Ćwiczenie 1
6 października 2010
19:37
Biologiczne skutki promieniowania X:
· powstawanie wolnych rodników
· zaburzenie syntezy białek i czynności enzymatycznej na poziomie molekularnym
· uszkodzenia materiały genetycznego komórek
Najbardziej wrażliwe na promieniowanie są komórki słabo zróżnicowane, które często się dzielą, np. komórki nabłonka jelit, kom. szpiku kostnego, gonad.
Najmniej wrażliwa jest skóra: stóp, dłoni, przedramion.
Podział skutków biologicznych promieniowania za względu na ich wystąpienie:
· efekty somatyczne- charakteryzujące się uszkodzeniem komórek utrzymujących procesy życiowe. Dzielą się na wczesne i późne:
· wczesne- występują po kilku godzinach do kilku dni po napromieniowaniu:
· zmiany we krwi:
· spadek ilości erytrocytów
· spadek ilości leukocytów
· spadek ilości trombocytów
· przewód pokarmowy:
· wymioty
· biegunki
· zakażenia
· skóra:
· zmiany rumieniowe
· utrata owłosienia
· występowanie zmian zapalnych
· owrzodzenia
· blizny
· wyjście do zmian rakowych
· narządy rozrodcze:
· uszkodzenia komórek rozrodczych
· ciąża:
· zagrożenie dla zarodka (płodu):
§ 3- 25 tydzień ciąży- największe ryzyko, bo jest to okres maksymalnej organogenezy
§ 3- 8 tydzień- śmierć płodu lub istotne zniekształcenia
§ powyżej 4 tygodnia- ryzyko dużej zapadalności na choroby nowotworowe
§ 8- 25 tydzień- zaburzenia umysłowe
· późne- występują po kilku miesiącach lub latach po napromieniowaniu:
· skrócenie czasu życia
· białaczka
· zaćma
· nowotwory złośliwe
· zahamowanie wzrostu i rozwoju
· efekty genetyczne- wynik uszkodzenia komórek rozrodczych odpowiedzialnych za przekazywanie danych cech potomstwu:
· aberracje chromosomalne i liczbowe
· zmiany w strukturze chromosomów
· uszkodzenia w genach komórek rozrodczych:
· mutacje genowe dominujące i recesywne
Podział ze względu na relację między dawką a efektem biologicznym:
· Skutki niestochastyczne (deterministyczne)- do ich wystąpienia potrzebne jest przekroczenie pewnej dawki promieniowania (wartość/ dawka progowa):
· uszkodzenia układu krwiotwórczego
· zmiany martwicze skóry
· zaćma popromienna
· choroby tarczycy
· Skutki stochastyczne- nie mają dawki progowej. Proporcjonalnie do dawki promieniowania występuje PRAWDOPODOBIEŃSTWO ich wystąpienia:
· genetyczne skutki promieniowania
· mutacje DNA komórek rozrodczych
· efekty somatyczne w postaci nowotworów złośliwych i białaczek
Ochrona radiologiczna
Definiowana przepisami. Ma na celu ochronę zwierzęcia, właściciela i pracowników przed szkodliwymi skutkami promieniowania i ograniczenia narażenia zdrowia jedynie do przypadków uzasadnionych; a także ograniczenie ryzyka wystąpienia skutków w myśl zasady "tak mało jak to tylko możliwe".
Zastosowanie promieniowania jonizującego powinni odbywać się w warunkach zapewniających optymalizację dawek promieniowania na najniższym osiągalnym poziomie.
Taka polityka prowadzona jest pod względem kosztów, technologii i korzyści dla zdrowia.
Ustawa z dnia 29 listopada 2000r.
"Prawo atomowe"
Pracownia rtg- pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych do wykonywania medycznych procedur radiologicznych z wykorzystaniem promieniowania X
Gabinet rtg- pomieszczenie pracowni rtg, w którym zainstalowana jest na stałe co najmniej jedna lampa rentgenowska
Aparat rentgenowski- zestaw urządzeń składający się z aparatury przeznaczonej do wytwarzania promieniowania X, których źródłem jest lampa rtg
Osłony przed promieniowaniem:
· stałe- ściany (cegła, beton)
· ruchome- parawany (ołów, żeliwo, szkło ołowiowe, folia ołowiowa)
· osobiste- fartuchy, rękawice, osłony na tarczycę i gonady, okulary (tworzywo ołowiowe, guma ołowiowa, szkło ołowiowe)
Ochrona pacjenta i właściciela
Ma na celu ograniczenie narażenia na niekorzystne skutki promieniowania z jednoczesnym dążeniem do uzyskania obrazów mających wartości diagnostyczne.
Zwierzę powinno być trzymane przez właściciela. Osoba trzymająca zwierzę powinna:
· mieć ukończone 18 lat
· nie być chora na choroby nowotworowe lub zaburzenia tarczycy
· nie być w ciąży
· mieć odpowiednią osłonę osobistą
Do ochrony pacjenta i właściciela zaliczamy też właściwy dobór parametrów ekspozycji w celu uniknięcia konieczności powtórnego wykonania zdjęcia.
Należy:
o zastosować technikę promieni twardych, co skróci czas ekspozycji
o stosować filtry aluminiowe (chronią przed promieniowaniem miękkim)
o ograniczyć pole padania promieni RTG (za pomocą kolimatorów) na badany narząd
o używać czułe filmy, folie wzmacniające (skracają czas ekspozycji, zmniejszają natężenie promieniowania)
Ochrona pracowników:
· prawidłowe urządzenie gabinetu rtg
· wykorzystywanie osłon stałych, ruchomych i osobistych
· dopuszczenie do pracy przy źródle promieniowania jonizującego pracownika, który posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności
· zapewnienie opieki medycznej
· zapewnienie sprzętu dozymetrycznego
· pracownicy zatrudnieni przy źródle promieniowania podlegają obligatoryjnie badaniom lekarskim przeprowadzanym przez specjalistów
· prowadzenie pomiarów dawek indywidualnych (indywidualne dozymetry- przysyłane są co 8 tygodni do Instytutu Medycyny Pracy w Puławach)
· prowadzenie szkoleń w zakresie ochrony radiologicznej
Odpowiedzialność za użycie promieniowania ponoszą:
· lekarz/ technik radiolog
· lekarz kierujący na badanie rtg
Budowa aparatu rentgenowskiego:
Katoda- naładowana ujemnie; zbudowana z włókna wolframowego w postaci spirali.
Po podłączeniu obwodu żarzenia wytwarzana jest chmura elektronów. Po przyłożeniu napięcia, chmura przesuwana jest w kierunku anody.
Ilość promieni wychodzących z anody zależy od:
§ natężenia promieni mA
§ czasu ekspozycji s lub ms
Przenikliwość promieniowania zależy od:
§ napięcia w kV
Anoda- naładowana dodatnio; tu następuje wyhamowanie elektronów i emisja promieniowania X; Składa się z miedzianego trzonu , tarczy anody, której brzeg nachylony jest skośnie pod kątem 7- 17o i wirnika.
Tarcza zbudowana jest z molibdenu, z zewnątrz pokryta jest wolframem.
Wolfram- wysoka temp. topnienia i zdolność wytwarzania promieni X.
Wady tarczy- możliwość pęknięcia; wzbogaca się ją renem.
Trzon anody zbudowany jest z miedzi- ma duże przewodnictwo cieplne.
Wirnik wprawia tarczę w ruch- nie ulega tak intensywnemu rozgrzaniu i uszkodzeniu jak anoda stojąca.
Projekcja boczna- zwierzę leży na prawym boku, kończyny przednie odciągnięte do przodu, tylne do tyłu; można też zrobić, kiedy zwierzę stoi lub leży na mostku.
Grzbietowo- brzuszna- gdy zwierzę leży na mostku
Brzuszno- grzbietowa- gdy leży na grzbiecie
negatoskop- ta świecąca tablica do oglądania zdjęć RTG
pierwotne punkty kostnienia płodu :D
Ćwiczenie 2
13 października 2010
17:02
Aparaty rentgenowskie
Podział:
· ze względu na przeznaczenie:
· diagnostyczne
· terapeutyczne
· przemysłowe- badanie materiałów, defektoskopia
· ze względu na konstrukcję:
· o małej mocy 15- 50mA
· średniej mocy 100- 300 mA
· dużej mocy 500- 1000mA
· stacjonarne- zwykle o dużej mocy, na stałe ustawione w gabinecie. Lampa przesuwa się nad stołem na teleskopie lub na kolumnie obok stołu.
Stolik- zwykle wózek na kasetę do zdjęć z kratką przeciwrozproszeniową
· mobilne:
· jezdne:
§ przyłóżkowe
§ z ramieniem C- służą do wykonywania zdjęć śródoperacyjnych
§ niektóre aparaty stomatologiczne
· przenośne:
§ ...
kws_14