Wnętrze naszej jamy ustnej to wprost kopalnia bakterii, ale i doskonałe miejsce do rozwoju różnego rodzaju wirusów. Dlatego też choroby z nią związane są tak powszechne. Najczęściej pierwszym objawem problemów z jamą ustną jest ból, swędzenie, bądź pieczenie. Dość często mamy również do czynienia z opuchlizną, oraz obrzękiem.
Owrzodzenia są niewielkimi, białawymi, obrzękłymi plamkami lub bolesnymi miejscami, otoczonymi strefą zaczerwienienia. Choć owrzodzenia jamy ustnej nie są zakaźne, to jednak często są one mylone ze zmianami opryszczkowymi, które są powodowane przez wirusa opryszczki i są zakaźne. Warto pamiętać, że owrzodzenia występują wewnątrz jamy ustnej, podczas gdy opryszczka zazwyczaj pojawia się na zewnątrz ust. Owrzodzenia mogą nawracać i mogą być małe, duże lub opryszczkowate (wielokrotne, w grupach lub skupiskach).
Owrzodzenia jamy ustnej występują często i zdarza się, że nawracają. Choć ich dokładna przyczyna nie jest do końca wyjaśniona, niektórzy eksperci uważają, że w mechanizmie ich powstawania mogą uczestniczyć problemy dotyczące układu odpornościowego, bakterie lub wirusy. Do wystąpienia tego typu zmian mogą także predysponować czynniki takie jak stres, uraz, alergie, palenie tytoniu, niedobory żelaza lub innych witamin, jak również czynniki dziedziczne.
Zmiany opryszczkowe, czasem określane także jako herpes simplex, mają postać grup bolesnych, wypełnionych płynem pęcherzyków wokół warg, a czasem także pod nosem lub w okolicy podbródka. Opryszczka jest zazwyczaj spowodowana przez określony typ wirusa, zwanego wirusem opryszczki; zmiany te są bardzo zakaźne. Pierwsze zakażenie zazwyczaj występuje u dzieci i czasem ma przebieg bezobjawowy; bywa ono mylone z przeziębieniem lub grypą. Gdy osoba ulegnie zakażeniu, wirus pozostaje w organizmie, od czasu do czasu powodując nawrót objawów. Jednak u niektórych osób wirus pozostaje nieaktywny.
Leukoplakia wygląda jak grube płytki o białawym zabarwieniu na wewnętrznych stronach policzków, dziąsłach lub języku. Często jest ona związana z paleniem tytoniu lub jego używaniem w postaci bezdymowej, choć istnieją także inne przyczyny, takie jak źle dopasowane protezy , ułamane zęby oraz przygryzanie własnego policzka. Z uwagi na to, że około 5% przypadków leukoplakii przechodzi w zmiany nowotworowe,* dentysta może wykonać biopsję. Leukoplakia często ustępuje po zaprzestaniu używania tytoniu.
Kandydoza — pleśniawki jamy ustnej — jest najczęstszym zakażeniem grzybiczym powodowanym przez Candida albicans (drożdże). Ma ona wygląd kremowych, żółtobiałych lub czerwonych plam, które występują na wilgotnych powierzchniach w jamie ustnej. Tkanki pod tymi plamami mogą być bolesne. Pleśniawki występują najczęściej u osób używających protez zębowych, u noworodków, u osób osłabionych chorobą oraz osób, których układ odpornościowy nie działa prawidłowo. Szczególnie narażone są także osoby, u których występuje suchość w jamie ustnej lub które są w trakcie antybiotykoterapii lub wkrótce po jej zakończeniu.
Afty
Afty to bolesne zmiany nadżerkowe lub rzadziej wrzodziejące błony śluzowej jamy ustnej, o nawrotowym charakterze. Mogą pojawiać się w każdym wieku, chociaż najczęściej występują w drugiej i trzeciej dekadzie życia. Są to zmiany częste (dotyczą od 10 do 30% populacji), mogą występować rodzinnie.
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD) jest jednym z głównych powikłań allogenicznego przeszczepu szpiku lub przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych. Postać ostra rozwija się u około 25-30% tych pacjentów przeszczepowych, postać przewlekła u 40-50%.
Periodontopatie
Periodontopatie to choroby aparatu zawieszeniowego zęba. We wcześniejszym stadium obejmują tylko dziąsło i są to wówczas zapalenia dziąseł. W późniejszym stadium oprócz dziąsła dotyczą ozębnej, kości wyrostka zębodołowego i cementu korzeniowego i są to wówczas zapalenia przyzębia. Są to choroby społeczne. U dzieci i młodzieży najczęściej występują zapalenia dziąseł związane z płytką nazębną, u dorosłych przewlekłe zapalenia przyzębia. Zaawansowane zapalenie przyzębia w grupie osób w wieku od 35 do 44 lat w zależności od kraju dotyczy od 5 do nawet 40% populacji w krajach afrykańskich.
Klasyczna postać choroby dziąseł to zapalenie dziąsła związane z płytką nazębną. Dziąsła są wówczas zaczerwienione, krwawią podczas szczotkowania zębów i mogą być z mniejszym lub większym obrzękiem zapalnym. Zmiany rozrostowe mogą być bardziej zaznaczone w przypadkach leczenia fenytoiną (padaczka), beta-blokerami (nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca) lub cyklosporyną (stany immunosupresji). Rzadziej występują choroby dziąseł nie związane z płytką nazębną np. o typie przerostowego włóknistego zapalenia dziąseł uwarunkowanego genetycznie czy złuszczającego zapalenia dziąseł w przebiegu takich dermatoz jak liszaj płaski, pemfigoid i pęcherzyca. W zapaleniach przyzębia dołączają się następujące objawy: pomiędzy dziąsłem i zębem powstają kieszonki przyzębne o głębokości powyżej 3 mm, dochodzi do utraty przyczepu łącznotkankowego, może dochodzić do ropni przyzębnych, pojawia się patologiczna ruchomość zębów a niekiedy ich wędrówka prowadząca do powstania szpar międzyzębowych.
Infekcje opryszczkowe
Są to zmiany jamy ustnej, części ustnej gardła i okolicy czerwieni wargowej wywoływane przez zakażenie wirusem opryszczki zwykłej (HSV). Szacuje się, że około 15% populacji ma nawrotowe infekcje opryszczkowe. U dzieci najczęściej dochodzi do bezpośredniego zakażenia HSV z okresem inkubacji 5-7 dni. U dorosłych infekcje te są wynikiem reaktywacji wirusa ze zwojów nerwowych w następstwie np. nasłonecznienia, urazu, immunosupresji, gorączki.
Język geograficzny
Jest to łagodne zapalenie powierzchni grzbietowej języka, charakteryzujące się zmienną lokalizacją w jego obrębie. Zmiany te mogą występować w każdym wieku, także rodzinnie, jedna z częstszych zmian typowych dla języka. Przyczyny Nieznane, niekiedy związek z atopią lub alergią pokarmową.
Jak zapobiegać powyższym chorobom jamy ustnej? Przede wszystkim najbardziej skutecznym rozwiązaniem jest odpowiednie higiena. Dokładne mycie zębów, stosowanie nitki dentystycznej, płynu do płukania ust to podstawa. Dużo dobrego dla naszych ust może również zrobić zmineralizowana dieta z dodatkiem witamin.
Kandydioza jamy ustnej.
Zmiany zapalne mają postać białawych plamek, podobnych do grudek zsiadłego mleka. Sprawcą choroby jest powszechnie występujący grzyb z rodzaju Candida - ten sam, który powoduje też drożdżakowe zakażenia pochwy. Niewielka ilość tych mikrobów jest stale obecna w jamie ustnej i nie wywołuje wykwitów. Jednak przy spadku odporności organizmu, gdy jest osłabiony, np. chorobą, drożdżaki mogą się szybko namnożyć, co grozi powstaniem kandydiozy. Schorzenie często dotyczy noworodków zakażonych podczas porodu grzybami drożdżopodobnymi, pochodzącymi z narządów rodnych matki – wówczas mówi się o pleśniawkach. Pleśniawki, występujące u noworodka mogą utrudniać mu połykanie. Również osoby w starszym wieku chorujące na cukrzycę, przyjmujące antybiotyki lub leki osłabiające układ odpornościowy są bardziej narażone na zakażenie jamy ustnej grzybem Candida.
Leczone pleśniawki ustępują po 5-10 dniach. Chore miejsca pędzluje się 4-5 razy dziennie wacikiem nasyconym Nystatyną. W czasie leczenia należy wyklucz z diety cukier, co utrudni drożdżakom rozwój. Gdy po takim leczeniu pleśniawki nie ustąpią, lekarz zaleci mocniejsze, działające ogólnie leki przeciwgrzybicze.
Jańczuk Zbigniew
Choroby błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia : podręcznik dla studentów stomatologii
mikimartin21