(7) Podstawowe pojęcia i definicje
Cenobiorca to firma doskonale konkurencyjna, która musi reagować na wszelkie zmiany cen na rynku, ale sama nie ma żadnej kontroli nad ceną.
Cenotwórca to firma, tak jak monopolista, która może określać cenę wytwarzanego produktu dzięki posiadanej kontroli nad rynkiem.
Równowaga monopolu jest osiągana przy takiej wielkości produkcji, przy której monopolista maksymalizuje zyski, a dzieje się to wtedy, gdy koszty krańcowe zrównują się z przychodami krańcowymi, czyli MC = MR.
Zysk przeciętny (jednostkowy) jest to wielkość zysku przypadająca na każdą sprzedaną jednostkę produktu lub każdą świadczoną usługę, czyli TR – TC przez Q
Zysk całkowity jest to różnica między przychodami całkowitymi a kosztami całkowitymi, czyli TR - TC.
(7) Streszczenie rozdziału
1. Monopol jest to taka szczególna struktura rynku, którą tworzy jeden producent. Innymi cechami charakteryzującymi monopol są: brak bliskich substytutów produktów, możliwość określania ceny, niemożność wejścia na rynek przez konkurentów.
2. W monopolu krzywe kosztów są takie same jak w firmach doskonale konkurencyjnych, .ile krzywe przychodów są inne. Wynika to z faktu, że w przeciwieństwie do firm wolnokonku-rcncyjnych, które są cenobiorcami, monopolista jest cenotwórcą.
3. Dla monopolisty ważna jest znajomość elastyczności popytu, jaki napotyka na rynku, ;dyż od tego zależy wielkość osiąganych przez niego przychodów. Ponadto każdy monopolista produkuje tyle, aby znaleźć się w elastycznej części krzywej popytu.
4. Wielkość produkcji, której odpowiadają maksymalne zyski, monopolista wyznacza w analogiczny sposób, jak producent z rynku doskonale konkurencyjnego, czyli zrównując przy-;hody krańcowe z kosztami krańcowymi.
(7) Sprawdź, czy zrozumiałeś
1. Które z podanych stwierdzeń są prawdziwe?
a. monopolista, tak jak i producent doskonale konkurencyjny, napotyka popyt na swój produkt, który można przedstawić graficznie jako linię poziomą
b. przychody krańcowe równają się cenie produktu u monopolisty
c. w celu maksymalizacji swoich zysków monopolista wybiera taką wielkość produkcji, przy której całkowite przychody równają się całkowitym kosztom
d. jeżeli przychody krańcowe są mniejsze od kosztów krańcowych, to zyski firmy będą maleć wraz ze wzrostem wielkości produkcji
2. Mopolista i firma doskonale konkurencyjna mają taki sam rodzaj:
a. krzywych kosztów przeciętnych
b. krzywych popytu, jakie napotykają firmy
c. krzywych przychodów krańcowych
d. wszystkich krzywych
3. Skutek maksymalizacji zysku dla monopolisty i firmy doskonale konkurencyjnej jest taki sam, oprócz tego, że:
a. przychody krańcowe nie równają się kosztom krańcowym
b. przychody krańcowe są większe od ceny
c. przychody krańcowe są mniejsze od ceny
d. przychody krańcowe są dodatnie dla wszystkich wielkości produkcji
4. Monopolista, tak jak producent wolnokonkurencyjny, zwiększa wielkość produkcji tak długo, jak długo dodatkowe przychody (zpierwszej, ostatniej, przeciętnej) jednostki produktu są (większe, mniejsze) od kosztów jej wyprodukowania. Dla monopolisty dodatkowe przychody z każdej sprzedanej jednostki (są, nie są) cena tej jednostki. Aby maksymalizować zyski, monopolista będzie wytwarzać taką wielkość produkcji, przy której ................ = ................
Wielkość produkcji, jaką monopolista wybierze maksymalizując swoje zyski, jest (większa, równa, mniejsza) od wielkości produkcji, przy której cena równa się kosztom krańcowym. Monopolista (podobnie, niepodobnie) do firmy doskonale konkurencyjnej (może, będzie, nie będzie) osiągać zyski ekstra w krótkim okresie. Monopolista (podobnie, niepodobnie) do firmy doskonale konkurencyjnej (może, będzie, nie będzie) realizować zysków ekstra w długim okresie.
5. Które z podanych stwierdzeń są prawdziwe?
a. monopolista wyznacza najwyższą możliwą cenę
b. monopolista musi osiągać zyski ekstra
c. pomimo że firma jest monopolistą, nie musi jej to przynosić zysków ekstra
d. monopolista dąży do maksymalizacji zysku przeciętnego
e. przy wielkości produkcji maksymalizującej zyski przychody krańcowe równają się kosztom krańcowym
f. zyski monopolisty są maksymalne wtedy, gdy cena produktu równa się kosztom krańcowym
6. Krzywa przychodów krańcowych cenotwórcy zawsze:
a. leży powyżej krzywej ceny
b. leży poniżej krzywej ceny
c. jest prostą poziomą
d. jest tak położona, że przychody krańcowe są zawsze dodatnie
e. żadne z podanych stwierdzeń nie jest prawdziwe
7. Krzywa popytu, jaką napotyka monopolista:
a. jest bardzo elastyczna
b. pokazuje słabą zależność między ceną a wielkością popytu
c. pokazuje, że monopolista może sprzedać dowolną wielkość produkcji po cenie rynkowej
d. jest krzywą popytu całego rynku
8. Jeśli monopolista sprzedaje 10 000 jednostek produktu po cenie 17 zł za jednostkę, to jego przychody całkowite wynoszą:
a. 17 000 zł
b. 170 000 zł
c. 100 000 zł
d. 10 000 zł
9. Monopolista zgodnie ze swoją krzywą popytu może sprzedać 15 000 jednostek produktu po cenie 10 zł za jednostkę. Jeśli chce on sprzedać o jedną jednostkę więcej, to musi:
a. wyprodukować tę jednostkę i zaoferować ją na sprzedaż
b. obniżyć cenę swego produktu
c. rozreklamować swój produkt, aby przesunąć do góry krzywą popytu
d. zwiększyć cenę dobra
10. Monopolista napotyka opadającą krzywą popytu, a to oznacza, że:
a. przy wysokich cenach obniżka ceny prowadzi do zmniejszenia przychodów całkowitych
b. przy niskich cenach podwyżka ceny nie ma wpływu na przychody całkowite
c. przy wysokich cenach podwyżka ceny prowadzi do zmniejszenia przychodów całkowitych
d. przy niskich cenach obniżka ceny prowadzi do zwiększenia przychodów całkowitych
11. Krzywa przychodów krańcowych wyprowadzona dla krzywej popytu monopolu:
a. leży poniżej krzywej popytu przy każdej wielkości produkcji
b. nie podlega wpływom zmian krzywej popytu
c. pokazuje zależność między ceną a wielkością popytu
d. leży poniżej osi poziomej przy rosnących przychodach całkowitych
12. Monopolista obniża cenę z 9 zł do 8 zł, co prowadzi do wzrostu wielkości popytu z dwóch do trzech jednostek. Przychód krańcowy otrzymany ze sprzedaży ostatniej ilości wynosi:
a. 18 zł
b. 24 zł
c. 6 zł
d. 42 zł
13. Aby firma została uznana za monopolistę, musi:
a. być cenobiorcą
b. być jedynym nabywcą czynnika produkcyjnego
c. być jedynym producentem dobra, które nie ma bliskich substytutów
d. napotykać tylko kilku konkurentów produkujących podobny produkt
14. Firma ABC będąca monopolistą może sprzedać 11 jednostek produktu po cenie 10 zł za jednostkę. Jeśli obniży cenę do 9 zł, to jej sprzedaż wzrośnie do 12 jednostek. Przychody krańcowe ze sprzedaży dwunastej jednostki wynoszą:
a. 108 zł
15. Monopolista może sprzedać 50 jednostek produktu po cenie 100 zł za jednostkę lub 75 jednostek po cenie 90 zł za jednostkę. Przychody krańcowe spowodowane obniżką ceny wynoszą:
a. 70 zł
b. 250 zł
c. 5 000 zł
d. 10 zł
e. nie można określić na podstawie podanych informacji
16. Krzywa popytu monopolisty:
a. jest krzywą popytu rynku
b. opada na prawo
c. pokazuje, że jeśli firma chce zwiększyć sprzedaż, to musi obniżyć cenę
d. wszystkie podane stwierdzenia są prawdziwe
17. Monopolista napotyka krzywą popytu opadającą na prawo. Jest to spowodowane tym, że:
a. jest on jedynym dostawcą produktu nie posiadającego bliskich substytutów
b. przeciętne koszty całkowite rosną wraz ze zwiększaniem produkcji
c. firma musi podnieść cenę, jeśli chce sprzedać dodatkową jednostkę produktu
d. firma jest cenobiorcą
18. Przeciętny (jednostkowy) zysk osiągany przez monopolistę równa się pionowej odległości między:
a. krzywą popytu a krzywą kosztów krańcowych
b. krzywą kosztów całkowitych a krzywą przychodów całkowitych
c. krzywą przeciętnych kosztów całkowitych a krzywą popytu
d. krzywą popytu a krzywą przychodów krańcowych
18. Która z podanych zależności charakteryzuje monopolistę maksymalizującego zyski?
a. P = MC
b. P < MC
c....
lukkar84