Teoria pielęgniarstwa.doc

PIELĘGNIARSTWO JAKO NAUKA – DYSCYPLINA, WIEDZA, I DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA

WPROWADZENIE W ZAGADNIENIA TEORII PIELĘGNIARSTWA

TEORIA PIELĘGNIARSTWA – oznacza usystematyzowania uogólnienia wyjaśniające fakty zjawiska istotne dla pielęgniarstwa niezbędne do oparcia praktyki zawodowej na zweryfikowanej wiedzy.

KATEGORIE TEORII:

·         środowisko

·         potrzeby

·         systemy

·         wzajemne oddziaływanie (interakcje)

·         rozwój człowieka

POJĘCIA CENTRALNE – METAPARADYGMATY

·         osoba

·         środowisko

·         zdrowie

·         pielęgnowanie

MODEL PIELĘGNIARSTWA wg Florencji Nightingale (1960)

13 KANONÓW PIELĘGNIARSTWA

·         czystość powietrza

·         zdrowie domu (mieszkania, szpitala)

·         światło

·         hałas

·         różnorodność (przeciwdziałanie monotonii)

·         łóżko – jego wyposażenie, utrzymanie w czystości i zapewnienie wygody

·         czystość pokoju, ścian

·         czystość osobista

·         żywienie (jakościowe i ilościowe posiłki dostosowane indywidualnie do pacjenta)

·         podawanie posiłków (czas na spożywanie posiłków)

·         „głupie” budzenie nadziei i doradzanie wbrew woli pacjenta (lepiej milczeć niż mówić rzeczy nieprawdziwe)

·         obserwacja

·         zarządzanie

NADRZĘDNE POJĘCIA PIELĘGNIARSTWA

              OSOBA – łączy w sobie komponenty fizyczne, społeczne, umysłowe, emocjonalne i duchowe, jest czymś więcej niż sumą tych komponentów.

              ZDROWIE – to nie tylko przeciwieństwo choroby, ale także bycie zdolnym do dobrego użytkowania tych wszystkich sił, którymi człowiek może dysponować.

              CHOROBA – jest procesem naprawy, który zachodzi dzięki siłom naturalnym, jakimi dysponuje człowiek.

              ŚRODOWISKO – człowieka tworzą te wszystkie czynniki jego otoczenia fizycznego, które mają istotne znaczenie zarówno w zapobieganiu choroby, jak i w procesie zdrowienia.

              PIELĘGNIARSTWO

·         jest to służba Bogu przez niesienie ulgi człowiekowi, zobowiązanie wszystkich kobiet do opieki nad czyimś zdrowiem po to by zapobiegać zachorowaniu.

·         jako służenie człowiekowi choremu (pielęgniarstwo właściwe) jest zapewnieniem mu najlepszych warunków dla oszczędzania naturalnej energii koniecznej w procesie „reperacji”.

AKTYWNOŚCI PIELĘGNACYJNE jako sztuka pielęgnowania są ukierunkowane na zapewnienie człowiekowi: czystego powietrza, światła, ciepła, czystości, spokoju, pobudzenia aktywności, właściwego żywienia.

PROCES PIELĘGNOWANIA

·         gromadzenie danych i określanie konkluzji z nich wynikającej

·         planowanie

·         wykonywanie

·         ocenianie

KONKLUZJA (diagnoza pielęgniarska) – dotyczy reakcji pacjenta na te czynniki środowiska, które wywierają na niego wpływ dodatni lub ujemny.

PLANOWANIE – jest konkretnym ustaleniem interwencji jako tego, co kiedy i jak powinno być wykonane oraz zapewnianiem tych wszystkich uwarunkowań, które są konieczne dla dokładnego wykonania planu.

WYKONANIE – postępowania opiekuńczego zgodnie z planem powinno być zapewniane w sposób ciągły, a więc także wtedy, kiedy pielęgniarka jest nieobecna.

OCENIANIE – realizacji planu i jego efektów dla pacjenta winno być dokonywane przez obserwację symptomów pacjenta i przez obserwację środowiska – również w sposób ciągły.

MODEL PIELĘGNIARSTWA wg V. Henderson (1955)

              DEFINICJA FUNKCJI PIELĘGNIARSTWA

              Unikatową funkcją pielęgniarki jest asystowanie pojedynczemu człowiekowi zdrowemu albo choremu w podejmowaniu tych aktywności znaczących zarówno dla zachowania jak i przywracania zdrowia (albo dla spokojnego umierania), które mógłby on podejmować bez pomocy, gdyby miał potrzebną do tego siłę, wolę i wiedzę.

              Pomoc ta jest zapewniona w taki sposób, aby mógł on odzyskiwać pełną niezależność tak szybko jak to jest tylko możliwe.

              UWARUNKOWANIA OGÓLNE, które pielęgniarka powinna zawsze brać pod uwagę:

·         wiek

·         umieranie

·         temperament, stan emocjonalny lub przemijający nastrój

·         stan socjalny albo kulturowy

·         właściwości fizyczne i intelektualne

STANY PATOLOGICZNE

·         wyraźne zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej

·         ostry niedobór tlenu

·         szok (wstrząs)

·         zaburzenia świadomości

·         narażenie na wpływy wysokiej temperatury

·         ostre stany gorączkowe

·         miejscowe uszkodzenia skóry, zranienia, infekcje

·         stany zakaźności

·         stany przedoperacyjne

·         stany pooperacyjne

·         unieruchomienie spowodowane chorobą lub leczeniem

·         ból ciągły lub nieustępujący pomimo stosowanych środków.

14 FUNDAMENTALNYCH POTRZEB CZŁOWIEKA

·         normalne oddychanie

·         odpowiednie odżywianie i dostarczanie płynów

·         wydalanie

·         poruszanie się i zachowywanie właściwej postawy ciała

·         sen i odpoczynek

·         dobieranie odpowiedniej odzieży i bielizny

·         utrzymywanie prawidłowej ciepłoty ciała

·         utrzymywanie czystości i schludnego wyglądu oraz zabezpieczenie ciała przed urazami

·         unikanie zagrożeń ze strony środowiska oraz unikanie ranienia innych

·         komunikowanie się z innymi oraz wyrażanie emocji, potrzeb, lęków

·         podejmowanie praktyk religijnych zgodnie z własnymi wierzeniami

·         podejmowanie pracy zapewniającej zyskiwanie poczucia osiągnięć

·         zabawa lub uczestniczenie w różnych formach rekreacji

·         uczenie się, odkrywanie i zaspokajanie ciekawości poznania

POJĘCIA NADRZĘDNE

OSOBA – niezależna całość, cechująca się 14-ma uniwersalnymi potrzebami. Osobę ludzką cechują relacje pomiędzy ciałem i umysłem.

ZDROWIE – zdolność człowieka do niezależnego funkcjonowania w zaspokajaniu jego 14-tu podstawowych potrzeb zdrowotnych.

ŚRODOWISKO – znaczenie zdrowego środowiska i kultury, wpływ rodziny.

PROCES PIELĘGNOWANIA – stosowanie zasad logiki w rozwiązywaniu problemów, umożliwia zapewnianie zindywidualizowanej opieki.

·         gromadzenie danych

·         pisemne i szczegółowe opracowywanie planu opieki

·         dokładne wykorzystywanie planu i dokonywanie w nim modyfikacji

·         ocenianie osiąganych rezultatów

MODEL SAMOOPIEKI / DEFICYTU SAMOOPIEKI wg D. Orem (1960)

Na ten model składają się III odrębne teorie.

CZŁOWIEKA WYRÓŻNIA

·         refleksyjność w stosunku do siebie i środowiska

·         dążenie do samorealizacji

·         człowiek jest zintegrowaną jednością

SAMOOPIEKA

·         aktywności i zachowania człowieka, jakie on sam inicjuje i realizuje, aby zachować życie, utrzymać zdrowie i osiągnąć dobrostan

·         samoopiekowanie jest wyuczone i świadome oraz rozważnie dobierane przez człowieka

TYPY ZAPOTRZEBOWANIA NA SAMOOPIEKĘ

·         Uniwersalny

·         Rozwojowy

·         W dewiacjach (zaburzeniach zdrowia)

UNIWERSALNE TYPY ZAPOTRZEBOWANIA NA SAMOOPIEKĘ

·         zapewnianie otrzymywania wystarczającej ilości powietrza

·         zapewnianie otrzymywania wystarczającej ilości wody

·         zapewnienie otrzymywania właściwego pożywienia

·         zapewnienie opieki koniecznej w związku z procesami wydalania oraz usuwania odchodów

·         zachowanie właściwego balansu aktywności i wypoczynku

·         zachowanie właściwego balansu między samotnością a interakcją społeczną

·         zapobieganie zagrożeniom ludzkiego życia, funkcjonowania i dobrostanu

·         promowanie ludzkiego funkcjonowania i rozwoju w grupach społecznych

ROZWOJOWE TYPY ZAPOTRZEBOWANIA NA SAMOOPIEKĘ

·         tworzenie i ciągłe zapewnianie takich warunków życia, jakie są niezbędne do promowania procesów rozwojowych, umożliwiających osiąganie coraz wyższego poziomu organizacji ludzkich struktur oraz ludzkiej dojrzałości.

TYPY ZAPOTRZEBOWANIA NA SAMOOPIEKĘ W DEWIACJACH

·         zapewnienie odpowiedniego asystowania medycznego, pomocy w różnych stanach patologicznych.

·         wykonywanie zleceń medycznych, diagnostycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych

·         zapewnienie opieki umożliwiającej zapobieganie szkodliwym wpływom warunków.

DEFICYT SAMOOPIEKI TERAPEUTYCZNEJ, – kiedy zapotrzebowanie na samoopiekę terapeutyczną jest większe aniżeli to, czym człowiek dysponuje, a więc to, co stanowi jego własną agendę samoopieki (deficyt ten może być całkowity lub częściowy).

ZDROWIE – to pełny dobrostan człowieka pod względem fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie tylko brak choroby lub ułomności.

·         dobrostan jest przeżywaniem przez człowieka pełnego poczucia zadowolenia, przyjemności i szczęścia

·         dobrostan osiąga się dzięki zapewnianej sobie samoopiece, lecz nie jest to jedyny warunek jego osiągania.

ŚRODOWISKO

·         cechy środowiska fizyczne, chemiczne, biologiczne i społeczne

·         człowiek i środowisko stanowią funkcjonalną jedność.

PIELĘGNIARSTWO

·         służba społeczna zarówno niezbędna jak i społecznie pożądana

·         sztuka unikatowej wiedzy

·         dyscyplina praktyczna

·         wyróżnia je troszczenie się o zdrowie tych ludzi, którzy nie są w stanie zapewnić sobie samoopiekowanie w sposób ciągły

TYPY AKTYWNOŚCI W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ

·         określające – są podejmowane dla celów rozpoznawania potrzeb zdrowotnych pacjenta

·         produktywne – dotyczą zapewnienia pacjentowi takiej pomocy, jaka jest mu potrzebna

PODSTAWOWE TYPY SYSTEMÓW PIELĘGNIARSTWA

·         w pełni kompensacyjny

·         częściowo kompensacyjny

·         wspierająco – uczący (rozwojowy)

PROCES PIELĘGNOWANIA

·         ustalenie diagnozy i reguł zapewnienia pomocy

·         określenie systemu i planowanie pielęgnowania

·         tworzenie i zarządzanie systemami pielęgniarstwa lub planowanie i kontrolowanie

MODEL ADAPTACYJNY wg Callista Roy

OSOBA / CZŁOWIEK

·         istota biopsychospołeczna która pozostaje w ciągłej interakcji ze zmieniającym się środowiskiem (1976)

·         holistyczny system adaptacyjny, wyposażony w podsystem regulacyjny i poznawczy dla utrzymania adaptacji  w czterech zakresach: funkcji fizjologicznych, koncepcji siebie, pełnionych ról oraz współzależności (1984)

·         na człowieka stale oddziałują bodźce pochodzące ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego

·         pod wpływem oddziaływania bodźców człowiek uruchamia mechanizmy obronne (wrodzone i wyuczone)

PODSYSTEM ...