PRAWO KARNE - WYKŁADY
WYKŁAD - I
[1 X 2011 r.]
PRAWO KARNE - to nauka penalna (o karze);
- zespół norm prawa represyjnego (dolegliwości nakładane na przestępcę), które określają czyny będące przestępstwami oraz kary i środki karne grożące za ich popełnienie, oraz określają zasady odpowiedzialności karnej.
1) co jest przestępstwem
2) kary za przestępstwa
3) zasady odpowiedzialności karnej
- opisuje warunki, gdy można/trzeba kogoś ukarać za przestępstwo
- ma czynić zadość/sprawiedliwość i cel - prewencyjny - czyli zapobiegawczy
3 CZĘŚCI PRAWA KARNEGO:
1. Prawo karne materialne (sensu largo) - my tym się zajmujemy na zajęciach.
2. Prawo karne proceduralne (postępowanie karne) - zawiera reguły określające sposób postępowania organów, gdy jest przestępstwo.
3. Prawo karne wykonawcze - wykonywanie orzeczonych kar - w jaki sposób wykonujemy np. penitencjarne - więźniowie.
PRAWO KARNE MATERIALNE (dziedziny):
Pr. karne wojskowe Pr. karne skarbowe Postępowanie z nieletnimi
- dot. żołnierzy - dot. przestępstw -postępujemy ale nie
godzących w fiskale państwa karzemy
FUNKCE PR. KARNEGO:
1. Sprawiedliwościowa - historycznie najstarsza; społeczeństwo trzeba za dobre wynagradzać, a za złe karać; sprawiedliwość społeczna jako zastępstwo zemsty, ukarać przestępcę.
2. Ochronna - zadanie- ochrona pewnych dóbr i wartości, które są uważane za ważne w danej społeczności.
3. Gwarancyjna - ma chronić sprawcę przestępstwa przed społeczeństwem; władza ma „zapędy”; funkcja ta ma zagwarantować, że przestępca nie zostanie ukarany więcej niż przewiduje k.k.; ma chronić przed arbitralnym postępowaniem władzy publicznej sprawcę, aby był ukarany jak w normach.
4. Kompensacyjna - staramy się zażegnać konflikt; zadośćuczynienie, dążenie do naprawienia szkody.
ZASADY PR. KARNEGO:
à Tworzą zakres działania ustawodawcy, jak dalece można ingerować.
1. Nullum crimen nulla poena sine lege - nie ma przestępstwa i nie ma kary, jak nie ma ustawy.
2. Nullum crimen sine lege scripta - nie ma przestępstwa bez ustawy spisanej (nie może to być zwyczaj, ani rozporządzenie i niższe od ustawy).
3. Lex retro non agit - ustawa nie działa wstecz na niekorzyść sprawcy; nie można wprowadzać normy pr., która miałaby moc wsteczną.[Są oczywiście wyjątki, np. dekrety powojenne- o odpowiedzialności za faszyzm].
4. Zakaz analogii - (w zasadzie na niekorzyść) nie można pociągać kogoś do odpowiedzialności i karać za czynność, która jest tylko podobna do przestępstwa określonego w pr. karnym.
5. Nullum crimen sine culpa - nie ma przestępstwa bez winy.
Art. 1 § 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
6. Nullum crimen sine actione - tylko czyny ludzkie mogą być przedmiotem przestępstwa.
7. Zasada humanitaryzmu - karać należy z zachowaniem godności człowieka.
Art. 42 Konstytucji RP:
1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.
2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.
ŹRÓDŁA PR. KARNEGO:
1. Ustawa
2. Konstytucja
3. Kodeks karny z ‘97
4. Pozakodeksowe pr. karne w innych ustawach
CZYNY ZABRONIONE
Przestępstwa Wykroczenia
- w kk tylko są - niższa społeczna szkodliwość czynu
Zbrodnia Występek
KODEKS KARNY - 3 CZĘŚCI:
- uchwalony 6 VI 1997 r.
- wszedł w życie 1 IX 1998 r.
1. Ogólna- zawarte są zasady odpowiedzialności karnej
2. Szczególna- która zawiera poszczególne typy przestępstw
3. Wojskowa - dzieli się na część ogólną i szczególną.
NORMA PR. KARNEGO:
1. Norma sankcjonowana - (musi być przestrzegana) - np. kto zabija człowieka, wyznacza nam powinne zachowanie, zakaz lub nakaz powinnego zachowania.
2. Norma sankcjonująca (bo jest karząca) - np. podlega karze do lat 3. Co spotyka osobę, która narusza normę sankcjonowaną.
OBOWIĄZYWANIE USTAWY POD WZGLĘDEM CZASU:
Cele: - żeby wiedzieć czy przestępstwo się nie przedawniło
- czy było wcześniej karane
- np. zatarcie skazania, immunitety
- Zmiana ustawy karnej- co do zasady stosuje się łagodniejszą ustawę dla sprawcy.
ZMIANY USTAWY KARNEJ:
1. Depenalizacja - czyn dotąd karalny staje się niekaralny (przestępstwo- czyn legalny)
2. Penalizacja- czyn niekaralny staje się przestępstwem
3. Stabilizacja penalizacji - nowa ustawa nie zmienia danej normy, powtarzana jest poprzednia, stabilizuje.
4. Depenalizacja częściowa- przestępstwo staje się wykroczeniem; nowa ustawa nie zmienia normy sankcjonowanej, tylko zmienia sankcjonującą.
5. Modyfikacja penalizacji- zmienia się intensyfikacja normy. Zaostrzenie lub złagodzenie penalizacji.
Kryminalizacja- wykroczenie staje się przestępstwem lub niekaralne - przestępstwem, lub legalne- nielegalnym np. jazda pod wpływem alkoholu.
WYKŁAD II i III
[15 X 2011 r.] i [29 X 2011r.]
CZAS POPEŁNIENIA PRZESTEPSTWA:
Art. 6. § 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.
Wyjątek- przy przestępstwach skutkowych, obliczanie biegu terminu przedawnienia zaczyna się od momentu, gdy nastąpił skutek (art. 101§3).
PRAWO INTERTEMPORALNE- jaką ustawę należy zastosować przy zmianie.
REGUŁY KOLIZYJNE:
P O
(popełnienie przestępstwa) (moment orzekania)
Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
Art. 4. § 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.
„względniejsza” = korzystniejsza, łagodniejsza- bierzemy pod uwagę wybierając łagodniejszą ustawę całokształt okoliczności mających wpływ na wymiar kary.
Ale co do zasady- stosujemy ustawę nową!
Kiedy następuje DEPENALIZACJA (karalnyàniekaralny)- sąd już nie ma kompetencji orzekać mimo, że przestępstwo było karane w momencie jego popełnienia, ale nie orzeknie, gdy już jest niekaralne w momencie orzekania:
P depenalizacja
/stabilizacja O
Kiedy następuje stabilizacja- nową ustawę stosujemy.
USTAWA EPIZODYCZNA- uchwalana jest z powodu wyjątkowych okoliczności i z góry przewiduje końcowy moment obowiązywania. Np. na okoliczność klęski żywiołowej.
USTAWA POŚREDNIA - weszła w życie po popełnieniu przestępstwa i przestała obowiązywać zanim doszło do orzekania.
Ustawa pośrednia
- można ją stosować - jeśli jest względniejsza dla sprawcy.
Sytuacja, gdy ustawa zmienia się po orzeczeniu i uprawomocnieniu się wyroku:
I ustawa II ustawa
Stosuje się II ustawę, gdyż obowiązuje stabilność wyroków sądowych!!!
Wyjątki od zasady stabilności wyroków:
1. Zatarcie skazania - to fikcja w prawie karnym; uważamy, że tego skazania nie ma i nie było, jakby nigdy nie był karany.
Gdy jest depenalizacja częściowa: są różne 2 poglądy: I -nie ma zatarcia, II -jest zatarcie.
Art.4§4kk- „Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa”.
2. Nowa ustawa - i górna granica kary jest niższa niż kara orzeczona, Np. art.158§3- bójka i pobicie ze skutkiem śmiertelnym.
Dawna ustawa do lat 15
Nowa ustawa do lat 10 à i obniżamy karę do lat 10.
3. Nowa ustawa nie przewiduje kary pozbawienia wolności, np.: Art. 216§1- tylko ograniczenie wolności i grzywna, - wtedy karę pozbawienia wolności zmieniamy na ograniczenia wolności lub grzywnę.
TYPY PRZESTĘPSTW:
1. ZASADNICZY - jest punktem wyjścia; stanowi najbardziej typowy wzorzec zachowania sprzeczny z normą bez cech szczególnych wpływających na ocenę zachowania...
mbenio85