Biochemia
laboratorium
Ćwiczenie 4:
Kwasy nukleinowe
Sprawozdanie poprawione 27.06.2011
Katarzyna Kędzierska 144530Sprawozdanie dodatkowe zaliczające nieobecność
kierunek Biotechnologia
grupa dziekańska: III
semestr: IV
data wykonania ćwiczenia: 24.03.201
data oddania sprawozdania 31.03.2011
1. Wstęp teoretyczny:Kwasy nukleinowe są to wielocząsteczkowe związki - podstawowe składniki wszystkich żywych komórek. Składają się one ze składnika cukrowego, zasady azotowej (purynowej lub pirymidynowej) i reszt kwasu ortofosforowego.Kwasy nukleinowe dzielimy na:
· Kwasy rybonukleinowe – RNA – zbudowane z β-D-rybofuranozy połączonej wiązaniem glikozydowym z zasadą purynową bądź pirymidynową, oraz wiązaniem estrowym z resztą kwasu ortofosforowego,
· Kwasy deoksyrybonukleinowe – DNA – zbudowane z 2-deoksy-β-D-rybofuranozy połączonej wiązaniem β-glikozydowym z zasadą purynową bądź pirymidynową, oraz wiązaniem estrowym z resztą kwasu ortofosforowego.
Składniki cukrowe kwasów nukleinowych:
β-D-rybofuranoza 2-deoksy-β-D-rybofuranoza
Do podstawowych zasad azotowych występujących w kwasach nukleinowych należą:
a) Zasady purynowe występujące zarówno w RNA jak i w DNA:
Adenina Guanina
b) Zasady pirymidynowe, z których tymina występuje w DNA, uracyl zastępujący tyminę w RNA:
Cytozyna Uracyl Tymina
2. Część doświadczalna:
2.1. Rozpuszczalność kwasów nukleinowych:
a) Wykonanie:
· Do 0,5ml 0,1% roztworów RNA i DNA dodaliśmy kroplami 1N HCl, a następnie roztwór NaOH.
· Do 1ml 0,1% roztworów DNA i RNA dodaliśmy podwójną objętość 96% etanolu.
b) Obserwacje:
· Po dodaniu kwasu solnego (1N) do probówek z roztworem RNA i DNA, w obu przypadkach, wytrącił się biały osad kwasów nukleinowych, który to następnie rozpuścił się po wprowadzeniu roztworu NaOH.
· Po dodaniu etanolu (96%) do probówek, w których znajdowały się roztwory RNA i DNA, w obu przypadkach, wytrącił się biały osad kwasów nukleinowych.
c) Wnioski:Kwasy nukleinowe, ze względu na wielkość cząsteczek, tworzą w roztworach wodnych układy koloidowe, a dzięki dużej zawartości reszt kwasu ortofosforowego, mają odczyn kwaśny. Dzięki temu rozpuszczają się dobrze w środowisku zasadowym, natomiast dodanie kwasu i obniżenie pH roztworu doprowadza do odwracalnego wytrącenia kwasów nukleinowych. Tą właśnie właściwość kwasów nukleinowych obserwujemy w pierwszej części tego doświadczenia. Mianowicie po dodaniu, do 0,1% roztworów zawierających DNA lub RNA, kwasu solnego (czyli zakwaszeniu środowiska) wytrąca się biały osad kwasów nukleinowych, a po wkropleniu roztworu NaOH (czyli zalkalizowaniu środowiska), osad rozpuszcza się. Również dodanie czynników odwadniających np. alkoholu powoduje wytracenie kwasów nukleinowych, co potwierdza druga cześć doświadczenia. Po wprowadzeniu 96% etanolu, do roztworów zawierających 0,1% roztwory DNA lub RNA, wytrąca się biały osad kwasów nukleinowych.
d) Zasada metody:W tym doświadczeniu, badamy właściwości kwasów nukleinowych, a dokładniej ich rozpuszczalność, poprzez zmianę pH roztworu (zakwaszenie środowiska 1N kwasem solnym, zalkalizowanie środowiska roztworem NaOH).
2.2. Kwaśna hydroliza kwasów nukleinowych:
a) Wykonanie:We wrzącej łaźni wodnej ogrzewaliśmy 2,5ml 1% roztworu kwasów nukleinowych z 2,5ml 10% kwasu siarkowego (VI) w ciągu 1 godziny. Uzyskane w ten sposób hydrolizaty używaliśmy do kolejnych doświadczeń.
b) Zasada metody:Kwasy nukleinowe ogrzewane z kwasami mineralnymi ulegają hydrolizie do wolnych zasad purynowych i nukleotydów pirymidynowych. Z rozpadu nukleotydów purynowych w hydrolizacie znajduje się też kwas fosforowy i składnik cukrowy kwasów nukleinowych: ryboza i deoksyryboza.
2.3. Wykrywanie pentoz w hydrolizatach kwasowych:
2.3.1. Reakcja orcynolowa:
a) Wykonanie:Do probówek zawierających po 1 ml:1) hydrolizatu RNA2) hydrolizaty DNA3) 0,1% roztworu RNA4) 0,1% roztworu DNA5) 1% roztworu rybozy6) 1% roztworu deoksyrybozydodaliśmy po 1ml odczynnika orcynolowego, a następnie umieściliśmy we wrzącej łaźni wodnej na 15 minut. Po wyjęciu z łaźni i ostudzeniu do każdej próby dodaliśmy po 5ml wody destylowanej, a następnie określiliśmy barwę powstałego kompleksu.
b) Obserwacje:We wszystkich 6 probówkach pojawiło się zielone zabarwienie roztworu o różnych odcieniach.
c) Wnioski:We wszystkich probówkach stwierdzamy obecność pentoz (wolnych lub związanych w nukleozydach). Ogrzewanie prób we wrzącej łaźni wodnej, ze stężonym kwasem solnym, zawarty w odczynniku orcynolowym, doprowadziło do odwodnienia zawartych w roztworach pentoz do furfuralu – cyklicznego aldehydu, który to z orcynolem (pochodną fenolową), w obecności jonów Fe3+ pochodzących również z odczynnika orcynolowego, utworzył barwne połączenie o barwie zielonej.
d) Zasada metody:Pentozy wolne oraz związane w nukleozydach, ogrzewane ze stężonym roztworem kwasu solnego przechodzą w furfural, który z oryną i jonami Fe3+ tworzy trwały kompleks o barwie zielonej.
e) Równanie reakcji:
· I etap reakcji: odwodnienie składnika cukrowego kwasów nukleinowych: rybozy pod wpływem stężonego kwasu solnego (zawartego w odczynniku orcynnolowym) do cyklicznego aldehydu: furfuralu ryboza
· II etap reakcji: kondensacja cyklicznego aldehydu: furfuralu z dwoma cząsteczkami orcyny i utworzenie barwnego połączenia furfural + 2 cząsteczki → barwny związek + 2 cząsteczki orcyny wody
2.3.2. Reakcja Dischego:
a) Wykonanie:Do probówek zawierających po 1 ml:1) hydrolizatu RNA2) hydrolizaty DNA3) 0,1% roztworu RNA4) 0,1% roztworu DNA5) 1% roztworu rybozy6) 1% roztworu deoksyrybozydodaliśmy po 2ml odczynnika difenyloaminowego, a następnie umieściliśmy we wrzącej łaźni wodnej na 10 minut.
b) Obserwacje:W probówkach numer: 2, 4 i 6 pojawiło się niebieskie zabarwienie, natomiast w probówkach numer: 1, 3 i 5, roztwory pozostały bezbarwne.
c) Wnioski:W probówkach numer: 2, 4 i 6 wykryliśmy obecność DNA lub deoksyrybozy wolnej oraz związanej z zasadą purynową. Deoksyryboza w reakcji z difenyloaminą daje niebieskie zabarwienie, w przeciwieństwie do RNA i rybozy, które pozostają bezbarwne. Właściwość tą możemy wykorzystać do odróżnienia DNA od RNA (gdyż DNA zawiera deoksyrybozę, a RNA rybozę – nie barwiącą się w reakcji z difenyloaminą).
d) Zasada metody:DNA i deoksyryboza wolna oraz związana z zasadą purynową ulegają barwnej reakcji z difenyloaminą.
2.3.3. Wykrywanie kwasu fosforowego:
a) Wykonanie:0,5ml hydrolizatu kwasu nukleinowego (DNA) zobojętniliśmy roztworem amoniaku, dodając 3 krople stężonego roztworu tego odczynnika. Następnie dodaliśmy 0,5ml stężonego roztworu kwasu azotowego (V) i 2ml molibdenianu amonowego. Zawartość probówek ogrzaliśmy do wrzenia.
b) Obserwacje:W probówce z hydrolizatem DNA wystąpiło wytrącenie się żółtego osadu.
c) Wnioski:W probówce z hydrolizatem DNA wykryliśmy obecność kwasu fosforowego. Potwierdza to fakt wydzielenia się żółtego osadu fosfomolibdenianu amonowego. Kwas ten był więc obecny w DNA.
d) Zasada metody:W obecności kwasu fosforowego, w reakcji tej, wytrąca się żółty osad fosfomolibdenianu amonowego.
2.4. Wykrywanie zasad purynowych:
a) Wykonanie:Do 1ml hydrolizatu kwasu nukleinowego (RNA) dodaliśmy 6 kropli stężonego amoniaku i 3ml amoniakalnego roztworu wodorotlenku srebra.
b) Obserwacje:W probówce z hydrolizatem RNA nastąpiło wytrącenie się szarego osadu.
c) Wnioski:W probówce z hydrolizatem RNA wykryliśmy obecność zasad purynowych. Potwierdza to fakt powstania szarego osadu nierozpuszczalnych w amoniaku soli srebrowych puryn. Zasady purynowe były więc obecne w RNA.
d) Zasada metody:W obecności zasad purynowych, w reakcji tej, wytraca się nierozpuszczalny w amoniaku osad soli srebrowych puryn.
2.5. Oznaczanie zawartości zasad purynowych metodą spektrofotometryczną:
a) Wykonanie:Zasady purynowe oznaczaliśmy spektrofotometrycznie uzyskując je z kostek bulionowych.Przygotowanie surowca do pomiaru spektrofotometrycznego:Do 5g kostki bulionowej („Bulion na włoszczyźnie”) dodaliśmy około 75ml wody destylowanej, gotowaliśmy we wrzącej łaźni wodnej przez 10 minut, a następnie po ostudzeniu przesączyliśmy do kolby miarowej o pojemności 100ml przez gazę młyńską i uzupełniliśmy wodą destylowaną do kreski. Po wymieszaniu roztwór jeszcze raz przesączyliśmy, ale tym razem przez sączek bibułowy. W tak przygotowanym roztworze oznaczyliśmy zawartość zasad purynowych (adeniny i guaniny) dokonując pomiaru absorbancji przy określonych długościach fali. W celu wyeliminowania wpływy zanieczyszczeń (np. aromatycznych aminokwasów) na wartość absorbancji, pomiar wykonywaliśmy przy dwóch długościach fali: maksymalnego pochłaniania (adenina przy 262, guanina przy 249) i przy 290 nm.
b) Obliczenia i wyniki doświadczenia:Tabela numer 1: Wyniki zmierzonej absorbancji roztworów (dla różnych kostek bulionowych).
Kostka bulionowa
Różnica ekstynkcji roztworów w maksimum absorbancji i w długości fali równej 290 nm dla adeniny
Różnica ekstynkcji roztworów w maksimum absorbancji i w długości fali równej 290 nm dla guaniny
ΔE(262-290)
ΔE(249-290)
...
jula175764