free lunch. ekonomia dobrze przyrządzona pełna wersja.pdf

Aperitif

To jest książka o ekonomii. Zdaję sobie sprawę, że te słowa

mogą zniechęcić mniej więcej połowę osób, które zajrzały

do księgarni w poszukiwaniu ciekawej lektury i sięgnęły

właśnie po tę pozycję. Proszę jednak o cierpliwość. Jest to

bowiem książka o ekonomii zupełnie niepodobna do

innych książek na ten temat. Nie ma w niej skomplikowa-

nych wykresów, na których widok zastanawiamy się, czy

nie oglądamy przypadkiem strony do góry nogami. Nie ma

w niej także skomplikowanych równań. W tej książce nie

ma nic takiego, czego nie dałoby się w prosty sposób wyja-

śnić. Warto też podkreślić, że ma ona charakter czysto

praktyczny, co we współczesnym świecie, wymagającym

od nas przynajmniej podstawowej znajomości ekonomii,

FREE LUNCH

nie jest przecież bez znaczenia. Ta książka nie zawiera

przepisu na to, jak zostać milionerem — zwykłem mawiać,

że kiedy widzi się ekonomistę w samochodzie marki Rolls-

-Royce, to zawsze ma on na głowie czapkę szofera — wy-

jaśnia jednak zasady, rządzące procesem, w wyniku któ-

rego wiedzie nam się, ogólnie rzecz biorąc, coraz lepiej.

Moim zamysłem było jednak nade wszystko napisanie

książki, która byłaby fascynującą lekturą.

Głównym celem tej książki jest zaspokojenie pewnego

rodzaju głodu. Z tego względu ma ona charakter nieco

zbliżony do lunchu. Przez wiele lat na łamach czasopisma

Sunday Times oraz przy innych okazjach moi Czytelnicy

zwracali się do mnie z prośbą, bym polecił im książkę

o ekonomii, strawną dla laików oraz dla osób, które miały

kiedyś pewną wiedzę z tego zakresu, ale zdążyły już co

nieco zapomnieć. Przed napisaniem tej książki miałem

pewne trudności ze spełnieniem ich próśb. Na rynku jest,

oczywiście, wiele doskonałych podręczników z dziedziny

ekonomii (będę się do nich odwoływał w dalszej części

książki), jednak są to pozycje opracowane z myślą o stu-

dentach, którzy w każdej chwili mogą skorzystać z pomocy

nauczyciela. Ta książka jest inna. Mam, oczywiście, na-

dzieję, że wielu moich studentów sięgnie w wolnej chwili

po Free Lunch oraz że lektura ta będzie dla nich poży-

teczna. Tym niemniej zdaję sobie sprawę, że książka nie

zastąpi im materiałów akademickich — może jedynie

stanowić ich uzupełnienie. Z pewnością warto sięgnąć

APERITIF

także po doskonałe opracowania poświęcone najnowszej

historii gospodarczej, jednak ich pełne zrozumienie może

być trudne — lub nawet niemożliwe — dla osób, które nie

znają podstaw ekonomii. Na przykład ocena pracy Alana

Greenspana na stanowisku przewodniczącego Banku Sys-

temu Rezerwy Federalnej 1 Stanów Zjednoczonych wyma-

ga przynajmniej podstawowej wiedzy na temat istoty po-

lityki monetarnej oraz zasad, którymi banki centralne

powinny się kierować przy jej realizacji. Także ocena

słuszności polityki ekonomicznej Tony’ego Blaira i Gor-

dona Browna wymaga znajomości kilku podstawowych

zależności.

Skąd wziął się pomysł na tytuł tej książki? Moim zamie-

rzeniem nie było wywołanie mylnego wrażenia, że nie jest

to książka poświęcona ekonomii, lecz kulinariom, choć —

zważywszy na popularność publikacji z tej ostatniej dzie-

dziny — być może nie byłby to wcale zły pomysł. Zde-

cydowałem się na ten tytuł, ponieważ nawiązuje on do

niezwykle często używanego — a nawet nadużywanego —

stwierdzenia: „There’s no such a thing as free lunch” 2 .

1 Bank Systemu Rezerwy Federalnej to amerykański odpo-

wiednik europejskich banków centralnych (między innymi Na-

rodowego Banku Polskiego) — przyp. tłum.

2 Można to przetłumaczyć na język polski jako „Nie ma nic

za darmo”, ewentualnie — „Bez pracy nie ma kołaczy”. Pierw-

szy wariant jest chyba jednak bliższy zamysłowi autora —

przyp. tłum.

FREE LUNCH

Z racji moich dziennikarskich obowiązków często uczest-

niczę w oficjalnych — choć nie zawsze miłych — spotka-

niach przy lunchu i dlatego powiedzenie to jest szcze-

gólnie bliskie mojemu sercu. Fraza przytoczona przeze

mnie jest tak powszechnie używana, że trudno jednozna-

cznie ustalić jej genezę. Często przypisuje się jej autorstwo

Miltonowi Friedmanowi, chociaż uaktualniony oksfordzki

słownik cytatów ( Oxford Dictionary of Quotations ) przy-

pisuje ją anonimowemu autorowi. Słynne zdanie pojawiło

się w powszechnym użyciu na wydziałach ekonomii ame-

rykańskich uniwersytetów w latach sześćdziesiątych. Po raz

pierwszy w druku pojawiło się jednak nie w podręczniku

czy publikacji naukowej, lecz w opublikowanej w 1966

roku powieści autorstwa pisarza science fiction Roberta

Heinleina, zatytułowanej Luna to surowa pani . Jest jednak

niezwykle prawdopodobne, że powiedzenie to funkcjono-

wało już znacznie wcześniej. Pojawiło się w 1949 roku

w artykule wstępnym w San Francisco News jako nawią-

zanie do publikacji z 1938 roku. Należy także zauważyć,

że już w roku 1934 powiedzeniem tym — w wersji łaciń-

skiej — posłużył się słynny burmistrz Nowego Jorku Fio-

rello La Guardia. Gdy zastanawiamy się nad genezą tej

frazy, na myśl przychodzą bary na zachodzie Stanów Zjed-

noczonych, które oferowały klientom zamawiającym okre-

śloną ilość alkoholu darmowy lunch (ang. free lunch ). Ci,

którym udawało się zachować trzeźwość umysłu, szybko

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: