1109 Głogów.pdf

(2212 KB) Pobierz

Dom Wydawniczy Bellona prowadzi sprzedaż wysyłkową swoich

książek za zaliczeniem pocztowym z 20-procentowym rabatem od ceny

detalicznej.

Nasz adres: Dom Wydawniczy Bellona

ul. Grzybowska 77

00-844 Warszawa

tel./fax: 652-27-01 (Dział Wysyłki)

bezpłatna infolinia: 0-800-12-03-67

internet: www.bellona.pl

e-mail: biuro@bellona.pl

Opracowanie graficzne serii: Jerzy Kępkiewicz

Ilustracja na okładce: Zdzisław Byczek

Redaktor: Grażyna Szaraniec

Redaktor techniczny: Andrzej Wójcik

Korekta: Janina Łyszkowska

ISBN 83-11-08945-0

WSTĘP

Zmagania polsko-niemieckie w okresie istnienia naszego

państwa wczesnofeudalnego nieomal od zarania wzbudzały

zainteresowanie dziejopisów. Pomijając relacje powstałe we

wczesnym średniowieczu, już w XV wieku pierwsza wielka

synteza naszych dziejów, autorstwa Jana Długosza, jest tych

zainteresowań doskonałym przykładem. Wprawdzie czcigod-

nemu kanonikowi krakowskiemu można bez trudu wytknąć,

że nie wspomina nic o słynnym starciu pod Cedynią, ale to

swoiste przeoczenie (Długosz nie znał najstarszych źródeł

niemieckich, w tym najbardziej kompetentnego w tej kwestii

Thietmara) nie dotyczyło wydarzeń z epoki Bolesława

Krzywoustego. Pośród wielu kampanii wojennych i bitew,

rozegranych na naszych zachodnich rubieżach zarówno przez

Mieszka, jak i też przez Bolesławów (Chrobrego, Śmiałego

i Krzywoustego), kampania z 1109 roku zajmowała miejsce

szczególne.

Przyczyn takiego stanu rzeczy było wiele. Do najważniej-

szych pośród nich zaliczyć należy fakt, że występujący

wówczas przeciwko Polsce monarcha niemiecki Henryk V czy-

nił to z niespotykanym rozmachem. Siły napastników szeroko

rozlały płomienie wojny, utrwalając tym samym to wydarzenie

w pamięci współczesnych i potomnych. Po wtóre, podczas

tych orężnych zmagań miały miejsce wydarzenia szczególnie

dramatyczne, jak chociażby wytrwała (i skuteczna) obrona

Głogowa czy zwycięska dla Polaków bitwa nieopodal Wro-

cławia, zwana „bitwą na Psim Polu". Wprawdzie niezwykle

sugestywny jej obraz, pozostawiony przez Wincentego Ka-

dłubka w jego

Kronice,

jest dziś przez badaczy dość sceptycz-

nie oceniany, a niekiedy nawet negowany, jednakże to

właśnie on zapisał się trwale w potocznej świadomości

historycznej.

Trzeci powód szczególnego traktowania wojny 1109 roku

wynika stąd, że była to wojna wieńcząca niejako okres

zmagań cesarstwa z Polską Piastów, z których to walk

państwo nasze wyszło obronną ręką.

Przeciwnik, który od czasów Mieszka I nieprzerwanie

usiłował narzucić nam swoją zwierzchność (zarówno politycz-

ną, jak też kościelną), na krótko tylko — w czasach panowania

marzycielskiego Ottona III — zmienił taktykę postępowania

na pokojową. Poza tym krótkim okresem walka orężna

odgrywała rolę pierwszoplanową, a wojna roku 1109 ten cykl

zmagań zakończyła. Wydarzenia późniejsze, jak chociażby

najazdy z roku 1146 czy 1157, odnosiły się do zupełnie już

innej sytuacji, gdy Polska, pozostając w rozdrobnieniu feudal-

nym, nie mogła skutecznie stawić napastnikom czoła. Warto

też pamiętać, że w okresie rozdrobnienia feudalnego zmieniły

się w znacznej mierze formy nacisku na nasze zachodnie

rubieże. Cesarstwo, rozpadające się pod wpływem przemian

wewnętrznych (których motorem był intensywny rozwój form

feudalnych), w miejsce dotychczas stosowanej agresji orężnej

coraz częściej stosowało agresję ukrytą. Na dłuższą metę była

ona nie mniej groźna, a polegała na masowym napływie na

nasze ziemie przybyszów-kolonistów. Procesy te dotyczyły

w szczególności ziem Śląska i Pomorza Zachodniego, chociaż

później dotknęły one także Ziemi Lubuskiej i Wielkopolski.

A zatem zmagania wojenne Bolesława Krzywoustego kończyły

wojenne konflikty Polski z Niemcami we wczesnym średnio-

wieczu; następne wieki przyniosły zagrożenie ze strony

niemieckiego żywiołu w postaci Zakonu Krzyżackiego, ale to

już miało miejsce na innym froncie działań.

Szczęśliwym dla historyków zbiegiem okoliczności, te

odległe wydarzenia zostały stosunkowo dobrze utrwalone

w postaci przekazów pisanych. Są to zarówno źródła obce

(głównie niemieckie i czeskie), jak też rodzime. O ile jednak

w obcych przekazach, takich jak

Kronika Czechów

Kosmasa,

niemieckie

Roczniki Magdeburskie

Roczniki Hildesheimskie

czy u bawarskiego kronikarza Ekkeharda, zagadnienia doty-

czące tego konfliktu zajmują niewiele miejsca, to w przeka-

zach polskich rzecz wygląda zgoła inaczej. Pośród tych

ostatnich szczególne miejsce przypada dwom naszym najstar-

szym kronikom, autorstwa Galla Anonima i Wincentego

Kadłubka.

Nieznanego pochodzenia autor pierwszej kroniki (Gallem

został nazwany dopiero w XVI stuleciu) pisał swoje dzieło

prawie bezpośrednio po zakończeniu zmagań 1109 roku, bo

w latach 1113—1117. Uwzględniając, że przebywał on na

dworze książęcym, a zatem korzystał nie tylko z materiałów

pisanych, ale przede wszystkim z ustnych przekazów uczest-

ników wojny, możemy być właściwie pewni, że jego relacja

jest wiarygodna. Nieco tylko umniejsza ją apoteozujący

charakter dzieła, które miało na celu przede wszystkim sławić

Bolesława Krzywoustego, a tym samym podlegało pewnym

regułom stosowanym w średniowiecznym przekazie, tzw.

historiografii typu „gęsta". Owe „gęsta", czyli godne pamięci

potomnych czyny bohatera kroniki (księcia Bolesława zwanego

Krzywoustym, a także całej dynastii piastowskiej), zdominują

zatem opis wojny 1109 roku. Wszelako obok nich znajdziemy

na kartach źródła szereg cennych uwag, np. na temat stosunku

polskiego dworu do niezależności od Niemiec czy relacji

pomiędzy Polską a Czechami. Szczęśliwie dla naszych roz-

ważań, których celem jest ukazanie całej kampanii polsko-

Plik z chomika:

szerman103

1109 Głogów.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: