pozwolmy_dzieciom_mowic_i_pisac.pdf

Małgorzata Żytko

Pozwólmy dzieciom

mówić i pisać

– w kontekście badań umiejętności językowych

trzecioklasistów

Warszawa 2010

Autor książki: Małgorzata Żytko

Autor opracowania graficznego: Stefan Drobner

Recenzenci: dr hab. prof. UKW Ewa Filipiak,

dr hab. prof. UwB Janina Uszyńska-Jarmoc

Redaktor językowy: Ewa Kowalik.

Wydawca: Centralna Komisja Egzaminacyjna

Warszawa 2010

ISBN 978-83-7400-269-1

SPIS TREŚCI

Wstęp

Część I. Psychologiczne i pedagogiczne uwarunkowania rozwoju

języka dziecka 7

Rozdział 1. Rozwój języka dziecka w kontekście teoretycznym 7

1.1 Behawioryzm a opanowanie umiejętności posługiwania się językiem 7

1.2. Przyswajanie języka w teorii lingwistyczno-natywistycznej

1.3. Teoria poznawcza a przyswajanie języka

1.4. Zdobywanie umiejętności językowych w interakcjach społecznych

Rozdział 2. Rozwój języka dziecka w szkole – szanse i zagrożenia

2.1. Komunikacja nauczyciel – uczniowie w edukacji początkowej

2.2. Model teoretyczny opisujący proces komunikacji na lekcji

nauczyciel konstruktorem „rusztowania”

Rozdział 3. Nauczyciel o edukacji językowej w klasach początkowych

3.1. Nauczycielskie opinie o celach i metodach edukacji językowej

3.2. Nauczycielskie opinie o własnej praktyce edukacyjnej

a szkolna rzeczywistość

Część II. Dzieci użytkownikami języka w szkole

Rozdział 4. Rozwój umiejętności pisania

Rozdział 5. Dzieci piszą opowiadania

5.1. Opowiadanie inspirowane rysunkiem

5.2. Kończenie rozpoczętego opowiadania

Rozdział 6. Dzieci piszą listy

6.1. Pisanie tekstu argumentacyjnego

6.2. Rodzaje dziecięcej argumentacji

Rozdział 7. Dzieci zadają pytania, wyjaśniają i interpretują

7.1. Dzieci zadają pytania

7.2. Dzieci interpretują

104

7.3. Dzieci wyjaśniają rozwiązanie problemów

106

Rozdział 8. Sposoby wprowadzania dzieci w proces konstruowania

wypowiedzi – metoda interakcyjnego pisania

110

8.1. Dziecięce pisanie w szkole jako aktywność społeczna

111

8.2. Propozycje ćwiczeń w pisaniu

115

Zakończenie

120

Bibliografia

123

WSTĘP

Wspomaganie u dzieci rozwoju umiejętności posługiwania się języ-

kiem ojczystym to jedno z najważniejszych zadań szkoły. Szczególnie

znaczące osiągnięcia w tym zakresie mogą mieć dzieci w klasach począt-

kowych. Przychodzą one do szkoły z pewnym zasobem doświadczeń

językowych zdobytych w środowisku rodzinnym, ale zakres tych do-

świadczeń jest zróżnicowany, zależny w dużym stopniu od poziomu

wykształcenia rodziców i potencjału kulturowego domu. Czy szkoła po-

trafi zaspokoić te zróżnicowane potrzeby w zakresie rozwoju języka?

Czy wykorzystuje możliwości dzieci, stwarza warunki do uczenia się

języka poprzez jego używanie w różnorodnych sytuacjach? Czy dzieci

uczą się mówić i pisać poprzez mówienie i pisanie, a nie uczenie się, jak

się mówi, czy jak się pisze?

Prezentowana Państwu książka powstała jako efekt analiz i prze-

myśleń związanych z wynikami badań przeprowadzonych w 2006 i 2008

roku, dotyczących monitorowania umiejętności językowych i matema-

tycznych dzieci kończących klasę trzecia szkoły podstawowej, a więc

pierwszy etap edukacji. Są to badania ogólnopolskie, realizowane w Cen-

tralnej Komisji Egzaminacyjnej a finansowane z Europejskiego Fundu-

szu Społecznego. W 2006 roku objęto nimi prawie 2500 uczniów klas

trzecich szkoły podstawowej oraz 137 nauczycieli, a 2008 roku już

prawie 4800 uczniów i 262 nauczycieli. Poziom umiejętności języko-

wych i matematycznych sprawdzano, wykorzystując specjalnie skon-

struowane do tych badań zestawy testów. Badano również kontekst

umiejętności językowych i matematycznych trzecioklasistów, uwzględ-

niając uwarunkowania związane ze środowiskiem rodzinnym dziecka

oraz szkołą jako instytucją edukacyjną. Szukano między innymi odpo-

wiedzi na pytanie: jakie uwarunkowania szkolne, dotyczące w szczegól-

ności nauczyciela, różnicują poziom osiągnięć szkolnych uczniów. Nau-

czyciele uczestniczyli w badaniach ankietowych, które pozwoliły zebrać

informacje na temat: wykształcenia, drogi do zawodu, opinii o celach

i metodach edukacji językowej i matematycznej w klasach I-III, sposo-

bów motywowania dzieci do uczenia się, a także praktyki edukacyjnej

(wykorzystywane podręczniki, kryteria ich wyboru, napotykane trudnoś-

ci w pracy pedagogicznej).

Badania zrealizowano na reprezentatywnej próbie ogólnopolskiej

uczniów i nauczycieli w czterech środowiskach: wieś, małe miasto,

średnie miasto, duże miasto.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: