa 1993
zeszyt I
Redaktor serii: HANNA KRZYŻANOWSKA
Redaktorzy zeszytu: HANNA KRZYŻANOWSKA MAGDALENA WITWIŃSKA
Projekt okładki:
Adam Jońca Rysunki wg: Jan Tajchman, Stolarka okienna w Polsce,
Ośrodek Dokumentacji Zabytków, seria BMiOZ „C" Studia i Materiały t. V, Warszawa 1990
SPIS TREŚCI
Od redakcji V
Wstęp VIII
Słownik 1
Indeks terminów nie występujących w formie odrębnych haseł 28
Indeks terminów w układzie działowym 30
ISBN 83-86334-10-X
UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA
w Toruniu Biblioteka Wydziału Sztuk. Pięknych
Ośrodek Dokumentacji Zabytków 00-461 Warszawa, Al. Ujazdowskie 6
tel. 628-50-08, 628-50-09, 29-60-85
Wydawnictwa — ul. Mazowiecka 11,
pok. 17 i 18, tel. 27-00-38
Al Jerozolimskie 202, tel./fax 23-82-97
Druk: Biutex Sp. z o.o.
Od Redakcji
Słownik terminologiczny architektury — to tytuł serii wydawniczej Ośrodka Dokumentacji Zabytków. Projekt powstał w Dziale Architektury Ośrodka, a jego realizacja stanowi kolejny etap prac nad ujednoliceniem form dokumentacji zabytków.
Działania rozpoczęły się w 1988 r. od opracowania koncepcji Słownika, a następnie omówienia jej i przedyskutowania w gronie kompetentnych pracowników ówczesnych wojewódzkich biur dokumentacji zabytków i znawców przedmiotu spoza służby konserwatorskiej. Intencją Ośrodka było bowiem zainteresowanie i włączenie do prac instytucji i osób zajmujących się tą dziedziną. Koncepcja przewidywała opracowanie i sukcesywne wydawanie zeszytów tematycznych, obejmujących — w możliwie pełnym zakresie — rodzaje i elementy architektury, wystrój architektoniczny i wyposażenie budowlane.
Życie nieco zweryfikowało pierwotne projekty. Przede wszystkim okazało się w praktyce niewykonalne zaangażowanie licznego zespołu — zarówno do prac autorskich, jak pomocniczych; trudno też o pozyskanie autorów wszystkich zaplanowanych tematów. Zresztą, podstawowe w architekturze zagadnienia są na ogół dobrze pod względem słownikowym opracowane, przede wszystkim w Słowniku terminologicznym sztuk pięknych pod redakcją Stefana Kozakiewicza (Warszawa 1976) i Encyklopedii architektury Pevsnera, Fleminga i Honoura (Warszawa 1992).
Wydaje się zatem najsłuszniejsze przygotowanie, przynajmniej w pierwszej kolejności, zeszytów poświęconych problemom szczegółowym, często marginesowo traktowanym i opracowanym w małym lub niepełnym zakresie.
Tak więc oddajemy do rąk Czytelników pierwszy zeszyt Słownika — Stolarka okienna, autorstwa Jana Tajchmana.
Na ukończeniu są prace redakcyjne nad słownikiem architektury obronnej Janusza Bogdanowskiego, Zygmunta Holcera i Mariana Korneckiego. Jest to druga wersja, zmieniona i uzupełniona, wcześniejszego opracowania, opublikowanego w 1974 i 1986 roku. W przygotowaniu są słowniki: budownictwa drewnianego Mariana Korneckiego, sztuki ogrodowej Janusza Bogdanowskiego i Małgorzaty Szafrańskiej oraz stropów i schodów Jana Tajchmana.
Układ haseł Słownika
Hasła podano w układzie alfabetycznym. Terminy złożone z dwu lub więcej wyrazów traktowano jako jeden ciąg liter. Wyraz hasłowy (termin), podany czcionką grubą, jest w zasadzie izeczownikiem w mianowniku liczby pojedynczej, wyjątkowo liczby
mnogiej (jak „ćwieczki", „okucia") lub rzeczownikiem odsłownym (jak „odwodnienie", „szklenie"). Terminy dwuwyrazowe składają się z rzeczownika i określenia najczęściej w formie przymiotnika („kit szklarski", „słupek okienny"), czasem rzeczownika w dopełniaczu („nadproże oboknia") lub imiesłowu przymiotnikowego („łuk odciążający"); terminy trójwyrazowe, występujące sporadycznie, z rzeczownika i określenia złożonego („kolorystyka stolarki okiennej", „listwa mocująca szybę").
Struktura hasła
Po wyrazach hasłowych obcego pochodzenia podano w nawiasie kwadratowym, w skrócie, pochodzenie wyrazu, np. [niem.]. Jeśli informacja ta dotyczy dwóch wyrazów (w wypadku synonimów), podano [oba niem.]. Terminy dawne oznaczono pisząc po nich kursywą daw., oba daw. lub wszystkie daw., jeśli informacja odnosi się do dwóch lub więcej wyrazów.
Wyrazy bliskoznaczne podano czcionką mniejszą grubą po terminach głównych i również, tam gdzie to potrzebne, opatrzono informacjami dotyczącymi ich pochodzenia.
W dalszym ciągu hasło zawiera: definicję znaczenia wyrazu hasłowego, charakterystykę danego przedmiotu, elementu, urządzenia czy zagadnienia, zastosowanie, a także, jeśli występują, typy, rodzaje, elementy składowe oraz czas powstania bądź okres stosowania.
Odsyłacze
Aby uniknąć powtarzania opisów, zastosowano system odsyłaczy.
1. strzałka (—>) kieruje:
a) w hasłach -odsyłaczowych do:
— hasła pełnego bliskoznacznego,
— hasła pełnego, którego jednym z elementów jest termin, do któregoodsyłamy,
b) w tekście haseł pełnych — do terminów stanowiących odrębne hasła,
2. „zob. też" — do innych haseł zawierających informacje rozszerzające wiadomości
o temacie.
Hasła zbiorcze
Występują w dwóch postaciach:
1. kiedy wyraz hasłowy ma różne znaczenia; wówczas oznaczono je w tekście hasłakolejnymi liczbami,
2. kiedy hasło uwzględnia typy, rodzaje bądź elementy składowe przedmiotu czyzagadnienia; kilka szczególnie rozbudowanych haseł opatrzono tabelami.
Indeksy
Słownik opatrzono dwoma indeksami:
1. indeksem terminów nie występujących w formie odrębnych haseł,
2. indeksem terminów w układzie działowym.
Skróty
W tekście haseł skracano powtarzający się wyraz hasłowy, oznaczając go pierwszą literą (w wypadku terminów dwu- lub trójwyrazowych — pierwszą literą każdego wyrazu). Ponadto zastosowano skróty:
budowl. budowlany
daw. dawny, dawniej (termin stosowany dawniej)
drew. drewniany
franc. francuski
gł. głównie, główny
got. gotycki
klasycyst. klasycystyczny
łac. łaciński
niem. niemiecki
nowoż. nowożytny
ob. obecnie
ok. około
pd. południowy
piast. plastyczny, plastycznie
pn. północny
pocz. początek (wieku)
poł. połowa (wieku)
renes. renesansowy
techn. techniczny
wewn. wewnętrzny
zabytk. zabytkowy
zach. zachodni
zewn. zewnętrzny
zob. zobacz
zwł. zwłaszcza
Hanna Krzyżanowska
Tabele
Do hasła
Okno
Okucia okienne
Podział okna
Szklenie
Zawias
Tytuł
Rodzaje okien
Typy podziałów okiennych
Techniki szklenia okien w Polsce
Typy zawiasów występujących w Polsce
Strona
9-11
15
17-18
21
...
tellmemore