Pobieranie krwi do badań u noworodków.pdf

Pobieranie krwi do badań u noworodków

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=12975&print=1

Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy

Pobieranie krwi do badań u noworodków

ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii

Odcinek 12: Pobieranie krwi do badań u noworodków

lek. med. Przemko Kwinta

dr med. Zofia Mitkowska

z Oddziału Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka Kliniki Chorób Dzieci, Katedry Pediatrii CM UJ w Krakowie

(Kierownik Kliniki i Katedry: prof. dr hab. med. Jacek J. Pietrzyk)

Data utworzenia: 02.09.2002

Ostatnia modyfikacja: 14.12.2012

Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 2001/03

Zabiegi, do jakich należy pobieranie krwi żylnej tętniczej czy włośniczkowej, są konieczne w opiece nad chorym

noworodkiem. Niezbędne jest również pobranie krwi u zdrowych noworodków w celu oznaczenia grupy krwi i wykonania

testów przesiewowych. Aby uzyskać wiarygodne wyniki, musimy nie tylko w odpowiedni sposób wykonać nakłucie

wybranego naczynia, ale również zapewnić komfort małemu pacjentowi.

Pobieranie krwi do badań

1. Nakłucie żyły obwodowej

2. Pobieranie krwi włośniczkowej

3. Nakłucie tętnicy

Nakłucie żyły obwodowej

Wskazania

1. Pobieranie krwi do badań laboratoryjnych wymagających dużej objętości krwi.

2. Pobieranie krwi na posiew bakteriologiczny lub mykologiczny.

3. Badania, w których do uzyskania dokładnego wyniku, jest wymagane lub preferowane uzyskanie krwi żylnej (np.

badania hemostazy, stężenia kwasu mlekowego, stężenia jonów lub leków we krwi, leukocytoza krwi obwodowej).

Przeciwwskazania

1. Uszkodzenie skóry lub odczyn zapalny w miejscu planowanego nakłucia żyły.

2. Nasilone zaburzenia krzepnięcia, skaza krwotoczna (przeciwwskazanie względne).

3. Duże żyły (żyła udowa, żyła szyjna zewnętrzna) ze względu na ryzyko wystąpienia następstw niepożądanych, a oprócz

tego naczynia te są "zarezerwowane" do kaniulacji żył centralnych u noworodka.

Sprzęt

1. Rękawiczki jednorazowe

2. Igły do nakłucia żyły:

- igły jednorazowe o odpowiednim rozmiarze w zależności od masy ciała dziecka i średnicy wybranej żyły

(zazwyczaj 22G lub 24G) - wybór bardzo cienkiej igły utrudnia pobranie krwi i może być powodem wystąpienia

hemolizy (nie zaleca się stosowania igieł mniejszych niż 25G);

- specjalne igły do pobierania krwi heparynizowane lub nieheparynizowane (fot. 1A.) - należy zwrócić uwagę na

rodzaj i ilość heparyny stosowanej w igłach i pojemnikach do pobierania krwi, gdyż obecność heparyny może

fałszować wyniki oznaczenia.

1 z 9

2013-06-24 00:18

Pobieranie krwi do badań u noworodków

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=12975&print=1

Fot. 1. Igły oraz ostrza stosowane do pobierania krwi u noworodków: A - igła heparynizowana do nakłucia żył obwodowych; B, C, D - jednorazowe

ostrza (lancety) do nakłucia pięty noworodka.

3. Jałowa strzykawka do pobrania krwi i(lub) specjalne pojemniki do swoistych oznaczeń odpowiednio poznakowane

(przykładowe pojemniki do wybranych badań laboratoryjnych przedstawiono na fot. 2.).

Fot. 2. Przykłady pojemników do pobierania krwi u noworodków: A - morfologia krwi; B, C - badania biochemiczne; D - oznaczenie stężenia

amoniaku; E - kapilara; F - probówka typu Eppendorf.

4. Środki do dezynfekcji skóry: 70% spirytus etylowy.

5. Jałowe gaziki do dezynfekcji skóry oraz do zabezpieczenia miejsca nakłucia po zakończeniu zabiegu.

6. Mankiet lub opaska uciskowa.

Wybór żyły

Przy wyborze żyły do nakłucia stosuje się zasadę wyboru żyły położonej jak najbardziej obwodowo ( p. rys. w artykule

"Kaniulacja żył obwodowych i centralnych u noworodków", Med. Prakt. Ped. 3/2000, s. 167, a także rys. 1.-5. w artykule

"Kaniulacja żył obwodowych u dzieci", Med. Prakt. Ped. 6/2000, s. 128- -129 - przyp. red. ). Zalecana jest następująca

kolejność nakłuwania żył u noworodków:

1. żyły grzbietu ręki,

2. żyły grzbietu stopy,

3. żyły nadgarstka,

4. żyły dołu łokciowego,

5. żyły powierzchowne skóry głowy,

6. żyły okolicy kostki przyśrodkowej.

2 z 9

2013-06-24 00:18

Pobieranie krwi do badań u noworodków

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=12975&print=1

Wykonanie zabiegu

1. Przygotuj się do zabiegu:

- zabezpiecz włosy przed bezpośrednim kontaktem z pacjentem (zwiąż, osłoń czepkiem);

- zdejmij biżuterię z rąk (zegarek, pierścionki, obrączka, bransoletka itp.);

- umyj dokładnie ręce;

- załóż rękawiczki jednorazowe.

2. Wybierz żyłę do nakłucia.

3. Dokładnie umyj skórę dziecka w miejscu nakłucia, 3-krotnie przemywając 70% spirytusem ruchem spiralnym, od

miejsca planowanego nakłucia na zewnątrz.

4. Na kończynę w odcinku bliższym od miejsca planowanego nakłucia załóż opaskę uciskową lub mankiet. Stosując

mankiet do mierzenia ciśnienia, napełnij go do ciśnienia wyższego niż ciśnienie rozkurczowe, ale niższego niż skurczowe

ciśnienie tętnicze. W przypadku nakłucia żył skóry głowy jedną ręką naciągnij skórę dziecka i uciśnij żyłę poniżej

planowanego miejsca wkłucia (czasem korzystne jest delikatne "oklepanie" żyły).

5. Wybierz prosty odcinek żyły. Nakłuj skórę w odległości około 1 cm od planowego miejsca nakłucia żyły. Wprowadzaj

igłę głębiej w stronę naczynia i ostrożnie nakłuj żyłę.

Uwaga: W przypadku żył kończyn igła powinna być wprowadzona do żyły pod kątem 25-45 st., a w przypadku żył skóry

głowy - pod kątem 15-20 st. "ścięcie" igły powinno być zwrócone ku górze (rys. 1A.).

Rys. 1. Sposób wprowadzania igły podczas nakłucia: A - żyły obwodowej; B - tętnicy promieniowej

6. Pobierz krew do badań. Można użyć jednorazowej strzykawki, którą łączy się z igłą, i delikatnie pociągając za tłok,

pobrać wymaganą objętość krwi lub poniżej igły przystawić właściwy pojemnik.

7. Zwolnij mankiet lub opaskę uciskową.

8. Usuń igłę z żyły i uciśnij miejsce nakłucia jałowym, suchym gazikiem w celu uzyskania hemostazy.

Powikłania

1. Krwawienie w miejscu nakłucia.

2. Krwiak w wyniku przekłucia - uszkodzenia żyły.

3. Zakażenie miejsca nakłucia w przypadku nieprzestrzegania zasad aseptyki.

4. Uszkodzenie sąsiadujących naczyń (najczęściej pomyłkowe nakłucie sąsiadującej tętnicy).

Pobieranie krwi włośniczkowej

3 z 9

2013-06-24 00:18

Pobieranie krwi do badań u noworodków

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=12975&print=1

Wskazania

1. Oznaczenie gazometrii krwi kapilarnej.

2. Oznaczenie stężenia glukozy we krwi (test paskowy).

3. Pobieranie krwi do badań rutynowych, które są wykonywane w laboratoriach dysponujących mikrometodami.

4. Pobieranie krwi do bibułowych testów przesiewowych (fenyloketonuria, niedoczynność tarczycy).

Przeciwwskazania

1. Wstrząs

2. Zaburzenia ukrwienia kończyny

3. Nasilony obrzęk w miejscu nakłucia

4. Uszkodzenie skóry lub odczyn zapalny w miejscu nakłucia

5. Poliglobulia (hematokryt >70%)

Uwaga: W przypadku hiperoksemii wartości pO 2 we krwi włośniczkowej mogą nie odpowiadać pO 2 krwi tętniczej, dlatego

ta metoda pobierania krwi do badań może być nieprzydatna.

Sprzęt

1. Rękawiczki jednorazowe

2. Specjalne ostrze do nakłucia skóry noworodka lub igły jednorazowe. Wybierając ostrze do nakłucia, należy pamiętać,

aby jego długość nie była większa niż 2,5 mm, a dla noworodków z małą urodzeniową masą ciała zaleca się stosowanie

ostrzy o długości 1 mm (fot. 1B-D.).

Uwaga: Aktualnie w krajach Europy Zachodniej i USA nie poleca się stosowania igieł jednorazowego użytku do

pobierania krwi włośniczkowej u noworodków z małą urodzeniową masą ciała, ze względu na możliwość zbyt głębokiego

nakłucia tkanek i związanych z tym powikłań (np. uszkodzenia lub zapalenia kości).

3. Odpowiednio opisany pojemnik na krew. W przypadku pobierania krwi do badania równowagi kwasowo-zasadowej

powinno się używać kapilar heparynizowanych heparyną litową.

4. Środki do dezynfekcji skóry: 70% spirytus

5. Jałowe gaziki o wymiarach 2 x 2 cm do zabezpieczenia miejsca nakłucia po zakończeniu zabiegu.

6. Ciepły kompres (ew. pielucha) do rozgrzania miejsca nakłucia.

Uwaga: Należy pamiętać, że rozgrzanie miejsca nakłucia nie "poprawi" wartości gazometrii krwi kapilarnej, a jedynie służy

zwiększeniu przepływu krwi i przez to może ułatwić pobranie krwi do badania. Temperatura kompresu rozgrzewającego

nie powinna być większa niż 40 st. C (większa grozi oparzeniem dziecka!). Miejsce nakłucia należy rozgrzewać około 5

min.

Wybór miejsca do pobrania krwi włośniczkowej

1. Boczna i przyśrodkowa okolica podeszwowej strony pięty (fot. 3.)

Fot. 3. Pobieranie krwi kapilarnej - na podeszwowej powierzchni pięty zaznaczono dozwolone miejsca nakłucia.

2. Boczne powierzchnie dystalnych paliczków 2., 3. lub 4. palca. Należy unikać pobierania krwi z opuszki palców.

Uwaga: W przypadku pobierania krwi z palców ostrze nie powinno być dłuższe niż 1,5 mm. Wykonanie zabiegu

1. Przygotuj się do zabiegu:

- zabezpiecz włosy przed bezpośrednim kontaktem z pacjentem (zwiąż, osłoń czepkiem);

4 z 9

2013-06-24 00:18

Pobieranie krwi do badań u noworodków

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=12975&print=1

- zdejmij biżuterię z rąk (zegarek, pierścionki, obrączka, bransoletka itp.);

- umyj dokładnie ręce, załóż rękawiczki.

2. Wybierz miejsce nakłucia - dokładnie umyj skórę dziecka w miejscu nakłucia, 3-krotnie przemywając 70% spirytusem.

Uwaga: Należy pamiętać, że przemywanie skóry alkoholem w przypadku oznaczania stężenia glukozy we krwi

włośniczkowej może być przyczyną fałszywych wyników (zawyżone stężenie glukozy).

3. Delikatnie nakłuj jednym ruchem skórę dziecka - ostrze lub igłę wprowadź pod kątem prostym do nakłuwanej

powierzchni, nie głębiej niż podano powyżej.

4. Zetrzyj pierwszą kroplę wypływającej krwi, a następnie pobierz wymaganą objętość krwi do przygotowanego pojemnika

(najczęściej kapilara) lub na bibułę.

Uwaga: Należy unikać "wyciskania" krwi, gdyż powoduje to hemolizę (zawyżone wartości stężenia potasu, fałszywe

wyniki oceny hematokrytu) oraz aktywuje hemostazę (paradoksalnie utrudnia pobranie krwi!). Wypływanie krwi może

ułatwić masowanie kończyny w kierunku przeciwnym do kierunku spływu żylnego.

5. Po pobraniu krwi miejsce nakłucia uciśnij jałowym suchym gazikiem (aby uzyskać hemostazę).

6. W przypadku pobierania krwi do badania równowagi kwasowo-zasadowej krew powinna wypełnić całą kapilarę - w

kapilarze nie mogą znajdować się pęcherzyki powietrza. Po napełnieniu kapilary krwią należy umieścić w jej świetle

metalowy sztyft, a następnie kilkakrotnie, używając magnesu, przesuwać sztyft w kierunku obu końców kapilary.

Powikłania

1. Zapalenie tkanki podskórnej w miejscu nakłucia

2. Zapalenie kości piętowej

3. Zakażenia miejsca nakłucia (ropień)

4. Zwapnienia tkanki podskórnej

5. Tworzenie się blizn

6. Martwica opuszki palca

7. Uszkodzenie nerwów dłoniowych własnych palców

Nakłucie tętnicy

Wskazania

1. Oznaczenie gazometrii krwi tętniczej

2. Pobieranie krwi do badań, gdy nie można uzyskać krwi drogą nakłucia żyły obwodowej lub krwi kapilarnej.

3. Założenie "linii tętniczej" w celu uzyskania stałego dostępu do tętnicy umożliwiającego częste i prostsze pobieranie krwi

do badań, zwłaszcza u dzieci w ciężkim stanie ogólnym lub noworodków ze skrajnie małą urodzeniową masą ciała.

Przeciwwskazania

1. Zaburzenia krzepnięcia krwi

2. Zaburzenia ukrwienia okolicy zaopatrywanej przez wybraną do nakłucia tętnicę

3. Uszkodzenie skóry lub odczyn zapalny w miejscu nakłucia

4. Planowana w przyszłości kaniulacja tętnicy

Sprzęt

1. Jałowe rękawiczki jednorazowe

2. Igły jednorazowe o odpowiedniej do masy ciała dziecka wielkości lub kaniule (w przypadku zakładania "linii tętniczej")

3. Jałowa strzykawka (o objętości 1 lub 2 ml) do pobrania krwi, a w przypadku zakładania "linii tętniczej" - druga

wypełniona jałowym fizjologicznym roztworem soli

4. środki do dezynfekcji skóry: 70% spirytus, betadyna lub 0,5% chlorheksydyna

5. Jałowe gaziki do dezynfekcji skóry oraz do zabezpieczenia miejsca nakłucia po zakończeniu zabiegu

6. Plastry do umocowania kaniuli

7. Źródło światła do transluminacji

Wybór tętnicy

Zalecane jest nakłuwanie jedynie tętnic obwodowych - u noworodków nie należy nakłuwać tętnic udowych. Tętnicą z

wyboru powinna być tętnica promieniowa, jednak przed jej nakłuciem należy wykonać obowiązkowo test Allena ,

określający funkcjonowanie krążenia obocznego w okolicy zaopatrywanej przez tętnicę łokciową.

W celu wykonania testu Allena należy unieść dłoń noworodka powyżej poziomu serca, następnie delikatnie odgiąć

nadgarstek dziecka i zlokalizować tętnice promieniową i łokciową. Przy odgięciu nadgarstka widoczne są dwie linie

nadgarstkowe: bliższa i dalsza (fot. 4.). Tętnica promieniowa biegnie bocznie od ścięgna mięśnia zginacza nadgarstka

5 z 9

2013-06-24 00:18

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: