PSYCHOLOGIA ARCHITEKTURY – dyscyplina zajmująca się badaniem związków pomiędzy ludzkim zachowaniem a środowiskiem (sztucznym i naturalnym).
EBS – Environment Behaviour Studio – system badań relacji związków człowiek-środowisko
ESTETYKA ŚRODOWISKOWA – odbiór wartości estetycznych środowiska
BUILDING ENVIRONMENT – środowisko zbudowane,
PERSONAL SPACE – przestrzeń osobista, terytorialność
WAYFOUNDING – odnajdywanie drogi na podstawie przekazów i znaków
PROCESY POZNAWCZE
- W jaki sposób człowiek postrzega otoczenie (architekturę)?
- Co człowiek myśli?
- Jak ocenia swoje środowisko życiowe?
- Co zapamiętuje i dlaczego?
RELACJE ŚRODOWISKO – CZŁOWIEK
Mają charakter dwubiegunowy. Środowisko jest zmieniane przez człowieka ale ono samo również wpływa na użytkownika (tzw. sprzężenie zwrotne).
„my kształtujemy budynki, a one kształtują nas” (W. Churchill)
INDETERMINIZM – wolna wola, śladowy wpływ jedynie
DETERMINZM – ścisły i wyraźny wpływ środowiska na człowieka. Człowiek jest określany przez środowisko.
POSSYBILIZM – środowisko oferuje możliwości i ograniczenia.
PROBABILIZM – możemy określić jedynie prawdopodobieństwo zachowania człowieka na podstawie innych sytuacji i obserwacji.
SPOSTRZEGANIE FORM
90% informacji dociera drogą wzrokową, 9% słuch, powonienie, dotyk, kinestezje
APARAT PERCEPCJI WIZUALNEJ CZŁOWIEKA można porównać do urządzenia technicznego, które przetwarza informacje, pewna część informacji ulega zatraceniu.
ZDOLNOŚĆ KANAŁOWA – wyższa im mniejsza ilość ulega zatraceniu.
OCZY
- Rogówka – przepuszcza promienie świetlne załamując je
- Komora z cieczą wodnistą
- Źrenica – otwór sterujący dopływem światła
- Tęczówka – mięsień okrężny, który może zmniejszać lub zwiększać średnicę
- Soczewka – dwuwypukła o innych krzywiznach, umożliwia dostosowanie ostrości obrazu, dzięki temu, że zmienia swój kształt, ok. 3,5-4mm
- Mięśnie rzęskowe
- Ciałko szkliste – wypełniona gałka oczna
- Twardówka – obudowa dookoła oka
- Siatkówka – wyścielone nią jest dno oka, tworzy obrazy pomniejszone i odwrócone
- Rozgałęzienie nerwu wzrokowego przebija się przez twardówkę i wyściela dno oka, składa się z kilkunastu warstw, warstwa światłoczuła – pręciki (reakcja na obecność światła) i czopki (reakcja na kolor)
WRAŻENIE – odbicie/ odzwierciedlenie poszczególnej cechy przedmiotu postrzeganego.
SPOSTRZEŻENIE – całościowy obraz przedmiotu, zbiór wszystkich wrażeń.
PAMIĘĆ WZROKOWA
- Ultrakrótka
- Krótkotrwała (do kilku minut)
- Długoterminowa
SKUPIENIE UWAGI WZROKOWEJ
- Kolor
- Kształt
- Rozmiar
- Ruch
- Nowość i zmiana
Dziecko rysując człowieka zawsze rysuje głowę i nogi (kończyny) – „głowonogi”.
Świadczy to o selekcji bodźców.
OGRANICZENIA APARATU
- Nie jesteśmy w stanie odbierać pewnych części widma, promieniowania elektromagnetycznego (ultrafioletu, podczerwieni).
- Szybko następujące po sobie obrazy spostrzegamy jako ruch – efekt stroboskopowy
- Kontrast pomiędzy poszczególnymi fragmentami otoczenia możemy rozróżniać przedmioty – mechanizm, który powoduje, że kolor, walor, ton są wzmacniane
SPOSTRZEGANIE FORM – psychologia postaci GESTALT
- Pole spostrzeżenia rozpada się na TŁO i FIGURĘ (=PRAWO POLA)
- Figura mocno określona, tło słabe
- Wzajemne relacje figury i tła – OTACZANIE
- Mniejszy element zazwyczaj postrzegamy jako FIGURĘ, większy jako TŁO
- Tło może zmieniać i zniekształcać optycznie figurę
TEORIA INFORMACJI
INFORMACJA / REDUNDANCJA
- W trakcie przebiegu komunikacjiinformacja maleje, redundancja rośnie
- Rozpoznajemy pierwsze słowa znanych komunikatów
- Spostrzegamy całości a potem części, lub z małych części budujemy całość
PRAWO BLISKOŚCI
Formy, kształty leżące blisko siebie spostrzegamy jako spójne grupy.
PRAWO IZOMORFIZMU
Jeżeli mamy kilka elementów podobnych do siebie to wyławiamy je – zmniejsza to ilość informacji. (Człowiek dąży do redukcji informacji).
PRAWO SYMETRII
Elementy symetryczne postrzegamy jako grupę.
PRAWO KONTYNUACJI I CIĄGŁOŚCI (DOPEŁNIANIA)
Będziemy kontynuować bazując na redundancji.
Obserwuje się tendencje do zamykania figur.
PRAWO REDUNDANCJI I ODNIESIENIA – nasze doświadczenie i częstość (oraz częstotliwość) bodźców wpływa na ich odbiór.
PRAWO DOBITNOŚCI
Sposób ograniczania bodźców wizualnych żeby powstała w wyniku tej organizacji jakaś znacząca całość – musi być zorganizowana trafnie, dobitnie, (regularność, symetryczność, prostota formy).
RYTM – potrzeba co najmniej pięć powtórzeń by zorientować się czy istnieje rytm
Stały, Rozciągający się, Nieregularny
PERCEPCJA PRZESTRZENI
SZYK OPTYCZNY – oko nie jest w stanie ocenić precyzyjnie odległości od punktu.
ZASŁANIANIE – element, który zasłania interpretujemy jako znajdujący się bliżej nas.
ROZMIAR, WIELKOŚĆ – osoby znajdujące się dalej dają mniejszy obraz na siatkówce. Interpretacja – większy kwadrat jest bliżej nas. Zmniejszanie przedmiotów jest ważne do postrzegania głębi.
JASNOŚĆ – bledszy element klasyfikujemy jako leżący dalej (PERSPEKTYWA POWIETRZNA).
ŚWIATŁOCIEŃ – przy niektórych oświetleniach ulega zredukowaniu. Przy widzeniu powstają różnice pomiędzy obrazami na siatkówkach gałek ocznych – każde oko widzi pod innym kątem – WIDZENIE STEREOSKOPOWE.
PARALAKSA RUCHU – dalsze plany wydają się słabo poruszać. Paralaksa informuje nas o tym w jakiej odległości znajdują się dane fragmenty postrzeganej przestrzeni. Wybieramy te spośród wskazówek, które są najprostsze, bo to zwiększa redundancję.
REDUKCJA PERCEPCYJNA – konstruowanie obrazów wymaga zapisywania w pamięci reszty.
Ucząc się tworzymy schematy ułatwiające spostrzeżenia.
PRAWA POSTACI
- Tam gdzie płaska figura ma kontur, tam bryła ma powierzchnie ograniczoną – analogia brył
- Przestrzeń tłem dla brył
- PRZESTRZEŃ WIZUALNA – ta, którą w danej chwili widzimy,
- PRZESTRZEŃ KONCEPCYJNA – przestrzeń, którą wyobrażamy nie widząc jej,
- PRZESTRZEŃ BEHAWIORALNA – w której się poruszamy,
- PRZESTRZEŃ FIZYCZNA – np. : temperatura, wilgotność.
