Analiza przyczyn zgonów płodów, noworodków i niemowląt w materiale sekcyjnym KiZMS UM w Łodzi w latach 2000-2010 4_11.pdf

ARCH. MED. SD. KRYMINOL., 2011, LXI, 360-366

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL PAPERS

Anna Bury, Ewa Meissner, Stefan Szram 1 , Jarosaw Berent

Analiza przyczyn zgonw podw, noworodkw i niemowlt

w materiale sekcyjnym Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej UM

w odzi w latach 2000-2010

The analysis of the causes of deaths involving fetuses, neonates and infants

in the autopsy material from the Chair and Department of Forensic Medicine,

Medical University of d, in the years 2000-2010

Z Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej UM w odzi

Kierownik: prof. dr hab. n. med. J. Berent

Z Zakadu Orzecznictwa Sdowo-Lekarskiego i Ubezpieczeniowego

Katedry Medycyny Sdowej UM w odzi

p.o. Kierownik: prof. dr hab. n. med. S. Szram

Celem pracy byo porwnanie przyczyn zgonw

podw, noworodkw i niemowlt w materiale sek-

cyjnym Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej UM

w odzi z lat 2000-2010, a w szczeglnoci ustale-

nie, jakie najczstsze przyczyny zgonw maj miej-

sce w tej grupie wiekowej. Dokonalimy oceny 94

protokow sekcyjnych dotyczcych takich dzieci

z tego okresu. Stwierdzilimy, e najczstszymi przy-

czynami zgonw byy: zapalenie puc u noworodkw

urodzonych o czasie i posocznica (zwykle bdca

wynikiem zakaenia szpitalnego) u wczeniakw.

Innymi czstymi przyczynami zgonw byy urazy

oraz uduszenie gwatowne (zatkanie otworw lub

drg oddechowych albo uduszenie pozycyjne).

Sowa kluczowe:

sdowo-lekarska sekcja zwok,

zesp nagej mierci niemowlt,

zapalenie puc, zgon wewntrzmaciczny,

dzieci

Key words:

forensic autopsy, SIDS, pneumonia,

intrauterine death, children

WSTP

Mimo szybkiego rozwoju medycyny zarwno

w kwestii opieki nad kobiet ciarn i rodzc, jak

i nad noworodkami i niemowltami, stale obserwu-

je si pewien odsetek zgonw podw, jak rwnie

noworodkw i niemowlt. Ustalenie, jakie s przy-

czyny tych zgonw, stanowi niewtpliwie cenn

wskazwk dla lekarzy ginekologw-poonikw, jak

rwnie pediatrw, a take rodzicw opiekujcych

si dziemi, poniewa pozwala na zapobieganie

zgonom poprzez przeprowadzanie okrelonych ba-

da dodatkowych czy bardziej restrykcyjn opiek,

a take pooenie wikszego nacisku na edukacj

rodzicw. Zgon podu, noworodka czy niemowlcia

jest bowiem zazwyczaj duym urazem psychicznym

wanie dla rodzicw dziecka. Autorzy niniejszej

pracy maj wiadomo, e do sekcji sdowo-le-

karskiej kierowane s zwoki dzieci w zwizku z po-

The aim of this study was the comparison of

causes of deaths of fetuses, neonates and infants

based on the autopsy reports taken from the Chair

and Department of Forensic Medicine, Medical

University of d, in the years 2000-2010, and

especially establishing what the most common

causes of death occurred in this age group. We

evaluated 94 autopsy reports of such children from

this period. It turned out that the most frequent

causes of death were pneumonia in neonates de-

livered at term and sepsis (usually due to hospital

infection) in premature neonates. Other common

causes of death were trauma and violent asphyxia

(smothering, or choking or positional asphyxia).

2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267

Nr 4

ANALIZA PRZYCZYN ZGONW PODW, NOWORODKW I NIEMOWLT

W MATERIALE SEKCYJNYM KATEDRY I ZAKADU MEDYCYNY SDOWEJ UM

W ODZI W LATACH 2000-2010

361

dejrzeniem udziau osb trzecich w mechanizmie

ich zgonu. Dlatego te wyniki niniejszej pracy z pe-

wnoci nie odzwierciedlaj rzeczywistej przyczy-

nowoci zgonw dzieci we wskazanym przedziale

wiekowym. W czci przypadkw zgonw maych

dzieci sekcja zwok nie jest wykonywana z uwagi

na brak podejrzenia przestpstwa lub te przyczyna

zgonu jest relatywnie prosta do ustalenia na pod-

stawie wynikw bada wykonanych za ycia albo

te jasnego obrazu chorobowego.

(47) dzieci pci mskiej ni eskiej (43), w czte-

rech przypadkach pci nie ustalono podczas sekcji

zwok (dwa pody w mao zaawansowanej ciy,

przypadek znacznego gnicia i przypadek rozkawa-

kowania zwok przez zwierz). Wrd porodw

ywych dzieci przewaaa pe mska, natomiast

wrd porodw martwych eska. W jednym

przypadku nie udao si ustali (gnicie) czy dziecko

urodzio si ywe, czy martwe, natomiast w dwch

innych przypadkach (rwnie gwnie z powodu

gnicia) byy trudnoci z ustaleniem czy dziecko

urodzio si ywe, czy martwe, ale ostatecznie przy-

jto jedn bardziej prawdopodobn wersj.

Jak wynika z ww. zestawie, dzieci urodzone

o czasie umieray gwnie w wieku noworodkowym

(15/53) lub 2-5 miesicu ycia (25/53), pojedyn-

cze przypadki zgonw w innych przedziaach wie-

kowych. Natomiast w przypadku wczeniakw, zgo-

ny wystpoway tylko do 5 m., przy czym gwnie

w pierwszym miesicu ycia (13/18). Podobne wy-

niki uzyskali rwnie autorzy amerykascy [1.

Biorc pod uwag przyczyny zgonw (patrz niej

szczegowe zestawienie tabela V), najczstsz

przyczyn zgonw wrd noworodkw i niemowlt

donoszonych byo zapalenie puc, uduszenie gwa-

towne na skutek zatkania otworw oddechowych

lub uduszenie pozycyjne, nastpnie uraz mecha-

niczny oraz zachynicie treci pokarmow. Na-

tomiast u wczeniakw dominowao zakaenie

uoglnione wrodzone lub szpitalne. Uoglniajc, za-

palenie puc ujawniono w 10 przypadkach, uogl-

nione zakaenie w 10, uduszenie gwatowne w me-

chanizmie jw. w 8, uraz mechaniczny w 8, zachy-

nicie treci pokarmow w 6, wady serca w 6, nie-

udzielenie pomocy w 5, urazy okooporodowe w 3,

niedotlenienie wewntrzmaciczne w 10 (uwzgld-

niajc urodzenia ywe i martwe), niezdolno do

ycia w 9, zatrucie CO w 1. W 18 przypadkach przy-

czyna zgonu pozostaa nieustalona czsto byo to

zwizane z rozkadem gnilnym zwok; w badaniu

histopatologicznym nie znaleziono adnych charak-

terystycznych cech, pozwalajcych na przyblienie

przyczyny zgonu, widoczne byy ewentualnie jedy-

nie oznaki ostrej niewydolnoci krenia lub odde-

chu (wynaczynienia do rnych narzdw, a zwa-

szcza nadnerczy, przekrwienie).

Badanie autopsyjne w wikszoci przypadkw

byo uzupenione badaniem histopatologicznym

(z wyjtkiem zgonw bdcych nastpstwem urazu

MATERIA I METODY

Materia do bada stanowiy protokoy sekcyjne

z lat 2000-2010. Badaniem objto ogem 94 pro-

tokoy, dotyczce ustalonego przedziau wiekowego,

wyodrbnione ze wszystkich protokow sekcyjnych

z Katedry i Zakadu Medycyny Sdowej UM w odzi

z wymienionego okresu.

WYNIKI

Jak to przedstawia tabela nr I, rednio rocznie

wykonywano 8-9 sekcji dzieci <1 r., najwicej

w latach 2008-2009 oraz w latach 2002-2004.

Nie wykazano sezonowoci zgonw co do pr roku.

Analizujc z kolei miejsca zgonw, naley stwier-

dzi, e w przypadku dzieci urodzonych o czasie

zdarzenia prowadzce do ich zgonu miay najcz-

ciej miejsce w domu lub poza nim (49), ale poza

szpitalem, a zgony rwnie najczciej zdarzay si

w domu lub poza nim (40) niektre dzieci w celu

ratowania ycia byy przewoone do szpitali. Z kolei

w przypadku wczeniakw zdarzenia prowadzce

do zgonu nieco czciej wystpoway poza szpita-

lem (15) ni w szpitalu (12), a zgony miay miejsce

albo w szpitalu (14) albo poza nim (13).

Jak to przedstawiono w tabelach II, III i IV, wik-

szo (ok. 60%) zgonw stanowiy dzieci urodzone

o czasie (59), a urodzone przedwczenie ok. 25%

(26). Badano 8 poronionych podw. W jednym

przypadku, z uwagi na znaczne gnicie, nie udao si

ustali wieku ani pci dziecka, jak rwnie brak byo

danych na temat czasu po urodzeniu. Martwych

urodze byo nieznacznie wicej w grupie wczenia-

kw (8) ni dzieci donoszonych (6), przy czym

wrd wczeniakw martwe urodzenia stanowiy

ok. 30%, a wrd noworodkw donoszonych ok.

10%. Ogem sekcjonowano nieznacznie wicej

2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267

362

Anna Bury, Ewa Meissner, Stefan Szram, Jarosaw Berent

Nr 4

mechanicznego lub niezdolnoci do ycia) i zazwy-

czaj potwierdzao rozpoznanie sekcyjne lub pozwa-

lao na ustalenie przyczyny zgonu. Bada toksy-

kologicznych nie wykonywano jedynie w jednym

przypadku (zwoki z poaru) stwierdzono zatrucie

tlenkiem wgla, a w jednym przypadku (urodzenie

ywego noworodka donoszonego w domu) obec-

no amfetaminy (metoda przesiewowa). W mniej-

szoci (39/94) przypadkw wykonywano badanie

na zawarto alkoholu we krwi poziom alkoholu

etylowego nie przekracza jednak 0,5 promille.

W przypadkach zakae uoglnionych, zwaszcza

u wczeniakw, w zwizku z podejrzeniem zakae-

nia szpitalnego, byy pobierane materiay tkankowe

na posiewy bakteriologiczne hodowano rne dro-

bnoustroje, wyniki posieww pomiertnych czsto

nie pozostaway w korelacji z posiewami pobranymi

za ycia.

Tabela I. Sekcje zwok dzieci do 1 r.. w latach 2000-2010.

Table I. Autopsies of children below 1 year of life performed in the years 2000-2010.

Rok / Year

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Razem / Total

Liczba zgonw podw,

noworodkw, niemowlt

Number of death of fetuses,

neonates and infants

Tabela II.Miejsce zgonu a pord o czasie.

Table II. Place of death versus delivery at term.

Miejsce zdarzenia / Crime scene

Miejsce zgonu / Death scene

Wiek / Age

Wczeniaki

Preterm

O czasie

At term

Pody

Fetuses

Wczeniaki

Preterm

O czasie

At term

Pody

Fetuses

Dom / Home

Szpital / Hospital

Inne / Others

Tabela III.Podzia przypadkw ze wzgldu na pe i czas trwania ciy.

Table III. Distribution of cases with respect to gender and gestational age.

Wiek

Age

<22 t.c.

poronienie

<22 gw

miscarriage

22-36 t.c. pord

przedwczesny

martwy

22-36 gw

preterm stillborn

22-36 t.c. pord

przedwczesny

ywy

22-36 gw

preterm born alive

Pord

o czasie ywy

Born alive

at term

Pord

o czasie martwy

Stillborn at term

Nieustal. ywy

czy martwy

Undetermined

dead all alive

Razem

Total

Ogem

Total

Pe mska

Male

Pe eska

Female

Nieustalona pe

Sex undetermined

2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267

Nr 4

ANALIZA PRZYCZYN ZGONW PODW, NOWORODKW I NIEMOWLT

W MATERIALE SEKCYJNYM KATEDRY I ZAKADU MEDYCYNY SDOWEJ UM

W ODZI W LATACH 2000-2010

363

Tabela IV. Okres przeycia a czas trwania ciy.

Table IV. Surrival time and gestational age.

Wiek

Age

<22 t.c.

poronienie

<22 gw

miscarriage

22-36 t.c. pord

przedwczesny

martwy

22-36 gw

preterm stillborn

22-36 t.c. pord

przedwczesny

ywy

22-36 gw

preterm born alive

Pord

o czasie ywy

Born alive

at term

Pord

o czasie martwy

Stillborn at term

Nieustal ywy

czy martwy

Undetermined

dead all alive

Razem

Total

Ogem

Total

Zgon< 7 d.

Death < 7 d.

Zgon < 1m.

Death < 1 m.

Zgon 2-5 m.

Death 2-5 m.

Zgon 6-9 m.

Death 6-9 m.

Zgon 10-12 m.

Death 10-12 m.

Nieustalone

Undetermined

DYSKUSJA

wskazali jako najczstsze zabjstwa, uduszenia

gwatowne i wypadki drogowe, a zatem podobnie

jak w innych regionach naszego kraju. Z kolei Ko-

owski i wsp. [4 badajc przypadki dzieciobjstwa

w 20 z 30 opisanych spraw za przyczyn zgonu

noworodkw uznali uduszenie gwatowne, przy

czym a w 10 z nich czynu dokonano poprzez za-

mknicie w ciasnej przestrzeni oraz tamponad

garda i krtani mechanizm zabjstwa rzadko opisy-

wany przez innych wymienionych nieco wyej auto-

rw, jak rwnie sporadycznie spotykany w naszym

materiale. Rwnie pozostawienie dziecka bez

udzielenia pomocy u Koowskiego i wsp. stanowio

a 16,8% opisywanych przypadkw dzieciobj-

stwa, co jest odsetkiem wyszym w porwnaniu do

innych autorw (w naszym materiale porzucenie

dziecka byo zwizane w wikszoci z jego martwym

urodzeniem). Problem SIDS wrd wszystkich wy-

ej wymienionych autorw by marginalny, nato-

miast w materiale sekcyjnym z tutejszego Zakadu

w 18 na 94 przypadki przyczyna zgonu pozosta-

a nieustalona, co wynikao zazwyczaj z istnienia

Bloch-Bogusawska i in. w swojej pracy dotycz-

cej zgonw dzieci w okresie noworodkowym [2

wykazali, e zapalenie puc i uduszenie gwatowne

to dwie najczstsze przyczyny zgonw wrd nowo-

rodkw, nie obserwowali natomiast zgonw z po-

wodu wady serca. Wedle tych autorw porzucenie

dziecka czy te nieudzielenie mu pomocy, jak rw-

nie urazy czaszkowo-mzgowe zwizane z pobi-

ciem dziecka wystpoway sporadycznie. Ustalenia

tych autorw pozostaj zatem w tym zakresie w ko-

relacji z wynikami naszych bada. Rwnie zgod-

no wystpuje w przypadku martwych urodze

gwn ich przyczyn bya niezdolno do ycia.

Tymczasem Kunz i wsp. w swoich pracach [3, 4

wykazali, e w regionie krakowskim wrd zgonw

noworodkw i niemowlt z przyczyn chorobowych

najistotniejsze s choroby ukadu krenia, a cho-

roby ukadu oddechowego s drug co do czstoci

przyczyn zgonw chorobowych. W kwestii zgonw

gwatownych w tej grupie wiekowej autorzy ci [3

2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267

364

Anna Bury, Ewa Meissner, Stefan Szram, Jarosaw Berent

Nr 4

Tabela V. Wstpne i ostateczne przyczyny zgonw – porwnanie.

Table V. Tentative and nal causes of deaths – comparison.

Rodzaj przyczyny zgonu / Cause of death

Pody

Fetuses

Wczeniaki

Pre-term

Donoszone

At term

Badanie

histopatologiczne

Histopatological

examination

Alkohol, inne

Alkohol, others

Wstpna / Tentative

Ostateczna / Final

1. Zachynicie treci

pokarmow

Choking with food

Zachynicie treci

pokarmow

Choking with food

Zachysty w pucach pokarmem,

ostre rozdcie puc

Aspiration of food in lungs, acute

pulmonary emphysema

0,00-0,5

2. Zachynicie treci

pokarmow

Choking with food

Nieustalona

Undetermined

Wylewy do nadnerczy,

niecharakterystyczne

Suprarenal hemorrhages,

non-characteristic

0,00

3. Zachynicie treci

pokarmow

Choking with food

Uduszenie gwatowne

pozycyjne lub zatkanie

otworw oddechowych

Positional asphyxia or

smothering

Ostra rozedma puc, wylewy

krwawe w rnych narzdach

Acute pulmonary emphysema,

multiorgan hemorrhages

0,00

4. Zachynicie

Choking

Zapalenie puc

Pneumonia

Mieszane zapalenie puc

Mixed pneumonia

0,00

5. Brak; zatkanie

otworw oddechowych

Not given; smothering

Uduszenie gwatowne

pozycyjne lub zatkanie

otworw oddechowych

Positional asphyxia or

smothering

Ostra rozedma puc, wylewy

krwawe w rnych narzdach

Acute ppulmonary emphysema,

multiorgan hemorrhages

0,00-0,1

6. Zatkanie otworw

oddechowych

Smothering

Zapalenie puc -misz.,

infekcja wielonarzdowa

Interstitial pneumonia,

sepsis

Zapalenie puc -misz.,

zapalenie rnych narzdw

Interstitial pneumonia,

signs of sepsis

0,00

7. Zatkanie otworw

oddechowych

Smothering

Zachynicie

treci pokarmow

Choking with food

Zachysty w pucach pokarmem

Aspiration of food in lungs

0,00

8. Wada serca,

kardiomiopatia

Heart defect,

cardiomiopathy

Wada serca, ostra

niedomoga oddechowa

Heart defect, acute

repiratory insufﬁciency

Elementy rolinne w pucach,

zmiany serca,

niecharakterystyczne

Fragments of plants in lungs,

cardiac lesions,

non-characteristic

0,00-0,45

9. Nieustalona/SIDS/

zapalenie puc

Undetermined/SIDS/

pneumonia

Zapalenie puc -misz.

Interstitial pneumonia

Zapalenie puc -misz.,

zapalenie nerek

Interstitial pneumonia,

glomerulonephritis

0,00-0,39

10. Wypadek

komunikacyjny

Car accident

Obraenia

wielonarzdowe

Multiorgan injuries

0,0

11. Uraz gowy

Head injury

Nieustalona

Undetermined

Obrzk puc

Pulmonary oedema

12. Wychodzenie

Hypothermia

Wychodzenie/

nieustalona

Hypothermia/undetermined

Zapalenie puc, RDS/

wynaczynienia

Pneumonia, RDS, hemorrhages

13. Po szczepieniu

Postvaccinal

Zapalenie puc -misz.

Interstitial pneumonia

Zapalenie puc -misz.,

Interstitial pneumonia

2011 by Polskie Towarzystwo Medycyny Sdowej i Kryminologii, ISSN 0324-8267

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: