1.      Przedmiot instrukcji

Przedmiotem niniejszej instrukcji są wytyczne i sposób postępowania przy identyfikacji
i ocenie ryzyka zawodowego.

2.      Zakres stosowania instrukcji

Niniejsza instrukcja ma zastosowanie we wszystkich komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa i dotyczy najwyższego kierownictwa oraz pracowników wchodzących
w skład zespołu dokonującego oceny ryzyka zawodowego.

3.      Definicje

3.1.      Awaria – zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp.

3.2.      Identyfikacja zagrożenia – proces rozpoznawania tego czy zagrożenie istnieje oraz definiowania jego charakterystyk.

3.3.      Narażenie – podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy.

3.4.      Ocena ryzyka – proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.

3.5.      Ryzyko – kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.

3.6.      Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywana pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia
u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

3.7.      Stanowisko pracy – przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

3.8.      Środki ochronne – środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne), stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego.

3.9.      Zagrożenie – stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

3.10.  Zagrożenie znaczące – zagrożenie mogące spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych.

Definicje stosowane w niniejszej procedurze są zgodne z normami PN-N-18001 i PN-N-18002.

4.  Opis postępowania

4.1.      Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego.

Ocena ryzyka zawodowego jest udokumentowana w zależności od rodzaju stanowiska pracy na formularzach stanowiących załączniki do procedury PB-4.3.2. W przypadku niezidentyfikowania zagrożenia lub czynnika szkodliwego wyszczególnionego w drukach rejestrów oceny ryzyka zawodowego rubryki niewypełnione wykreśla się jedną poziomą kreską.

4.2.      Przebieg oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy.

4.2.1. Powołanie zespołu dokonującego oceny ryzyka zawodowego.

Skład zespołu dokonującego oceny ryzyka zawodowego (zwany dalej zespołem) jest określony w procedurze PB-4.3.2 pkt. 6.1.

4.2.2. Zgromadzenie niezbędnych informacji.

Członkowie zespołu mają prawo zwrócenia się do przedstawicieli wszystkich jednostek organizacyjnych oraz w uzasadnionych przypadkach do ekspertów zewnętrznych w celu uzyskania niezbędnych informacji związanych z oceną ryzyka zawodowego.

Do oceny ryzyka zawodowego wykorzystywane są następujące informacje dotyczące:

-        lokalizacji stanowiska pracy i/lub realizowanych na nim zadań;

-        osób, pracujących na stanowisku, ze szczególnym uwzględnieniem tych osób, dla których ryzyko zawodowe może być większe od przeciętnego, takich jak np.: kobiety w ciąży, młodociani;

-        stosowanych narzędzi, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych;

-        wykonywanych czynności oraz czasu i sposobu ich wykonywania przez osoby pracujące na stanowisku pracy;

-        zidentyfikowanych zagrożeń i źródła ich powstawania w tym zagrożeń znaczących;

-        możliwych skutków występujących zagrożeń;

-        stosowanych środków ochronnych;

-        wyników pomiarów czynników szkodliwych;

-        wypadków i chorób zawodowych, występujących na analizowanym stanowisku pracy;

-        wymagań przepisów prawnych i norm, odnoszących się do danego stanowiska pracy.

Podstawowymi źródłami informacji wykorzystywanymi do oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy są:

-        dane techniczne o obiekcie lub procesie, otrzymane od producenta lub dostawcy;

-        procedury technologiczne i instrukcje obsługi;

-        rejestry wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy.

Informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć również:

-        obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku i poza stanowiskiem pracy;

-        obserwacja przebiegu pracy (sprawdzenie, czy praca jest wykonywana zgodnie
z ustalonymi instrukcjami i procedurami);

-        wywiady z pracownikami;

-        przegląd organizacji działań, których celem jest zapewnienie właściwych warunków pracy.

4.2.3. Identyfikacja zagrożeń występujących na stanowisku pracy

Identyfikacja zagrożeń polega na szczegółowej analizie zebranych informacji w celu wykrycia występujących na danym stanowisku pracy zagrożeń.

Metodą przyjętą jest analiza bezpieczeństwa pracy polegająca na:

-        określeniu operacji wykonywanych na stanowisku pracy;

-        ustaleniu listy podstawowych czynności wykonywanych podczas realizacji określonej operacji;

-        określeniu zagrożeń związanych z wykonywaniem czynności.

Przy ustalaniu listy czynności należy uwzględnić zarówno te, które są związane bezpośrednio z przebiegiem procesu produkcyjnego, jak i czynności przygotowawcze
i zakończeniowe oraz związane z realizacją zadań wykonywanych okresowo, takich jak np.: obsługa komputera, przyjmowanie materiału, czyszczenie, korygowanie możliwych zakłóceń procesu produkcyjnego, awarie oraz ewentualnie konserwacja i najważniejsze naprawy.

W przypadku stanowisk oznaczonych w schematach organizacyjnych symbolami
T, A i E należy poddać analizie wszystkie czynności związane z wykonywaną na danym stanowisku pracą w tym obsługa komputera, czynności przygotowawcze, zakończeniowe oraz prace związane z realizacją zadań wykonywanych okresowo, takich jak np.: przemieszczanie się po terenie zakładu, czynności wykonywane poza stałym stanowiskiem pracy (prowadzenie różnego typu kontroli na wydziałach produkcyjnych, usuwanie usterek urządzeń lub sprzętu technicznego, wykonywanie pomiarów w terenie itp.).

4.2.4. Ocena ryzyka zawodowego.

a)     Ocena ryzyka zawodowego pod kątem czynników mechanicznych, elektrycznych
i termicznych oraz zagrożenia pożarem lub wybuchem i awarią.

Przy oszacowaniu ryzyka zawodowego zgodnie ze skalą trójstopniową ciężkość szkodliwych następstw zagrożenia i prawdopodobieństwo ich wystąpienia określa się
w oparciu o niżej wymienione wskazówki:

·        Prawdopodobieństwo następstw (P):

-        do mało prawdopodobnych (MP) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika;

-        do prawdopodobnych (P) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika;

-        do wysoce prawdopodobnych (WP) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej pracownika.

·        Ciężkość następstw (N):

-        do następstw o małej szkodliwości (MN) zalicza się te urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy (czasowa niezdolność do pracy do 28 dni); są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia, takie jak niewielkie stłuczenie
i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.;

-        do następstw o średniej szkodliwości (ŚN) zalicza się te urazy i choroby, które powodują niewielkie ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane z okresami absencji powyżej 28 dni; są to np.: zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu mięśniowo-szkieletowego (np.: zapalenie ścięgna) itp.;

-        do następstw o dużej szkodliwości (DN) zalicza się te urazy i choroby, które powodują ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć; są to np.: oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych
i układu nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.