SZTUKA WOJNY
Sun Tzu
Rozdział pierwszy
Wyliczenia wstępne
1. Wojna to sprawa o żywotnym znaczeniu dla państwa, obszar życia lub śmierci, droga do przetrwania lub zagłady. Zagadnienie to trzeba więc dokładnie rozpatrzyć.
2. Dlatego wynik wojny określa pięć podstawowych czynników i porównanie walczących stron według ich sił oraz siedmiu dalej wymienionych składników.
3. Pierwszym z tych czynników jest droga. Drugim niebo. Trzecim ziemia. Czwartym dowództwo. Piątym zasady.
4. Droga lub wpływ moralny sprawia, że ludzie myślą tak samo jak rządzący, więc pójdą z nimi na życie i na śmierć, nie bojąc się jednego ani drugiego.
5. Niebo to działanie światła i ciemności, dobrej i złej pogody, chłodu w zimie i w lecie, czyli prowadzenie działań wojskowych zgodnie z odmianami przyrody. Od przestrzegania tych warunków zależy zwycięstwo.
6. Ziemia to pochyłość terenu, odległość i bliskość, czy są łatwe czy trudne do przebycia, otwarte i bezpieczne czy zdradzieckie, do życia czy do śmierci.
7. Dowództwo to mądrość, rzetelność i człowieczeństwo, męstwo i surowość.
8. W zasadach mieszczą się porządek wojskowy i utrzymanie dyscypliny, ustalanie dowództwa, drogi zaopatrzenia w rzeczy potrzebne wojsku.
9. Nie ma wodza, który nie słyszał o tych pięciu czynnikach. Kto je sobie przyswoił, zwycięża. Kto ich sobie nie przyswoił, przegrywa.
10. Dlatego, aby przewidzieć wynik wojny, oceniaj strony wedle tych czynników i rozpatruj, co następuje:
11. Który władca słusznie wytycza drogę? Który dowódca wykazuje większe zdolności? W którym wojsku lepiej wykorzystuje się stan nieba i ziemi. Gdzie staranniej przestrzega się zasad i rozkazów? Które wojsko mocniejsze…
12. Dzięki lepszemu wyszkoleniu i uzbrojeniu żołnierzy i dowódców?
13. W którym rzetelniej i bezstronniej rozdziela się nagrody i kary?
14. Według tego mogę przepowiedzieć, która ze stron odniesie zwycięstwo, a która poniesie klęskę.
15. Dowódca, który przestrzega moich wyliczeń na pewno zwycięży. Niechaj dowodzi. Dowódca, który ich nie przestrzega, na pewno przegra. Trzeba się go pozbyć.
16. Jeśli dowódca poznał korzyści płynące z moich wyliczeń, niechaj zapewni sobie korzystne położenie, które sprzyja naszemu zwycięstwu. Rozumiem przez to giętkość i najlepsze wykorzystanie okoliczności korzystnych dla zdobycia przewagi.
17. Wojna to sztuka wprowadzania w błąd.
18. Więc jeżeli coś możesz, udawaj, że nie możesz. Jeżeli jesteś gotów, udawaj bezczynność.
19. Będąc blisko, udawaj, że jesteś daleko. Będąc daleko, udawaj, że jesteś blisko.
20. Jeżeli wróg szuka swojej korzyści, pokaż mu przynętę, aby go zwabić. Pomieszaj przeciwnika i wtedy uderzaj.
21. Kiedy jest groźny, przyczaj się i bądź podwójnie gotów. Kiedy jest silniejszy, unikaj go.
22. Kiedy wpada w gniew, podbechtuj go.
23. Kiedy lękliwy i ostrożny, pobudzaj go do zadufania.
24. Kiedy wypoczęty, nękaj go i wyczerpuj.
25. Kiedy jednomyślny, skłócaj go.
26. Atakuj, kiedy nie jest na to przygotowany. Pojawiaj się tam, gdzie on się ciebie nie spodziewa.
27. Oto strategia wiodąca do zwycięstwa. Lecz nie można wszystkiego przewidzieć.
28. Kto dostatecznie obliczy położenie na spotkaniu w świątyni przed bitwą, ma przewagę nad wrogiem. Kto ją niedostatecznie obliczy, ustępuje wrogowi. Komu z obliczenia wypadnie dużo punktów, może wygrać, a komu mało, nie może wygrać. A cóż dopiero taki, któremu nic nie wypadło? Po takim wyliczeniu wynik staje się dla mnie jasny.
Rozdział drugi
Prowadzenie wojny
1. Na ogół do prowadzenia wojny trzeba mieć tysiąc lekkich wozów bojowych, tysiąc krytych skórą ciężkich wozów taboru i sto tysięcy żołnierzy w pancernych pasach.
2. Przy zaopatrywaniu na odległość tysiąca li wydatki w kraju i w polu, koszta przyjmowania doradców i gości, materiałów takich jak klej i laka, utrzymania wozów bojowych i uzbrojenia wyniosą tysiąc sztuk złota dziennie. Dopiero gdy się ma takie pieniądze, można wystawić sto tysięcy wojska.
3. Przy tak ogromnej armii najważniejsze jest szybkie zwycięstwo. Gdy wojna się przewleka, broń tępieje, ostrza się łamią i duch upada. Siła wyczerpuje się w obleganiu miast.
4. Kiedy armia wdaje się w przewlekłe działania, nie wystarczy na to zasobów państwa.
5. Gdy broń stępi się i ostrza połamią, zapał wygaśnie, siły i skarb się wyczerpią, sąsiedni władcy wykorzystają wasze ciężkie położenia, aby uderzyć. Choćbyś wtedy miał dobrych doradców, nie obrócisz wyników na swoją korzyść.
6. Dlatego słyszy się o głupim pośpiechu w prowadzeniu wojny, lecz nie znamy przypadku działań bojowych, które byłyby udane, jakkolwiek przewlekłe.
7. Bo nie zdarzyło się jeszcze, aby przewlekła wojna przyniosła krajowi korzyść.
8. Kto zatem nie umie pojąć, jakie zło kryje się we wszczęciu wojny, nie potrafi też należycie zrozumieć, jak czynić to w sposób przynoszący korzyści.
9. Umiejący prowadzić wojnę nie potrzebują drugiego poboru ani dodatkowego zaopatrzenia z kraju.
10. Wyposażenie wojenne biorą ze swojego kraju, prowiant od przeciwnika. Toteż wojsku wystarcza żywności.
11. Kraj biednieje od działań wojennych przez dowożenie prowiantu z daleka. Transport zaopatrzenia na duże odległości wpędza ludność w ubóstwo.
12. W pobliżu wojsk ceny stają się wygórowane. Ze wzrostem cen wyczerpują się zasoby ludu. Kiedy się wyczerpią, trzeba zwiększyć daniny i podatki na wojsko.
13. Siła zbrojna zużywa się w bitwach i zasoby wyczerpują się. Gospodarstwa w kraju popadają w nędzę. Przepada siedem dziesiątych ich bogactwa.
14. Sześć dziesiątych z państwowych zasobów odchodzi na rozbite wozy, na zmęczone konie, na pancerze i hełmy, strzały i kusze, włócznie i halabardy i tarcze, woły pociągowe i ciężkie wozy dostawcze.
15. Dlatego mądry wódz stara się wyżywić swe wojska na koszt wroga, bo jeden korzec żywności zdobyty na wrogu jest wart dwudziestu korców z kraju, a jeden cetnar paszy zdobytej na wrogu to dwadzieścia przywiezionych z kraju.
16. Toteż bodźcem do zabijania wroga jest pobudzenie swych ludzi do wściekłości.
17. A bodźcem do grabienia dobytku wroga jest następujący po tym podział zdobyczy.
18. Jeżeli więc podczas bitwy wozów bojowych zdobyto ich ponad dziesięć, daj nagrodę tym, którzy zdobyli pierwszy. Wymień chorągwie i znaki na własne, włącz zdobyte rydwany do swoich, obsadź je i odeślij do bitwy.
19. Jeńców traktuj dobrze i dbaj o nich.
20. Znaczy to: zwyciężać wroga i powiększać swoje siły.
21. Dlatego na wojnie liczy się zwycięstwo, a nie długotrwałe działania. Toteż wódz, który zna się na wojnie, rozstrzyga o losach ludzkich i bezpieczeństwie państwa.
Rozdział trzeci
Strategia zaczepna
1. Na ogół lepiej tak prowadzić wojnę, aby zdobyte wrogie państwo zachować bez uszczerbku. Zniszczenie go jest gorszym rozwiązaniem.
2. Lepiej przechwycić wrogi pułk w całości niż go zniszczyć. Lepiej przechwycić wrogą kompanię w całości niż ją zniszczyć. Lepiej przechwycić wrogi pluton w całości niż go zniszczyć. Lepiej przechwycić wrogą sekcję niż ją zniszczyć.
3. Dlatego sto zwycięstw w stu bitwach nie jest szczytem umiejętności. Szczytem umiejętności jest pokonanie przeciwnika bez walki.
4. Tak więc najważniejsze jest uderzenie w samą strategię przeciwnika.
5. Na drugim miejscu stoi rozbicie jego sojuszników.
6. Dopiero na trzecim miejscu rozbicie jego armii.
7. A najgorsze jest obleganie twierdzy. Warowne miasta należy atakować tylko wtedy, kiedy nie ma innego wyjścia.
8. Na przygotowanie osłon i wozów oblężniczych, broni i wszelkiego wyposażenia potrzeba co najmniej trzech miesięcy, na wykonanie nasypów ziemnych wiodących na mury potrzeba jeszcze co najmniej trzech miesięcy.
9. Jeżeli wódz nie opanuje swej niecierpliwości i rozkaże, aby wojsko pięło się na mury jak mrówki jedna trzecia z niego wyginie, nie zdobywszy miasta. Oto zgubne skutki oblężeń.
10. Kto umiejętnie prowadzi wojnę, zwycięża nieprzyjacielskie wojska bez bitwy, zdobywa miasta bez szturmowania ich, podbija obce państwa bez przewlekłych działań wojennych.
11. Twoim celem powinno być zdobycie krainy podniebnej bez żadnego dla niej uszczerbku. Dzięki temu wojska twe nie będą wyczerpane, a mimo to w pełni skorzystasz. Oto sztuka strategii zaczepnej.
12. Toteż jest zasadą prowadzenia wojny: jeśli masz dziesięciu na jednego przeciwnika, weź go w okrążenie.
...
mikelt