-
PARAMETRY SPOSTRZEŻEŃ
- JEDNOŚĆ SPOSTRZEŻEŃ – mimo, że składające się na wrażenia na przedmiot są różne to jednak przedmiot odzwierciedla się jako przedmiot – całościowość,
- STRUKTURALNOŚĆ – spostrzeżenia nie są luźnym zlepkiem wrażeń, tylko są odbiciem wzajemnych powiązań pomiędzy poszczególnymi cechami – odbiciem jego struktury,
- STAŁOŚĆ – spostrzeżenie pozostaje nie zmienione mimo zmieniających się warunków,
- PRZEDMIOTOWOŚĆ – cechy przedmiotu odzwierciedlają się w naszej świadomości jako cechy tego właśnie przedmiotu a nie innego,
- OBIEKTYWIZACJA – patrząc na przedmiot wiem, że jest to rzecz istniejąca poza nami,
- SUBIEKTYWIZACJA – obraz przedmiotu, na który patrzymy jest dostępny wyłącznie dla nas
PRZESTRZENNE PROGI PATRZENIA:
- MINIMUM VISIBLE - przy dużej odległości odbieramy w kształcie bezkształtne plamy
- MINIMUM SEPRARABLE – średnia odległość, zaczynamy wyróżniać strefy, podziały
- MINIMUM COGNOSCOBILE – mała odległość, zaczynamy prawidłowo rozpoznawać kształt, strukturę, możemy prawidłowo rozpoznać przedmiot
FAZY POSTRZEGANIA:
- To co widzimy jest nieokreślone – wyróżniamy jedynie podstawowe elementy
- Faza migotania formy – zaczynamy zdawać sobie sprawę z kształtu przedmiotu ale wahamy się
- Wyróżnianie głównych części składowych, najpierw największych w górnej prawej części
- Odbiór całości kształtu, faktury – nie odbieramy szczegółów
- Pełne optymalne spostrzeżenie
RUCH W POSTRZEGANIU:
1. MAKRORUCHY – świadome, związane z ustalaniem przedmiotu w ostrej części widzenia, zatrzymanie gałek ocznych na pewnym fragmencie. Przepływ informacji do bodźca.
2. SAKADY – skokowe ruchy gałek ocznych od jednego przedmiotu do drugiego.
3. PODĄŻANIE OCZAMI – śledzenie przedmiotu w ruchu
4. MIKRORUCHY – nieświadome
5. DRYFT – oko spoczywa na punkcie ale nie jesteśmy w stanie długo go utrzymać
6. TREMOR – niewielki ruch powoduje, że oczy lekko przesuwają się w stosunku do fragmentu
7. MIKROSAKADY – drobne ruchy badające przedmiot w niewielkim fragmencie
POTRZEBA RÓŻNORODNOŚCI dostarczenia organizmowi coraz to nowych informacji, wrażeń. Potrzeba stymulowania przez coraz to nowe bodźce – jest tak silna, że następuje konflikt z potrzebą bezpieczeństwa.
A. MASŁOW – badał potrzeby człowieka.
- Potrzeby psychiczne na pierwszym miejscu, na 3,4 potrzeba nowych doświadczeń,
- U pewnej grupy ludzi potrzeba doświadczeń na pierwszym miejscu,
- Istnieje pewne optimum pobudzania, do którego dążymy – reguły postaci, potrzeba różnorodności.
Percepcja wzrokowa powinna być cały czas trenowana by była sprawna.
Przekroczenie optimum prowadzi do zmęczenia, stresu, zniechęcenia, apatii, rezygnacji.
ZAPOTRZEBOWANIE NA INFORMACJE
Każdy człowiek ma swój poziom informacji, które chce odbierać.
Czynniki odpowiedzialne za zróżnicowanie zapotrzebowania na informacje:
- Stan zdrowia
- Stan emocjonalny
- Wiek
1. DETEKCJA STUDIUM WRAŻEŃ – wykrywanie bodźców w polu widzenia. Odzwierciedlanie poszczególnych cech bodźców (kolor, kąty, linia, kształty)
2. INTEGRACJA BODŹCÓW – synteza, mamy do czynienia z figurami ale jeszcze nie znaczeniem całości
3. IDENTYFIKACJA – rozpoznawanie bodźców, próba interpretacji
KATEGORYZACJA PERCEPCYJNA – przypisywanie spostrzeżenia do czegoś w naszej świadomości, rozpoznawanie znaczenia.
- KATEGORYZACJA PROTOTYPOWA – mamy w pamięci zapisane pewne wzorce, szablony, prototypy. Proces dopasowania to TEMPLATE MACHING
- KATEGORYZACJA EGZEMPLARZOWA – porównanie z konkretnym egzemplarzem w naszej pamięci (np. wrażenie to trapez, spostrzeżenie to prostokąt)
1. UWAGA – proces poznawczy, jest mechanizmem, który redukuje nadmiar informacji, odbieramy tylko część bodźców. Dzięki niej skupiamy się tylko na niektórych – ma związek ze ŚWIADOMOŚCIĄ.
2. PROCESY PAMIĘCI – przechowują nabyte doświadczenie, odpowiedzialne za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia.
3. PROCES WYOBRAŻANIA
4. MYŚLENIE
5. ROZUMOWANIE – dokonywanie pewnych operacji na pojęciach
6. ...
Red_Ray