ciechanowsko_plocki1.pdf

Oddziaływanie funduszy strukturalnych na poziomie podregionów NUTS 3

PODREGION CIECHANOWSKO - PŁOCKI

Analiza wykonana na zamówienie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego

Wykonawca:

PROKSEN - PBS DGA

Współpraca/koordynacja metodyczna: Radomir Dyjak

Warszawa, czerwiec 2007

Niniejsze opracowanie zostało przygotowane w okresie 16.01.2007 – 06.06.2007 w oparciu o informacje z baz danych przekazanych

Wykonawcy przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Bazy danych zawierały informacje z systemu monitoringu, aktualne na dzie ń 31

czerwca 2006 r.

SPIS TRE Ś CI

1. WSTĘP - CEL I ZAKRES RAPORTU.........................................................................................................................................................................................4

2. PODSUMOWANIE ......................................................................................................................................................................................................................5

3. STRESZCZENIA ROZDZIAŁÓW. ...........................................................................................................................................................................................10

3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PODREGIONU ORAZ SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPORARCZEJ W ROKU 2003 ..............................................17

4. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA KIERUNKÓW I TENDENCJI WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW STRUKTURALNYCH W PODREGIONIE ........19

4.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA REALIZOWANYCH PROJEKTÓW ...........................................................................................................................19

4.2. RODZAJE REALIZOWANYCH PROJEKTÓW....................................................................................................................................................................20

5. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY PODREGIONU .................................................................................24

5.1. WPŁYW INWESTYCJI Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ, LOKALNEJ INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ ORAZ

LOKALNEJ INFRASTRUKTURY KOMUNALNEJ NA ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY PODREGIONU..........................................................24

5.1.1. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ...................................................................................................................................................................................24

5.1.2. LOKALNA INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA .....................................................................................................................................................28

5.1.3. LOKALNA INFRASTRUKTURA KOMUNALNA............................................................................................................................................................30

5.2. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW NA ROZWÓJ SFERY B+R W PODREGIONIE ...................................................................33

5.3. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW NA PODNIESIENIE POZIOMU ZATRUDNIENIA W PODREGIONIE ............................36

5.4. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW NA ZWIĘKSZENIE DOSTĘPU DO EDUKACJI ORAZ PODNIESIENIE POZIOMU

EDUKACJI .....................................................................................................................................................................................................................................40

5.5. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW NA ROZWÓJ MSP .................................................................................................................43

5.6. ŚRODKI FINANSOWE NA UTRZYMANIE POWSTAŁEJ INFRASTRUKTURY ORAZ ICH WPŁYW NA MOśLIWOŚCI ROZWOJOWE

PODREGIONU ...............................................................................................................................................................................................................................48

5.7. CZY PRZYJĘTE DO REALIZACJI PROJEKTY W RAMACH BADANEGO PODREGIONU SĄ WZGLĘDEM SIEBIE KOMPLEMENTARNE, A

PRZY ICH REALIZACJI WYSTĄPI EFEKT SYNERGII?..........................................................................................................................................................54

5.8. PROPORCJE POMIĘDZY PROJEKTAMI UKIERUNKOWANYMI NA WSPIERANIE NAJBARDZIEJ EFEKTYWNYCH I SKUTECZNYCH

PRZEDSIĘWZIĘĆ A INWESTYCJAMI PROKONSUMPCYJNYMI .........................................................................................................................................60

5.9. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW NA WZMOCNIENIE ENDOGENICZNEGO POTENCJAŁU ROZWOJOWEGO

6. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA DOSTĘPNOŚĆ I SPÓJNOŚĆ PRZESTRZENNĄ PODREGIONU ........................................................................69

6.1. WPŁYW PRZYJĘTYCH DO REALIZACJI PROJEKTÓW Z ZAKRESU INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ NA ZWIĘKSZENIE

DOSTĘPNOŚCI NA LINII PODREGION A METROPOLIA WOJEWÓDZTWA ORAZ AGLOMERACJA/CJE PODREGIONU A PERYFERIA

6.2. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA ZMNIEJSZENIA ISTNIEJĄCYCH ZRÓśNICOWAŃ ROZWOJOWYCH WEWNĄTRZ PODREGIONU

ORAZ MIĘDZY BADANYM PODREGIONEM A PODREGIONAMI SĄSIADUJĄCYMI .....................................................................................................71

6.3. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA WZMOCNIENIE WYMIARÓW MIĘDZYREGIONALNEJ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ ..................74

6.4. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA WZMOCNIENIE WSPÓŁPRACY ORAZ PARTNERSTWA MIĘDZY OŚRODKAMI MIEJSKIMI,

STREFAMI OKOŁOMIEJSKIMI I OBSZARAMI WIEJSKIMI ..................................................................................................................................................75

6.5. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA ZWIĘKSZENIE ROLI MAŁYCH I ŚREDNICH MIAST ORAZ WZMOCNIENIE SPÓJNOŚCI SPOŁECZNO-

GOSPODARCZO-PRZESTRZENNEJ PODREGIONÓW............................................................................................................................................................78

7. WPŁYW FUNDUSZY UNIJNYCH NA REALIZACJĘ STRATEGII I PLANÓW ROZWOJU .............................................................................................80

7.1. PRZYJĘTE DO REALIZACJI PROJEKTY A CELE POSTAWIONE W NARODOWYM PLANIE ROZWOJU/PODSTAWACH WSPARCIA

WSPÓLNOTY NA LATA 2004–2006 ...........................................................................................................................................................................................80

7.2. PRZYJĘTE DO REALIZACJI PROJEKTY A CELE STRATEGII LIZBOŃSKIEJ .............................................................................................................82

7.3. PRZYJĘTE DO REALIZACJI PROJEKTY A POTRZEBY ROZWOJOWE PODREGIONU .............................................................................................83

7.4. WPŁYW CZYNNIKÓW SYSTEMOWYCH ORAZ INNYCH CZYNNIKÓW NA RODZAJ PROJEKTÓW PRZYJMOWANYCH DO REALIZACJI 86

8. WNIOSKI DO NOWEGO OKRESU PROGRAMOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOŚWIADCZEŃ WDRAśANIA FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W

LATACH 2004–2006......................................................................................................................................................................................................................88

9. ZAŁĄCZNIKI DO RAPORTU.

1. WST Ę P - CEL I ZAKRES RAPORTU

Głównym celem badania jest analiza oddziaływania (w tym oddziaływania potencjalnego/przewidywanego) funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności,

inicjatywy EQUAL i INTERREG na rozwój społeczno-gospodarczo-przestrzenny na poziomie podregionu ciechanowsko-płockiego. Cele szczegółowe

badania to: (1) Określenie wpływu funduszy unijnych na rozwój społeczno-gospodarczy podregionu, w tym na rozwój przedsiębiorczości (ze szczególnym

uwzględnieniem MSP), wzrost zatrudnienia (zwłaszcza w sektorze usług), podniesienie poziomu edukacji oraz wzrost inwestycji w sferze B+R;

(2) Określenie wpływu funduszy unijnych na dostępność i spójność przestrzenną wybranych podregionów, w tym wpływu inwestycji w zakresie

infrastruktury transportowej; (3) Określenie wpływu funduszy unijnych na realizację strategii i planów rozwoju.

Badanie obejmowało analizę dostarczonej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego bazy danych, zawierającej projekty, na które podpisano umowy

o dofinansowanie z programów pomocowych Unii Europejskiej i które zostały zrealizowane lub były w trakcie realizacji wg stanu na dzień 31 czerwca 2006

r. W ramach badania przeanalizowano dane statystyczne związane z podregionem ciechanowsko-płockim zawarte w bazach GUS i dotyczące roku 2003 i

2005 oraz opracowania strategiczne łączące się z badanym podregionem – głównie analizy i strategie rozwoju na szczeblu województwa i powiatów – co

pozwoliło ustalić główne cele i determinanty rozwoju badanego podregionu. Zestawienie danych statystycznych wraz z głównymi celami i determinantami

rozwoju podregionu stanowiły główny punkt odniesienia dla wnioskowania odnośnie celu i zakresu wykorzystania funduszy strukturalnych i innych funduszy

pomocowych Unii Europejskiej oraz ich wpływu na rozwój społeczno-gospodarczo-przestrzenny.

Badane programy wsparcia UE – fundusze strukturalne, Fundusz Spójności, inicjatywy EQUAL i INTERREG – są głównymi narzędziami realizacji załoŜeń

Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006. Tym samym omawiane programy mają decydujący wpływ na osiągnięcie zakładanych celów NPR i rozwój sytuacji

społeczno-gospodarczej naszego kraju.

Szeroki zakres tematyczny badania oraz stosunkowo krótki okres od zakończenia realizacji projektów utrudniał formułowanie wniosków dotyczących

długofalowego oddziaływania funduszy na rozwój badanych podregionów. Atutem badania było jednak przyjęcie wąskiego zakresu przestrzennego. Dzięki

temu moŜliwe było bardziej dokładne przyjrzenie się pojedynczym projektom realizowanym w wybranych obszarach. Ewaluatorzy skoncentrowali się na

dotarciu do jak największej liczby beneficjentów celem dogłębnego poznania skali oraz siły oddziaływania funduszy unijnych z perspektywy poszczególnych

podregionów, powiatów i gmin.

Mając na uwadze zbliŜający się okres programowania na lata 2007-2013, wyniki ewaluacji oraz ich wdroŜenie mogą okazać się istotne w kontekście

konstrukcji i optymalnego dopasowania zapisów dotyczących funduszy strukturalnych w przyszłości. NaleŜy podkreślić, Ŝe kwestia wdraŜania funduszy

unijnych w Polsce jest nowym zagadnieniem i znajduje się wciąŜ w początkowej fazie. Zespół badawczy nie ma na celu przedłoŜenia krytyki wdraŜania

programów Unii Europejskiej, lecz jego konstruktywną ocenę, która umoŜliwi doskonalenie sytemu oraz wzajemne uczenie się zarówno osób

zaangaŜowanych w proces wdraŜania programów, jak równieŜ ewaluatorów.

W trakcie pracy nad raportem zespół napotkał na szereg trudności, związanych z brakiem spójności pomiędzy danymi statystycznymi i empirycznymi lub ich

brakiem na poziomie wszystkich podregionów. Istotnym utrudnieniem były równieŜ nieścisłości w przekazanej przez MRR bazie danych z których część

udało się wyjaśnić poprzez bezpośredni kontakt z instytucjami zarządzającymi i z beneficjentami.

2. PODSUMOWANIE

Ogólnej odpowiedzi na pytanie na ile fundusze unijne wpłynęły na rozwój społeczno-gospodarczy podregionów moŜna udzielić na podstawie zestawienia

wydatków inwestycyjnych ponoszonych przez JST i przedsiębiorców ze źródeł własnych w stosunku do środków pozyskanych z dotacji unijnych. Wyniki

zestawienia dla poszczególnych podregionów przedstawia tabela poniŜej. W niektórych przypadkach moŜna mówić o zdecydowanym znaczeniu wsparcia,

jakie uzyskano ze środków strukturalnych, w innych o niewielkim znaczeniu.

W podregionie w zróŜnicowanym stopniu korzystano z pomocy funduszy strukturalnych dla finansowania rozwoju. Średnia wartość pomocy nie przekroczyła

33|% wartości inwestycji finansowanych ze środków własnych. Jednocześnie widać, Ŝe w wydatkach wielu powiatów zabrakło całkowicie wsparcia ze strony

funduszy strukturalnych.

Tabela: Wska ź nik udziału pozyskanego wsparcia z funduszy UE za lata 2004-2006 do poniesionych wydatków maj ą tkowych/ nakładów inwestycyjnych ogółem

za lata 2004-2005 1

Wydatki na

kultur ę i ochron ę

dziedzictwa

narodowego

Wydatki na

gospodark ę

komunaln ą i ochron ę

ś rodowiska

Wydatki na

transport i

ł ą czno ść

Inwestycje

materialne w

przedsi ę biorstwach

Wydatki na

ochron ę

zdrowia

Wydatki na

o ś wiat ę i

wychowanie

Jednostka terytorialna

17,9%

163,3%

1,1%

91,8%

14,2%

21,1%

Podregion ciechanowsko-płocki

Powiat ciechanowski

2,8%

5844,0%

0,4%

1101,3%

0,0%

58,3%

Powiat gostyniński

0,0%

5,8%

2,4%

0,0%

Powiat mławski

9,4%

392,9%

0,9%

1574,7%

23,6%

37,5%

Powiat płocki

26,9%

918,3%

11,2%

144,9%

0,0%

43,2%

Powiat płoński

9,9%

0,0%

Powiat sierpecki

4,0%

87,2%

5,5%

65,7%

0,0%

12,4%

Powiat Ŝuromiński

0,0%

Powiat m.Płock

19,7%

0,0%

0,4%

16,4%

0,0%

Największy udział środków z funduszy strukturalnych odnotowano w obszarze kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, gdzie fundusze te średnio były 1,6

krotnie większe od środków własnych przeznaczanych na ten cel przez JST, a w przypadku powiatu ciechanowskiego nawet prawie 60-krotnie większe!

Znaczącą rolę fundusze unijne odegrały równieŜ w sferze ochrony zdrowia, gdzie ich udział średnio był na poziomie porównywalnym do funduszy własnych

JST, przy czym naleŜy pamiętać, Ŝe wartościach bezwzględnych wielkość tej pomocy jest nieduŜa, co oznacza, Ŝe nawet niewielkie zwiększenie wydatków

ma silne przełoŜenie na opisywany wskaźnik.

Najsprawniej realizowano projekty w zakresie walki z bezrobociem. Na te cele przeznaczono znaczną ilość środków i zrealizowano wiele róŜnorodnych

projektów. Wydaje się, Ŝe było to głównie zasługą zintegrowanej polityki skupionej wokół urzędów pracy działających w ramach jednolitej struktury.

Jednocześnie badania społeczne wykazały, Ŝe poziom wsparcia był za mały, by w sposób istotny determinować poprawę na rynku pracy. Tym niemniej warto

wskazać, iŜ w większości realizowane projekty dotyczyły zmiany postaw oraz rozwoju ogólnych umiejętności w zakresie poszukiwania pracy. Nieliczne

1 Dane GUS o nakładach inwestycyjnych gmin i powiatów dostępne tylko do roku 2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: