OŚWIETLENIE STANOWISK PRACY
Oświetlenie jest to stosowanie światła (promieniowania widzialnego) w celu uwidocznienia miejsc, obiektów lub ich otoczenia. Oświetlenie decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale również jak się w nim czujemy. Celem oświetlenia jest stworzenie takiego środowiska świetlnego, aby znajdujący się w nim człowiek mógł wykonywać prace wzrokową w sposób bezpieczny i efektywny przy jednoczesnym występowaniu wygody widzenia. Oświetlenie jest fizycznym czynnikiem środowiska pracy i jest zaliczane jest do czynników uciążliwych. Wynika to faktu, że niewłaściwe oświetlenie stanowisk pracy prowadzi do nadmiernego zmęczenia narządu wzroku, dolegliwości wzroku, spadku wydajności pracy oraz może powodować pogłębienie wad wzroku. Czynnik ten występuje na każdym stanowisku pracy, dlatego pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia oświetlenia elektrycznego o parametrach zgodnych z polskimi normami, zgodnie z par 26 ust 2 Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.(t.j.Dz. U. 2003 Nr 169 poz. 1650 ze zm.) . Dlatego istotnym jest aby zainstalowany system oświetleniowy spełniał wymagania zawarte w normie oświetleniowej PN-EN 12464-1:2004: Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.
Charakterystyka oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy - informacje ogólne źródło: "Syntetyczna charakterystyka oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy" opracowanie: dr inż. Agnieszka Wolska, mgr inż. Andrzej Pawlak - CIOP-PIB
Oświetlenie jest to stosowanie światła (promieniowania widzialnego) w celu uwidocznienia miejsc, obiektów lub ich otoczenia. Oświetlenie decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale również jak się w nim czujemy. Celem oświetlenia jest stworzenie takiego środowiska świetlnego, aby znajdujący się w nim człowiek mógł wykonywać prace wzrokową w sposób bezpieczny i efektywny przy jednoczesnym występowaniu wygody widzenia. Oświetlenie jest fizycznym czynnikiem środowiska pracy i jest zaliczane jest do czynników uciążliwych. Wynika to faktu, że niewłaściwe oświetlenie stanowisk pracy prowadzi do nadmiernego zmęczenia narządu wzroku, dolegliwości wzroku, spadku wydajności pracy oraz może powodować pogłębienie wad wzroku. Czynnik ten występuje na każdym stanowisku pracy, dlatego pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia oświetlenia elektrycznego o parametrach zgodnych z polskimi normami (par 26 ust 2 Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (t.j. Dz. U. 2003 Nr 169 poz. 1650) ze zm. Dlatego istotnym jest aby zainstalowany system oświetleniowy spełniał wymagania zawarte w normie oświetleniowej PN-EN 12464-1:2004: Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach. Aktualne dokumenty prawne dotyczące oświetlenia elektrycznego przedstawiono i omówiono w Przepisy BHP.
Funkcje oświetlenia
Do podstawowych funkcji oświetlenia zalicza się:
· zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w danym wnętrzu,
· zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania zadań wzrokowych,
· pomoc w kreowaniu właściwego otoczenia świetlnego.
Wygoda widzenia
Rodzaje oświetlenia
Ze względu na rodzaj zainstalowanych opraw oświetleniowych wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje oświetlenia:
· oświetlenie ogólne - równomierne oświetlenie pewnego obszaru bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części;
· oświetlenie miejscowe - dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych - stosowane w celu zwiększenia natężenia oświetlenia, uwidocznienia szczegółów itp., załączane niezależnie od oświetlenia ogólnego;
· oświetlenie złożone - oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego oraz oświetlenia miejscowego.
We wnętrzach stosuje się w zasadzie dwa (z wyżej omówionych) rodzaje oświetlenia: ogólne i złożone, stosownie do przesłanek oświetleniowych i ekonomicznych. Wybór rodzaju oświetlenia powinien zależeć od wymaganego poziomu natężenia oświetlenia. Stosowanie oświetlenia ogólnego jako wyłącznego rodzaju oświetlenia jest uzasadnione w sytuacji, gdy zamierza się jednakowo lub prawie jednakowo oświetlać daną przestrzeń. Występuje to wtedy, gdy nie jest znane rozmieszczenie miejsc pracy w danym pomieszczeniu oraz tam gdzie miejsca pracy rozmieszczone są równomiernie w całym pomieszczeniu, a wymagania oświetleniowe dla poszczególnych stanowisk pracy są jednakowe. W pomieszczeniach, w których istnieją płaszczyzny robocze o różnych funkcjach oraz strefy komunikacyjne, gdzie wymaga się natężenia oświetlenia o różnych wartościach, należy stosować obok oświetlenia
Pole zadania jest to część pola w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe. Pole bezpośredniego otoczenia pas o szerokości co najmniej 0,5 m otaczający pole zadania wzrokowego, występujący w polu widzenia. W łatwiejszym zrozumieniu pojęć: pola zadania oraz pola bezpośredniego otoczenia może pomóc rys.1.
Rys.1. Pole zadania a pole bezpośredniego otoczenia
Luminancja jest to fizyczna miara jaskrawości. Jednostka luminancji jest cd/m2. Dla danego poziomu natężenia oświetlenia różnice strumień luminancji oświetlonych powierzchni wynikają z różnic w odbiciach strumienia świetlnego od powierzchni. Kontrast luminancji jest to iloraz luminancji obiektu do luminancji tła, na którym ten obiekt się znajduje. Kontrast luminancji potrzebny jest człowiekowi po to, aby mógł spostrzegać otaczające go środowisko. Dany obiekt jest tym łatwiej spostrzegany im większy jest kontrast, np. czarna litera na białym tle ma większy kontrast niż czarna litera na szarym tle.
Parametry oświetleniowe wpływające na bezpieczeństwo pracy i wygodę widzenia źródło: "Syntetyczna charakterystyka oświetlenia elektrycznego na stanowiskach pracy" opracowanie: dr inż. Agnieszka Wolska, mgr inż. Andrzej Pawlak- CIOP-PIB
Aby oświetlenie zapewniało bezpieczeństwo i wygodę widzenia muszą być spełnione wymagania normy PN-EN 12464-1:2004 dotyczące następujących podstawowych parametrów oświetlenia:
natężenie oświetlenia
równomierność oświetlenia
rozkład luminancji w polu pracy wzrokowej
ograniczenie olśnienia
barwa światła i oddawanie barw
migotanie i efekt stroboskopowy
Natężenie oświetlenia
Natężenie oświetlenia jest to gęstości powierzchniowa strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię wyrażona w luksach [lx]. Poziom natężenia oświetlenia potrzebny do wykonywania określonej pracy wzrokowej dobiera się w zależności od:
· stopnia trudności pracy wzrokowej,
· wielkości pozornej szczegółu pracy wzrokowej. O stopniu trudności pracy wzrokowej decyduje:
· współczynnik odbicia przedmiotu pracy ,
· wielkość kontrastu jaskrawości szczegółu przedmiotu z jego tłem.
Jako minimalne kryterium odpowiedniego poziomu oświetlenia, przyjęto dostrzeganie rysów ludzkiej twarzy. We wnętrzach nie przeznaczonych do pracy najważniejsze jest ogólne wrażenie stworzone przez oświetlenie. Aby móc spostrzegać rysy ludzkiej twarzy, jej luminancja powinna wynosić około 1 cd/m2. Można ją uzyskać przy normalnych warunkach oświetleniowych, o poziomie natężenia oświetlenia wynoszącym około 20 lx, które w związku z tym, uważane jest jako wartość minimalnego natężenia oświetlenia dla pomieszczeń nie przeznaczonych do pracy. Natomiast natężenie oświetlenia na poziomej płaszczyźnie roboczej, które można zaakceptować w pomieszczeniach, w których ludzie przebywają przez długi okres czasu, niezależnie od tego, jakie jest wykonywane zadanie wzrokowe powinno wynosić nie mniej niż 200 lx. Wymagania szczegółowe dla różnego rodzaju wnętrz, zadań lub czynności podane są w tabelach zawartych w normie PN-EN 12464-1:2004. Wartości te dotyczą pola zadania natomiast w polu bezpośredniego otoczenia mogą one być odpowiednio mniejsze - zgodnie z wartościami podanymi w normie PN-EN i przedstawione w tabeli 1. Tabela 1. Związek między natężeniami oświetlenia w polu zadania i w polu bezpośredniego otoczenia
Natężenie oświetlenia eksploatacyjnego, [lx]
W polu zadania
W polu bezpośredniego otoczenia
≥750
500
300
200
≤200
E pola zadania
W przypadku oceny natężenia oświetlenia na badanym stanowisku pracy, wyznacza się na podstawie pomiarów średnie natężenie oświetlenia osobno w polu zadania i osobno w polu bezpośredniego otoczenia i porównuje z ww. wymaganiami normy. W przypadku stopnia trudności pracy wzrokowej większego od przeciętnego, przy utrudnieniach w wykonywaniu pracy, przy wymaganiu zapewnienia dużej wygody widzenia, jak również, gdy pracownikami są w większości osoby powyżej 40 lat zaleca się przyjmować poziom natężenia oświetlenia o stopień wyższy niż poziom minimalny dopuszczalny (podawany w ww. normie). Przy zwiększaniu poziomu natężenia oświetlenia obowiązuje następujący szereg stopniowania natężenia oświetlenia: 20, 30, 50, 75, 100, 150, 200, 300, 500, 750, 1 000, 2 000, 3 000, 5 000 [lx].
Równomierność oświetlenia
Równomierność oświetlenia - d na danej płaszczyźnie wyznacza się jako iloraz najmniejszej zmierzonej wartości natężenia oświetlenia występującej na danej płaszczyźnie (Emin) do średniego natężenia oświetlenia na tej płaszczyźnie (Eśr): d = Emin/Eśr, gdzie: Eśr = (E1 + E2 + ...+ En) / n, n - liczba punktów pomiarowych, E1¸ En - wyniki pomiarów w kolejnych punktach pomiarowych. ...
bhp.KarolKa