M. Chmaj, M. Żmigrodzki - Wprowadzenie do teorii polityki.pdf - Dokumenty - faustyna2606

PRZEDMIOT I FUNKCJE NAUKI O POLITYCE

| . z AL0ENIA METoDoLoGIczNE

Wykadanie nauk policznych w naszym kraju przechodzi

obecnie [olejn faz reorganizacji. Nalezy tutaj wskazac gownie na

ch badafr byy po prostu ustalane przez czynniki polityczne wczeniej,

jeszcze przed ich zakoiczeniem. Trafnie to podsumowa M. Zegadowicz

piszc, e politycy zbyt czsto byli skonni oczekiwa od nauk

spoecznych wycznie poparcia dla biecej polityki.lo8 Niezalezno

mylenia i krytyczne obserwacje byy utosamiane z opozycyjnoci i

postaw ansocj alistyczn. Stosowano represje wobec tych politolog w,

kt rzy formuowali opinie niezgodne z oczekiwaniami rzdu i partii

l,ublin, gdzi zo stycznia_ 1993 roku decyzj Senatu tlMcs zosta

powoan! pierwszy w Polsce Wydzia Politologii. Jego pocztki sigaj

'l96a roku, kiedy zafunkcjonowao Studium Nauk Politycznych LMQS'

w oparciu o ni. oraz zavJady nauk politycznych, AM, AR i PL I

padziernika L975 roku zosta powoany Midzyuczelniany Insrtut Nauk

komunistycznej, protegowano naukowc w wykazujcych ch

wspopracy z elit wadzy .|B Naukowcy ci dowodzili w swyctr badaniach'

mogli korzystac z

'Politycznych UMCS' ptzeksztacony nastpnie 8 lipca 1991 roku w

lnstytut Nauk Polityczrrych. Podstawowym zadaniem,__jakie wyponia

lnstytut, bya rea|izacja przedmiotu ,,nauka o polityce'' we wszystkioh

e policzny program PZPR jest suszny. W zamian

wielu przywilejow.rro

pafrstwowych wyszych uczelniach lubelskich. W 1980 roku lnst$ut

z,ainaugurowa picioietnie studia magisterskie w systemie dziennym, a od

Due znaczenie dla rozwoju nauki o polityce w PRL miao jej

stopniowe instytucjonalizowanie. Juz w 1950 roku Polska przystpia do

Midzynarodowego Towarzystwa Nauk Politycznych (IPSA), jako

siodmy z kolei kraj czonkowski i pierwszy sporod krajow realnego

socjalizmu. Miao to jednak znaczenie tylko symboliczne ze wzgldu na

majce wkr tce nastpi roarizanie istniejcych w wczas uczelni

ksztaccych studentow w dziedzinie nauki o polityce.lll Bezporednim

nastpstwem przystpienia naszego kraju do IPSA byo powoanie w

1957 roku Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych (PTNP) jako

federacji specj'listycznych towarzystw, zajmujcych si badaniami zjawisk

politycznych.ll2 od 1960 roku Towarzystwo byo reorganizowane na

wz r innych organizacji naukowych dziaajcych w Polsce.'" Cizkie

chwile PTNP przechodzio na pocztku lat dziewicdziesitych, kiedy to

grozi mu rozpad na kilkanacie mniejszych organizacji. obecnie jednak

nadal zajmuje naczelne miejsce w polskiej politologii.

Wyrazem utrwalenia pozycji nauki o polityce w polskiej nauce

byo powoanie w 7972 roku Komitetu Nauk Politycznych PAN, kt ry

mia organizovac i koordynowa badania w tej dziedzinie.lla

1990 ioku take w zaocznym. organizatorem i zafazem pierwszym

<lziekanem Wydziafu Politologii zosta prof. zw. dr hab. Jnn

.lRchymel<.ll5

1.3. Metody badawcze w politologii

W politolo gicznej literaffize naukowej wyraany jest pogld, i

koniecznym *u*nki.* uksztatowania si nowej dyscypliny naukowej

lest spenienie okrelonych wymo gow. Z regu zatakie uwaza si

1) wyodrbnienie si grupy badaczy zajmujcych si dan

dziedzinnauki i przekonanych o j ej odrbnoci ;

2j powstanie wielu instytucji uprawiajcych dan dziedzin;

3) napyw modych ludzi zafascynowanych nauk

4) akceptacj dyscypliny pr zez grupy najwybitniej szych uczonych ;

5i usamod'emenii si dys9ypliny naukowej poprzez okrelonio

swego pizedmiotu, metod i teorii. 116

W zasadzie wszystkie te wymogi zostay ju w przypadku

politologii spenione, jednakze okrelenie metod badawczych tej nauki

'* Z " ga d o w i c z'. Kierunki przemian...,ss. 66-67.

"o Nie mteli oni bowiem prawie wcale problem w z celrzur

|'1o zob Zegad ow iz: Kierunki przemian...,s.61 .

trt Zob.Dobrowol sk i, Wr bel: Wprowadzenie..., s.36.

|12 Zob. organizational Sy.stem of Potitical Sciences in Poland, ]w:| Political Sciences

in Poland, PWN, Warsawa 1979. s.409.

ll3 Tamze, s. 410.

ll 2'7 '--'ia Politoktgll. Inlornntor. Wyd' UMcs' Lublin l993'

,','a.i'tIowsrto-' ,ozciochn:Prohlantymetodbadawczychnaukiopolit'y'

,.,..stuainNrukPolitycalych", l(l97 )'r'.l3l'Zobav'podobnieJ'Gokowski:

u,ii'ii prt|in,v"znu .iaii zwnlnitaiu n|ohrylt al,

,.Sludin Nnuk Polityczrrych".

rr4DobrowoIski.

W r b el:LI/prowadzenlc.... ss.37-38.

l( le74). s, I "12,

i*1b,,Y*:,i

METODY tsADAWCZE W POLITOLOGII 45

lrniczciej wykorzystywanych na|e nastpujce metody: l) analizy

,y't.'o*Lj; 2) porownawcze; 3) decyzyjna; 4) behawioralne; 5) ilo-

ciowe (statystyczne); 6) empiryczne.

Metoda ana|izy systemowej. Lnaliza systemowa jest metod

tl7.nan za najbardziej rozwojory a przez to jest bardzo wpywow we

44 l . z ADENIA METoDoLoGICZNE

budzi jeszcze wiele spor w i kontrowersji.rrT W nauce o polityce

stosowane s bowiem rozmaite metody i techniki bada.wcze

wykorzystywane w innych dyscyplinach nauk spoecznych. Ta sytuacja

zdaje si potwierdzac pogld K. opaka, zdaniem kt rego to wanie

przedmiot rozstrzyga o sposobach (metodach) jego badania, a o

wyodrbnieniu badajcej go dyscypliny decyduj waciwoci przedmiotu,

a nie stosowane w niej metody bad,autcze.lts Politologta, z uiagi na sw j

wspoczesnej nauce o polityce.l'' Rozwina si zvaszcza w Stanach

'/jednoczonych. Zajej prekursora uwaa si D. Eastona. Duy wpyw na

analiz Systemow w politologii wywary take prace T. Parsonsa i

K. W. Deutscha.

Przez podejcie systemowe bdziemy rozumie caoksztat zttld

rtaukowego mylenia oraz metod i rodkow analizy, pozwalajcych badr

dany obiekt jako wzgldnie jednolit cao. Z kolei mylenie systemowG

merytoryczny zwiek z innymi dyscyplinami spoecznymi, jest

uprawniona do wykorzystywania dla swoich cel w metod stosowanych w

prawoznawstwie,1l9 ekonomii politycznej, filozofii, historii itp. Przeite z

tych nauk metody badaulcze s w tej sytuacji jej wasnymi metodami

badawczymi.

Powszechny jest w naszej literaturze naukowej pogld, e

stosowanie w nauce o polityce ronych, czsto bardzo odmiennych metod

i technik badawczych' jest dopuszczalne i celowe, o ile respektuj one

dwie nastpujce podstawowe zasady metodologiczne, na kt rych opiera

si teoria polityki:

1) historyzmu (postulujc badanie zjawisk w aspekcie konkretno-

historycznym);

2) podejciasystemowego (postulujc badanie zjawisk w aspekcie

caociowym' z uwagi na wizi przyczynowo-skutkowe warunkujce

dany ksztat zjawisk i wystpujcych midzy nimi zwikow).l20

Metody badawcze nauki politycznej mog by klasyfikowane w

zalenoci od charakteru r de, czasv prowadzenia badafr i czasu, w

jakim okrelone zjawiska i procesy miay lub bd miay miejsce. Do

ttl caoksztat metod i sposob w badania, opisywania i konstruowanit

system w.lz Analiza systemowa jako metoda badawcza politologii

charakteryzuje si

lj ujmowaniem systemu jako caoci zoonej z element w

r,alenych od siebie wzajemnte,jak i od owej caoci;

2) uwzgldnianiem ogou warunk w, w jakich owa cao

( nazywana systemem) dziaa,

3) szukaniem rodaprzeksztacefi systemu w samym systemle, w

iego zdoinoci samosterowania wasnym dziaaniem i oddziaywaniem na

otoczenie. l2

W klasycznym ujciu Eastona analiza systemowa (Ryc' 4)

obejmuje

1) ',wejcie'' do systemu (zdanie i poparcie zmian);

2)konwersjwewntrzsystemow(przeoeniejzykazewn.

trznego _np. dah-na jzykwaciwy danemu systemowi);

3) wytwory Systemu (dzenia i dziaania polityczne);

4) spr zenie zwrotne midzy,,wej ciem'' a,,wyj ciem'' ;

niW d''al"oci naukowej istnieje konieczno odr nienia metodologii nai i me-

tod badawcrych. Mtodologia nauki - to przede wszystkim nauka o mtodach badaw-

czych i stosowanych procedurach badawcrych, elementach i strturze system w na-

ukowyclr, o w}tworach nauki w postaci poj, twierdzen, teorii. Metoda badawcza za,

to spos b postpowania, wiadomyi powtarzalny wyb r daania, caoksztat og lnych

zaoen badawcrych oraz spos b ujmowania badanych fakt w. Zob. B. B e r n a :

Nauki polityczne jako dziedzina nauk spoecznych, [w:l Podstawy nauk politycznych,

(ryd ) M. Jasiiewicz' Wyd. Ak' Ekon.' Wrocaw 1982' ss. 43-44.

rt8 Zob. A. L u trzyko ws k i: Og lne za,sady dialektyczno-systentowej analizy zja-

wisk politycznyc, ,,Studia Nauk Politycznych''' 6(l980), ss. 83_84.

fre Na temat metod badawczrych w piawoznawstwie zobacz sz.err.ejJ. K o w a I s k i,

W. L a m e t o w i c z. P. W i n c z o r ek'.'[corio poitstwa i prawa. Warszirwa lgll(r.

s. 25.

|a' zob, K o r y b s k i i itt.: lsplllczasnc parlslwtlwll.... ss. 2t-22,

r:r ,.,1 ,o,'1"co zawile tumacryl A. Bodnar, podejciesystemowe to zabieg nretodoto'

giczny. abstrakcyjny, chociaz j-ednoczenie weryfikowany empirycznie w drodz'e kon'

i<rctvz:rcji. ponadio-takie podejciepozwala nam dostrzec to, co nie jest widoczne .,n|

zcwntr:z'', na powierzchii 4iu polity."n.go, na kt rej postrzegamy jego formy. Zob'

A. B o d Ir a r: System polityczny a podoe historyczne.,,Studia Na Politycznych'',

l( l9lll), ss, 25'26.

