PIM_05_ Fazy.pdf

S TRUKTURASTOPÓW

C HARAKTERYSTYKAFAZ

Publikacja współfinansowana

ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stop — tworzywo składające się z metalu stanowiącego

osnowę, do którego wprowadzono co najmniej jeden

pierwiastek (metal lub niemetal) w celu zmiany jego

właściwości w żądanym kierunku.

• Stopy mogąbyć jedno- lub wielofazowe.

• Faza: jednorodna część stopu, oddzielona od reszty stopu

powierzchniąrozdziału,zwanągranicą faz. Na granicy faz

skład i właściwości zmieniają się w sposób nieciągły

(skokowy).

• Rodzaje faz: stałe,ciekłe, gazowe.

• Rodzaje

faz stałych:

pierwiastki,

roztwory stałe, fazy

międzymetaliczne.

Roztwory stałe

•Roztwór stały — jednorodna faza o wiązaniu metalicznym

i strukturze krystalicznej, czego skutkiem sąwłaściwości metaliczne.

•Wyróżnia się rozpuszczalnik (pierwiastek — składnik o większym

stężeniu) i pierwiastek —składnik rozpuszczony.

• Roztwory podstawowe: rozpuszczalnikiem jest pierwiastek.

• Roztwory wtórne: rozpuszczalnikiem jest faza międzymetaliczna.

• Roztwory stałe różnowęzłowe (atomy rozpuszczalnika i składnika

rozpuszczonego w węzłach sieci) i międzywęzłowe (atomy składnika

rozpuszczonego międzywęzłami sieci rozpuszczalnika).

Schemat struktury roztworu stałego

różnowęzłowego dwuskładnikowego:

A – atomy rozpuszczalnika

B – atomy pierwiastka rozpuszczonego

Roztwory różnowęzłowe mogą być ciągłe (dowolne proporcje atomów

rozpuszczalnika i pierwiastka rozpuszczonego) lub graniczne

(ograniczona rozpuszczalność pierwiastka rozpuszczonego); zawsze ma

miejsce ekspansja lub kontrakcja sieci.

Schemat deformacji sieci roztworu stałego różnowęzłowego, wywołanej

przez atom pierwiastka rozpuszczonego:

ekspansja

kontrakcja