,h zoa. W. J. s 7.c7.e p a ir s ki'. Znaczenie analizy systemowej w badniu koncepcji

txtlitvki zRrgniczne.i, ,,studia Nauk Politycznych'', (1911), s' 63'

1r, ior. K o w a t s i< i. W. L a m c n t o w i c z. P. W i n c z. o r e k','l'aoria paristwa,

Wvd. UW. Warszawa l97ti. s. 32.

METODY BADAWCZE W POLITOLOCII

bdziemy rozumiec takie metody badawcze' kt re polegaj na

por wnywaniu dwoch roznych ukadow politycznych lub poszczegolnych

ioh czci. Takie pojmowanie metody por wnawcze1zawa si do badan

l. ZAoENIA METoDoLoGIczNE

5) rodki suzce utrzymaniu systemu wobec napi pochodzcych

z otoczenia systemu albo wywoanych wewntrz systemu);

6) granice systemu.lu

W zalenociod przedmiotu badafi mozemy mowi o analizie

1) makrosystemowej - gdy doczy systemu politycznego jako

2) systemowej redniego rzdu gdy doczy okrelonego

porownawczych instytucji politycznych, tJ systemow politycznych

rozumianych jako ukady polityczne funkcjonujce w ramach jednego

pafrstwa. Bezporednim celem badafr por wnawczychjest ustalenie cech

podobnych bd tozsamych oraz cech odr zniajcych porownywanych

instytucji lub proces w politycznych, wzgldnie cach ukad w

caoci;

podsystemu (np. systemu partyj neg o, zwizkow zawodowych);

3) mikrosystemowej gdy dotyczy elementu systemu (np.

konkretnej decyzji politycznej).

politycznych. Dopiero z ch ustale , wspartych czsto rezultatami

bndawczymi osignitymi innymi metodami,-^-wyprowadzi moemy

og lniejsze wnioski .o do przedmiotu badah.rT Szczeg lne znaczcniG

12s

tych badafi dla nauki o polityce polega na tym, e z jednej strony

dostarczaj materiau niezbdnego do podejmowania optymalnych doeyii

politycznych, a z drugiej strony odgrywaj powunrol w ksztatowaniu

wi adomoci politycznej obywateli.

Podstawowa trudno w stosowaniu metody por wnawozoj

wynika z koniecznoci waciwegodoboru przedmiotu por wnywanyP.b

Otoczanie systemu

Zdanie

rjawisk, jakie chce si podda obserwacji i opisowi naukowomu,'_

waciwoci tej metody jest bowiem konfrontacja dwoch (lub wiod)

tlbiekt w politycznych (lub ich czci)' ktore nosz znamionl

podobie stwa. Wynik za powinien polega na ustaleniu, na czym pologr

tlwe podobieristwo lub r znica; nale zastanowi si, jakie woboc togo

lllusz zosta spenione warunki, aby osign waciwe efekty

,,Wyjcie''

stosowania tej metody. rr

Ryc. 4. Schemat analizy systemowej jako metody badawczej w politologii

Metoda decyzyjna. Spor d wszystkich metod i technik

bndawczych rnetoda decyzyjna znajduje obecnie najbardziej

wszechstronne zastosowanie zar wno w nauce o polityce, jak i w nauce O

Metody por wnawcze. Jednymi z najwczeniejstosowanych w

badaniach nad polityk s metody por wnawcze (komparatystyczne).

Stosowane s w badaniach zjawisk ycia spoecznego w postaci

naturalnej; tnaczej ni na przykad w naukach przyrodniczych, gdzie te

metody suz do por wnywania wynikow i obserwacji wielokrotnie

powtarzanych dowiadcze .|% A zatem, przez metody por wnawcze

stosunkach midzynarodowych. Polega ona na kompleksowym

|]'Po'.Biernat.Nukipolitycznejakodziedzina...,s.98;S.Gebethner''L'lt-

oda i badania por wnawcze w naukach politycznych, [w:] Metodologiczne i teorc'

l,vc:zne problemy nauk policznych, (red.) K' opaek, PWN, Warszawa 1975, s. l79

ornz B o d n a r'. System polityczny a podoe..., ss. 20_23.

|o opiscm - inaczej deskrypcj - narywa si w metodologii nauk czynno badawczr1.

kt rcj wynikiem jest zdanie zawieicc odniesiertie do konkretnego miejsca i czastt.

Zob' T' U l i 't s k i: Opis i wy,janlanle, Zarys prohlematyki, |w:| Elenen teoril poll'

r P-l\4.Ta s i u k i e w i c z, M. S o b c z a k' J. M. S -o r o k a: Nuka o polityce,

Wyd. Ak Ekon.. Wrocaw 1985. s.40.

l% zob. T. B i e r n a t: Nauki polityczne jako dziedzina nauk spoecmych, [w:| Pod-

stawy nauk politycznych, (red.) J. Wielgosz, COM SNP, Krak w 1978, ss. 95-96. Po-

dobne ujcie tego problemu zaproponowa A. Bodnar. Zob. Nuka o polityce, (red.)

A. Bodnar.... ss. 43-45.

'% Zob. B i e r n at: Nauki pollvcznc jako dziedzlna,,.. s, 98,

{vl. (rcd.) K, opalek. PWN. Wnrczsl'n l9t9, r, 52 i n.

lo' Por. Nauka o polltycu (rcd,) A, Bodml,,,, il, 7'4t'

:*ffi,

I. Z A'C,ENIA METoDoLoGICZNE

METODY BADAWCZE W POLITOLOGII

w tej metodzie s

wszystkim wymiar jednostkowy, a wszelkie grupowe formy dziaa dadz

|tl wyprowadzic wanie z analizy zachowania jednostek zczonych

wrzi spoeczn. Przy tego rodzaju podejciu przyjmuje si, e decydu_

ltlcym motywem uczestnictwa w polityce jest orientacja natury psychicz-

lrc'j u czowieka. Ludzie bowiem w okrelonysposob angauj swojo

Blilny psychiczne, emocj, wol na rzecz zjawisk i procesow politycznych,

rlrrjcych dla nich z r nych wzgldow jaks warto'Poprzoz $wojo

ttczostnictwo w polityce ludzie nadaj jej psychiczny wrar. lwoiito

l)ltno' ktore uwid acznia si we wszystkich procesach realizacji,|33

traktowaniu zjawisk politycznych. Najwazniejsze

nastpuj ce kategorie.

1) orodek decyzyjny, traktowany jako

podmiot dziaania

politycznego,

2) proces decyzyjny, czyli zespo powizah przyczynowo-skutko-

wych wystpujcych wewntrz orodkadecyzyjnego w zwizku ze

stanem wejcia, struktur orodkai celami decydent w;

3) decyzja polityczna, czyli akt nielosowego wyboru dziaanialub

zaniechania p o lityczn ego ;

4) implementacja polityczna, czyli proces urzeczywistnienia

decyzjiza pomoc odpowiednio dobranych metod i rodk w.l30

Do zalet tej metody mozemy zaliczy gownie odformalizowanie

badafi oraz moliwocw wikszym niz inne metody zakresie analizowania

rzeczywlsch mechanizm w zycia politycznego. Jej zaletjest rowniez

to, e zasadnicze komponenty tej metody (informacje o podjtych

dzia'aniach orodkadecyzyjnego) s do atwo dostpne'

Ma ta metoda rownte wady. Absolue ona bowiem decyzje

polityczne, utozsamiajc je prawie ze zjawiskami i procesami polityczny-

mi. Zbyt wiele uwagi zwraca si tez w niej na technik podejmowania

decyzji. Ponadto' z ronych wzgld w, wiele czynnikow wpywajcych

na desyzje polityczne bdzie zawsze niedostpnych dla badaczy.|3|

Metody behawioralne. S niekiedy okrelane jako socjologiczne,

z racli szerokiego stosowania ich w socjologii. Mozemy je zdefiniowac

jako metody analizowania zjawisk spoecznych (a w metodach

behawioralnych w nauce o polityce - zjawisk politycznych) poprzez

Praktyczne zastosowanie metody behawioralnej w politolo5li

l;ll'ttwadza si obecnie do stosowania czterech najpowszochnicjlryoh

tcchnik badawczych:

l) statystycznych bada aktywnoci politycznej (zmiorzaj ona d6

wykrycia prawidowoci wystpujcych w zachowaniach wyborc'ygh lub

zwizkow pomidzy zachowaniem a cechami spoecznymi rodowirkr)i

?) badah ankietowych i wywiadow (obecnie opieraj ii oilr

;ll'zr:de wszystkim na kwestionariuszach zawierajcych pytania otwarto l

nkntcgoryzowane);

3) eksperyment w laboratoryjnych (polegajcych na stymulowaniu

1lewnych sytuacji politycznych' aby ustali najbardziej prawdopodobny

gce tt Ari u sz pr zy szy ch wy dar zeh) ;

4) teorii gier i ich zastosowania w badaniach nad podejmowaniem

rlccyz, j i politycznych. 134

Metody ilociowe' Rozpowszechnione s szczegolnie w naukach

trktln<lmicznych oraz w nauce o polityce. Polegaj gownie na

glornadzeniu i przetwarzaniu masowych informacji o zjawiskach politycz-

rtyr"llr, spoecznych i ekonomicznych, a nastpnie naanalizie ilociowej tak

rgromadzonego materiafu. W wyniku stosowania analiz systemowych

ltttlna otrzymac

l) syntetyczne charakterystyki za pomoc redniej(ujmowanej nie

lill'tltalnie, lecz jako typowe warunki wystpowania danego zjawiska);

2) analiz zalenoci i wspozaleznoci okrelajcych natenie

1ctlllr:.i zmiennej poprzez natzenie innych zmiennych (np. wpyw inflacji

ttn wzrost wynagrodz.it). tt'

obserwacj zachowa, ' jednostek ludzkich i zoonych z tych jednostek

grup ludzi.ttt Kluc"e* do zrozvmienia tej metody jest zatem kategoria

zachow ania politycznego (ang. b e havi our' zachow anie, postpowanie' ),

poprzez kt r rozumie si wszelkie dziaania jednostki, odnoszce si do

jej roli jako czonka pewnej zbiorowoci politycznej.

Stosowanie metod behawioralnych w nauce o polityce opiera si

na przewiadczeniu, ze polityka jako zjawisko spoeczne ma przede

'fr N.rkm police (red.) A. Bodnar...' s.49 orazJa s i u k i w icz iin.'. Nukn o

po lityce..., ss. 45-46.

ttt Por. Jasiuki ewi c z i in.: Naukao polityce..., s.46.

|32 Por. J' J' w i a t r: Metody behawiorlnc w nauce o polityce, lw:| Me todologiczne i

teorelyczne problanty nauk politycznych, (red') K. opaek. PWN. Wursztwtt l975.

s. I I l.

|" Zob. Nuko tt 1xllil.vc<,(red.) A, Bodnnr,,,. ss,45-4(l.

|'| 'ltltu'c. ss. 4(l_47 oraz B i c r n n li Naukl polll'vc::nc 'inko dzicdzina.... s. 97.

|" l) i e r tl l l: Nuuki yllit'vczne jako dzloell'o,,,, ff, 9ll-9r),

.&{*,

l . z A1ENI A METoDoLoGlcZNE

Metody empiryczne. Politologia jest bardzo charakterysczn

nauk spoeczn nie moze bowiem sama przeprowadza naukowych

eksperymentow (a wic eksperyment w politologicznych). Cecha ta ronl

j znacznie od innych nauk spoecznych. Eksperymenty miarodajne dla

politologii przeprowadzane s natomiast przez polityk, ktor mona

pojmowa jako,,permanentne eksperymentowanie''.136 Metody badafi

empirycznych zatem to okrelony' powtarzalny spos b uzyskiwania

pewnego typu informacji o rzeczywistoci, niezbdnych dla rozwiania

okrelonego typu problemu badawczego, szukanie odpowiedzi na pytanie

okrelonegorodzaiu przez szeroko pojmowan obserwacj rzeczy-

wistoci.l3Y

Nieco odmienne spojrzenie na metody empiryczne w nauce o

polityce ma H. Groszyk.l38 Jego zdaniem ostatecznym celem empirycz-

nych procedur badawczych powinno by takze ustalenie rzdzcych

danym zjawiskiem praw. Wyeksponowa on w zwizku ztymtrzy g wne

stadia zastosowania tej metody:

1) zbieranie faktow poprzez szeroko pojt obserwacj;

2) analiz tych faktow g wnie przez por wnywanie;

3) systematyzacj fal w (czciow lub pen), poczon z

wnioskami a posteriori zmierzajcymi do wykazania dynamizmu spoecz-

nego w postaci ustalenia bd tylko zmiany,bdtez prawidowoci'

Ma liczb wykrytych dotychczas prawidowoci mona

tumaczy sabym jeszcze stanem rozwoju nauki o polityce.

2, l)odstawowe kategorie politologiczne

W literaturze fiozoficznej i metodologicznej powszechnie uznaje

nr, i kategoriami s pojcia najog lniejsze, odzwierciedlajce najbardziej

intotne waciwoci i zwizki zjawisk. Tak wic najczciej uwaa si

kntegorie za najbardziej ogolne pojcia, charakteryntjce podstawowe

wrciwoci

i prawidowoci zjawisk obiektywnej rzeczywistoci i

tlkretajce charakter naukowo-teoretycznego mylenia epoki, a zatgm

pewne idealne obrazy, odzrlrierciedlajce waciwoci

i zwiki przysu-

gtl jce wszystkim zjawiskom rzeczywistoci. l

W nauce o polityce kategorie s zasadniczymi, kluczowymi poj

cinlni tej dyscypliny badawczej, sucymi do formuowania trvierdzolt

r{oile ogolnych (p.a*) i nadaj jej status dyscypliny naukowej.2 Pozwalaj

ponadto peniej zrozlmi otaczajc nas rzeczywisto polityczn

uknzac jej uwarunkowania.

I l. Procesy polityczne

t l l. Pojcie procesu politycznego i jego istota

Pod pojciem ,,proces'' kryj si reguy zmiany zachodzce w

lrrstpujcych po sobie stadiach roanrojolvyoh. W ujciu socjologicznym

lcn termin jest okrelany jako ,,wzgldnie jelnorodne serie zjawisk powi-

lttrrc za|enociami przyczynowmi lub strukturalno-funkcjonalnymi''."

'|'rl wstpne okrelenie posuzy nam do skonstruowania definicji procesu

1lotitycznego, bdcego szczego|n postaci procesu spoecznego. Jeli

howiem proces spoeczny okrela si jako ciry zdarzefi uwarunkowany

l zob. M. k o ' * ztt: Zasady budowy siatki poj w nauce o potityce,,,studia Nauk

rs P"r-B " r s h o f: Teoria nauki i teoria polityczna..., s. L3'7.

l\rlitycz.nych". 3(1981), s. I I I i n.

' lbr. B r y l a: Spneczno.iako lategorla..,, gc, 69'70.

t31 Zob. S. N o w ak: Metodologia bada iociologicznych, Warszawa 19i0, s. 23? .

's G r o s zy k: Irancuska koncepc.1a.,.,s. 8.

' 'l. s z. c z c p t sk i: llenrcnlarne poJcta saJologlt, Wnrszawa 1972, s' 467 .

M. Chmaj, M. Żmigrodzki - Wprowadzenie do teorii polityki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: