Części maszyn: I Poł stałe II Poł ruchowe III Napędy. P.stałe (nierozłączne): *nitowane *spawane *zgrzewane *klejone *lutowane. P. stałe (rozłączne)*sworzniowe *klinowe *kołkowe *gwintowe. P.ruchome: *osie *wały *łożyska =>ślizgowe i toczne. Napędy: -sprzęgła –przekładnie: zębate, łańcuchowe, pasowe, ciernie. Poł stałe nierozłączne 1. P. nitowe- łeb i trzon, później zakuwka; do stałego połączenia, za pomocą zakuwnika należy trzon sklepać do zakuwki . Poł nitowe zakładkowe 2 nity, nakładkowe jednostronne 4n, nakładkowe dwustronne 4n. Poł: mocne, szczelne, gdy grubsze niż 9mm zakuwane na ciepło. Rzadko stosowany obecnie. Poł spawane: prostsze, tańsze za pomocą łuku elektrycznego płomienia acetylo-tlenowego. Sp elektrycznie między 2 blachy elektroda (najczęściej otulona 3-6mm), spawarki najczęściej transformatorowe by zwiększyć natężenie prądu. Między elektrodą a spawanym elementem powstaje łuk elektryczny nadtopione cz łaczymy i stopienie elektrody powstają spoiny. Rodzaje spoin: czołowa, pachwinowa, krawędziowa, grzbietowa. Spawanie gazowe- tlen i acetylen z oddzielnych butli. Płomień rozgrzewanie i stapianie elementów elementów prętu (druta spawalniczego). Droższe od s.elek ale łączenie elementów cieńszych, równiż el z żeliwa. Poł zgrzewane do łączenia blach karoserii. Elementy do połączenia między kłami podł z prądem. Po dociśnięciu kłów przepływ prądu o wysokim natężeniu (miejscowe rozgrzanie elementów) Poł lutowane- mat dodatkowy lutowie (cynowo-miedziowe) P.L.: -zakładkowe –nakładkowe jednostronne i dwustronne –zakładkowe skośne –przykładkowe. Stapia się jedynie lutowie. Poł stałe rozłączne Poł klinowe- *drążek poł z korpusem za pomocą klina poprzecznego *poł klinem podłużnym- klin do poł wału z kołem, rowek w wale i w piaście koła. Rodz klinów wydłużnych: -wypuszczany – plaski –wklęsły –styczny –zaokrąglony –noskowy Poł wpustowe- wpust nie posiada zbieżności *wpustem płaskim *w.czułenkowym *poł wielowpustowe- b. często szczególnie w skrzyniach przekładniowych, na cz wału nacięte el i w piaście koła. Poł sworzniowe np. z wieszaka z cięgłem dolnym w trzypunktowym ukł zawieszenia narzędzi na ciągniku (wieszak, cięgło dolne, sworzeń, podkładka, zawleczka spreżysta). Poł gwintowe- za pomocą wkrętu –za pomocą śruby dwustronnej i nakrętki –za pomocą śruby z łbem sześciokątnym i nakrętki. Rodzaje gwintów: *trójkątny *prostokątny *trapezowy symetryczny *trap niesymetryczny *okrągły. Gwinty trójkątne i okrągłe stosowane są w poł stałych pozostałe w ruchomych. Wada podczas drgań w czasie pracy mogą się luzować. Zabezpieczenia- przeciwnakrętka, nakrętka koronowa z zawleczką, odginana blaszka, płytka sprężynująca, podkładka sprężynująca. Poł sprężyste- sprężyna płaska płytkowa, płaska wielopłytkowa, śrubowa, spiralna. Poł gumowe- podkłady gumowe, gumowa tuleja łożyskowa, płytka wiązana z maszyną, guma, płytka z podstawą. Poł rurowe rozłączane, spawane, nitowane, gwintowane, kielichowe, kołnierzowe. Osie i wały – poł ruchowe Oś przenosi tylko obciążenia zginające a wał również skrętne. Wał- prosty z kołami zębatymi; korbowy.wykorbiony; prosty drążony; gładki; prosty z naciętymi kołami zębatymi i wieloklinem; prosty. Na końcu wału czopy –walcowe –stożkowe –kuliste Służą do wprowadzania łożysk. Łożyska –ślizgowe –toczne Ł.skł się z panewka, obudowa łoż, czop ustalający poł panewki. Rodzaje smarownic: kapturkowa, zaworkowa: półkulista, z kołnierzykiem. W silnikach spalinowych olej do panewek pod ciś. Łożyska toczne –kulkowe- wałeczkowe –beczkowe – stożkowe –igiełkowe. NAPĘDY. Sprzęgła rodzaje *tulejowe poł kołami *tarczowe *ciernie *zapadkowe jednokierunkowe *kłowe *przesuwne *przegub krzyżakowy. Przekładnie do zmiany przełożenia między wałami. Głównie zmiany prędkości obrotowej. *przekładnie cierne *przekładnie zębate- czołowa z zazębieniem zew; czołowa z zaz wew; zębatka; czołowa o zębach skośnych; czołowa o z.śrubowych; czołowa o zębach daszkowych; stożkowa o zębach prostych; ślimowakowa; wichrowata o zębach śrubowych. Przekładnie pasowe- przełożenie może się zmieniać, poślizg pasa na kole paowym: -otwarta –skrzyżowana –półskrzyżowana – kątowa. Napędy –mechaniczne – hydrauliczne: *hydrostatyczne *hydrokinetyczne –pneumatyczne. N. hydrauliczne- zespół elementów wzajemnie ze sobą poł mających ma na celu przetworzenie en mech na en płynu oraz przeniesienie jej za pośrednictwem tego płynu do odbiorników gdzie zastaje ponownie zamieniony na en mech. Siłownik hydrauliczny- zamienia en cieczy na en mechaniczną (na ruch postępowy): jednostronnego dz, dwustronne, teleskopowy. Silnik zamienia en cieczy na en mech (na ruch obrotowy) Niektóre pompy mogą pracować jako silniki hydrauliczne np. zębata. Rozdzielacz (zawór sterujący)- rozdziela ciech steruje kierunek jej przepływu. Umożliwia uruchamianie i zatrzymanie silnika. Zawór bezb- chroni el uk hydr przed przecieciążeniem- obniża ciś cieczy z powrotem do zbiornika. Zawór dławiący- służy do reg natężenia przepływu cieczy: zbiornik, akumulatory hydr, chłodnice, przewody. N.pneumatyczne- wykorzystuje się energię ciśnienia powietrza. Ciągniki ogrodnicze- specjalne ciąg przeznaczone do współpracy z maszynami i narzędziami ogrodniczymi podczas wykonywania różnych prac polowych upr ogrodniczych ogrodniczych także prac podwórkowych i transportu ładunków. En użyteczna ciągnika odbierana z zaczepu, ukł zawieszenia, WOM, ukl hydrauliki zew. Maszyny samojezdne- kombajny do zbioru; kosiarki samobieżne, el wózki widłowe. Mmo cech pojazdu są traktowane jako maszyny rolnicze a nie jako pojazdy ze względu na wąski zakres specjalizacji. Ciągniki powinny mieć możliwość współpracy z narzędziami narzędziam i maszynami przeznaczonymi do wykonywania rożnych prac polowych w szczególnych warunkach wymagających różnej mocy i wielkości ciągnika jak również wielkość prześwitu, rozstaw kół, szerokość opon tylnych kół ciągnika itd. Klasyfikacja ciągników rolniczych. Rodzaj ukł jezdnych –kołowe –gąsiennicowe. Kołowy- umożliwia wszechstronne wykorzystanie zarówno do prac polowych jak też w transporcie. C. kołowe *jednoosiowe *dwuosiowe. Ciągnik jednoosiowy- sprzęgło tarczowe, skrzynia przekładniowa, most napędowy, koła napędowe, wał obrotu mocy tylny, mechanizm kierowniczy. Ciągnik dwuosiowy- sprzęgło innego typu, zaczep, podnośnik hydrauliczny, WOM, belka transportowa. Mikrociągniki tylko z zestawem narzędzi należących do tego ciągnika. Podział w zależności od zastosowania: pomocnicze; uniwersalne; specjalne; do prac podstawowych. Mikrociągniki- szerokostosowane w drobnotowarowych gosp ogr. Ciągniki uniwersalne powinny mieć mały promień skrętu, możliwość zmiany rozstawy kół i wielkości prześwitu, szeroki wachlarz prędkości, wyposażone w wąskie koła, odpowiednie wypos zaczepowi zaczepowi transportowe. C. szczudłowe – b duży prześwit, wyniesiony do góry na tzw szczudłach, z wyorywaczem drzewek z pielnikiem i opryskiwaczem szkółkarskim.
Układ napedowy- przeniesienie napedu od osi silnika na układ kół napedowych, w tym czasie nastepuje redukcja obrotów-zyskujemy na sile uciągu ciągnika(wolne biegi=b.silne)
Przekładnia z 2 przekładni stozkowych-głowna, zmiana kierunku przenoszenia napedu
Mechanizm różnicowy-róznicowanie rędkości obrotowej półosi lewej i pawej w czasie wykonywnia skrętu
Przekładnia zwolnicy-dodatkowo redukuje obroty
Przekladnia wlcowa i planetarna
-walcowa-wał napędzający napedzany, miedzy kołami siła obrotowa
-planearna-bardzo zwarta zajmuje mniej miejsca
PRZEKŁADANIE-DO ZMIANY PRZEŁOŻENIA MIEDZY WAŁAMI, głownie zmiany prędkości obrotowej(wpływ ma zwiekszenie/zmniejszenie momenyu obrotowego), przełożenie przekładni=i
i=n2/n1=D1/D2
stosunek srednicy koła=stosunkowi prędkości
n2-koła napędzające
n1-koło napędzane
D1-średnica koła napędzanego
D2-średnica koła napedzającego
*przekładnie cierne-rzadko
*przekładnie zębate:
-czolowa z zazębieniemzew.
-czołowa z zazębieniem wew.
-zębatka
-czołowa o zębach skośnych
-Czołowa o zebach srubowych
-czołowa o zebach daszkowych
-stożkowa o zębach prostych
-ślimakowa
-wichrowata o zębach śrubowych
By koła ze soba współpracowały musi byc zachowana zalezność:
Π*D=Z*t D=Zt/ Π t/ Π=moduł(m)
Albo stały moduł albo stała podiałka t.gdy wały oddalone od siebie inne rodz.przekładni np.przekładnia łańcuchowa.Łańcuch-ogniwowy, sworzniowy, tulejkowy
*przekładnie pasowe-przełożenie moze sie zmieniac-poslizg pasa na kole pasowym (otwarta, skrzyżowana, półskrzyżowana, kątowa).wieńce kol pasowych-gładki, rowkowy(klinowy).
NAPĘDY-Mechaniczny, hydrauliczne(hydrostatyczne,hydrokinetyczne), pneumatyczne
Hydrauliczne-zespół elementow wzajemnie ze soba polaczonych majacych na celu przetworzenie en.mech. na energie płynu oraz przeniesienie jej za posrednictwem tego plynu do odbiornikow gdzie zostaje ponownie zamieniony na en.mechaniczną
Sprzęgło-rozłączenie przenoszonego napedu na czas włączania biegu-gdy chcemy ruszyc, zmienic bieg, zatrzymac sie(jednotarczowe suche,hydrokinetyczne).Sprzęgło włączone-obraca sie tuleja napędu WOM i wł napędu skrzyni przekładniowej. Sprzegło dwustopniowe-tarcza napedu WOM, tarcza napędu skrzyni przekładniowej-2 wcisniecia sprzegła-maksymalne docisniecie-rozłączenie napedu WOM
Skrzynia przekładniowa-wał główny posiada naciety wielowypust, na którym mozna przesuwac koła zębate,na wale posrednim koła zamocowane na stałe w odp.odległosciach
Przekładnie stałe-ząbki ukosne lub daszkowate-bardziej cicha praca
Wom-2 predkości:1.obroty niezalezne, zależą tylko od wału korowego silnika, są stałe, 2.obroty zalezne-koło przesuwane,zalezne od v ciągnika
Mechanizm róznicowy-droga koła wewn.na zakrecie jest krotsza niz droga koła zew.jednakowe opory i drogi koł napedowych(jazda na wprost),polosie obracają sie z tą sama predkośią,prawe koło slizga sie a lewe stoi w miejscu-skret w lewo, satelity obracają sie wokół własnej osi-róznicowanie predkości osi lewej i prawej,gdy skręt ostry lewe stoi w miejscu. Nie zawsze korzystne działanie mechanizmu róznicowegonp. Gdy działa w drodze polnej. Blokada mech.róz.-wyłączenie pracy mech.,cięgło blokujące półos lewą i prawą
Układ sterujący-umozliwia skret kol przednich,kolo na czopie zwrotnicy,do niego przymocowane jarzmo, ustawienie koła pod pewnym kątem do powierzchni zasada ustawienia kół przednich nienapedzanych ciagnika,pochylenia koła i osi zwrotnicy powoduja zmniejszenie wysiłku traktorzysty przy skręcie.kąt wyprzedzenia osi zwrotnicy-powrót kół napedowych do kierunku sprzed wykonania skretu. Zbieżność kół-zbiezne ustawienie do kierunku jazdy,zabezpieczenie przed trzepotaniem w czasie szybkiej jazdy, dzieki zbieznosci przy działaniu siły odsrodkowej koła ustawione sa prosto.
Mechanizm kierownicy ciągnika-tarcie potoczyste jest mniejsze od posuwistego, w ciagnikach duzej mocy mechanizm z urzadzeniem wspomagającym by zmniejszyc wysiłek traktorzysty-olej podawany z pompy,przekładnie hydrokinetyczne.
Układ hamulcowy-2 niezaleznie działajace-główny,pomocniczy(postojowy).hamulec mech.szczękowy, hamulec reczny tasmowy-tasma na zew.obwodzie bebna hamujacego, posiada ona okładzinę cierną.hydrauliczny hamulec szczekowy-mniejszy wysiłek os.obslugujacej,w ciezszych ciagnikach-hamulce tarczowe-skuteczniejsze,wieksza powierzchnia styku elem.ciernych,montowane na połosiach.
Otrzymywanie pradu przemiennego-wartosc indukowanej siły elektromotorycznej mazna okr.na podst.wzoru: e=B*L*V*sin alfa, L-dl.czynna obu boków ramki przecinajacych linie pola magnetycznego,V-predkosc obwodowa ramki,alfa-kąt jaki w danej chwili tworzy płaszczyzna ramki z płaszczyzna przechodzaca przez os ramki i prostopadłą do linii magnetycznych. Kąt alfa wzrasta wraz z upływem czasu, jest ob tym wiekszy im wieksza jest predkosc katowa alfa ramki i im dłuzszy czas obrotu ramki czyli alfa=W*t, wartosci Bi L sa stałe dla danej ramki. Do napedu prądnicy stos. Sa silniki (spalanie konwencjonalnych źródeł en).wielkości char.prad przemienny:wart.chwilowe,w.szcytowa lub amplituda, okres, czestotliwosc.wart.skuteczne-liczbwa wartosc odpowiedniego pradu stalego ktory plynac w obwodzie o stalej opornosci wydzieli te sama ilosc ciepla, co dany prad zienny w ciagu tego samego czasu.
Prąd trójfazowy-3 cewki rozmieszczone co 120 stopni powoduja wytw.3 sił elektromotorycznych,cewki laczone w gwiazde lub trojkat i inst. 3przewodowa-bez przewodu zerowego, napiecie 230 i 380W,prąd 3-fazowy mozna transformowac.ciepło wytworzone przez przeplyw pradu jest bezpowrotnie tracone.
Transformatory-służą do przetwarzania napieć z wiekszego na mniejsze by zminimalizowac straty ciepla i energii
Niekonwencjonalne źródła energii-źrodlem wszyskich zasobow en-Słońće.podział nosnikow en:*pierwotne-wegiel, ropa naftowa,gaz ziemny,*wtorne-w wyniku przetwarzania pierwotnych nosnikow na inny rodzaj paliwa i energii—wegiel na en.w elektrowniach,ropa na bezyne. Wymienne nosniki sa źrodlami nieodwracalnymi. Niekonwencjonalne źródła energii-rozne sposoby pozyskiwania dodatkowej en.w rolnictwie mozna odzyskac cieplo w procesach wentylacji bud.inwentarskich, suszarni, szklarni, schładzania mleka itd.rowniez odnawialne zrodla en, ktore pod wpływem ciaglego promieniowania slonecznego sa odtwarzane i praktycznie niewyczerpalne.-słoneczna-wiatru-geotermalna-rzek-poch.z wykorzystania bomasy(drewna,slomy,biogazu). Transformacja biomasy na nosniki energii moze odbywac sie met. Fizycznymi,chem.i biochem.
Podstawy automatyki-układ autom.regulacji temp.w piecu opalanym gazem:obiekt regulacji,wielkosc regulowana, uklad jednoparametrowy,urzadzenie pomiarowe,czujnik i przetwornik pomiarowy,regulator,czynniki zew.,wielkosc sterujaca lub regulujaca.
Silniki asynchroniczne-stojan-cz.nieruchoma,wew.niej wirnik, posiadaja wlasne uzwojenie(pręty, pierscienie).-tarcza łożyskowa. ZASADA DZIALANIA:poslizg silnika wynosi od 2 do5%,obroty wirujacego pola sa inne niz wirnika.zalety:b.prosta budowa,latwosc zmiany kierunku wirwania,tabliczka znamionowa tabliczka zaciskowa, polaczenie uzwojeni i jego typ jest b.wazne. wady:brak plynnej regulacji silnika w czasie pracy.silnik powinien pracowac przy momencie nominalnym
Urzadzenia elektryczne oświetleniowe grzewcze-jednostki oswietlenia el.:strumien swietlny-lumen(lm),światłość-J,gestosc lub inaczej natezenie strumienia swietlnego wysylanego przez źrodlo w okres.kierunku.elektryczne źródła swiatła-żarowe, wyładowcze-swietlowki rteciowe i sodowe.ŚWIETLÓWKA-rura szklana z wtopionymi po oby stronach elektrodami wypelniona rozrzedzonymi parami rteci i gazem pomocniczym argonem,pokryta od wewnatrz luminoforem,zapłonnik-inicjuje zapłon swietlowki.w lampach wysokopreznych rteciowych-strumien swietlny otrzymuje sie na skutek wyladowania lukowego w jarzniku wypełnionym parami rteci i argonu o cisnieniu 0,2Mpa,niebieskozielona barwa.LAMPY SODOWE-neon z niewielka domieszka argonu oraz metaliczny sod, do swietlania terenow otwartych o duzym nat.ruchu oraz stanowisk do sortowania lub kontroli przedmiotow w swietle kontrastowym.do doswietlania roslin-przydatne te lampy ktore wysylaja glownie fale swietlne biorace udzial w fotosyntezie-rteciowe,sodowefluorescencyjne-najlepsze wysokoprezne lampy sodowe
El. Urzadzenia grzejne-rezystancyjne(oporowe), elektrodoew, promiennikowe, pojemnosciowe, indukcyjne,łukowe. Zalety-czystosc przetwarzania energii,szybkosc nagrzewania,latwosc regulacji poboru mocy i temperatury,duza srawnosc,mozliwosc uzyskania wysokich temp.
Nawadnianie roślin ogrodniczych-wierzchnia warstwa gleby-woda 25%,powietrze25%,cz.stałe45%, subst.org5%.SPOSOBY NAWADNIANIA-nawadnianie deszczowanie-glownym zadaniem uzupelnienie niedoborow wody ale tez:ochrona roslin przed przymrozkami, schladzanie roslin,nawozenie. mikronawadnianie- dostarczanie malej ilosci wody bezposrednio w strefe sys.korzeniowego roslin. -nawadnianie kroplowe,-mikrodeszczowanie-roznica w sposobie emitowania wody i wielkosci jej wydatku,rozpryskiwanie malych dawek wody w poblizu sys.korzeniowego za pomoca mikrozraszaczy lub przewodow wielostrumieniowych zamocowanych nad pow.gleby, pod koronami drzew.ZALETY: utrzymanie wł.wilgotnosci gleby w strefie sys.korzeniowego, nie wywiera ujemnego wplywu na strukture gleby, zmniejsza ryzyko porazenia roslin przez choroby, ograniczenie rozwoju chwastow, male zapotrzebowanie energetyczne, mozliwosc nawozenia, mozliwosc automatyzacji.deszczownia: agregat pompowy, przewody rurowe,zraszacze-konstrukcje stale,polstale, ruchome(przestawialne, samobiezne)rurociag do 240m, cisnienie 0,4-0,8Mpa.agregat pompowy-1.pompa wirowa,silnik napedowy2.napedzany silnikiem el.,salinowym,od WOM ciagnika.zraszacze-obrotowe, obrotowo-sektorowe-(naped impulsowy,turbinkowy)czas obrotu zraszacza 1-12min.podwojny uklad dysz wspolpracujacych z plytka uderzeniowa powoduje obrot zraszacza, a dtruga dysza podaje wode na wieksza odleglosc.rozmieszczenie-w kwadraty, w trojkaty rownoboczne.el.składowe mikrodeszczowni:ujecie wodne, pompownia,centralne urzadzenie sterujace,dozownik nawozow min.,filtry lub urz.uzdatniajace wode,podziemne rurociagi,naowierzch.przewody nawadniajace wyposazone w emitery.dobor pompy zalezy od-wydajnsci zrodla wody, cisnienia roboczego systemu,ukszt.tereny i wielkosci nawodnianej sekcji. Pojemnosc zbiornika powinna byc wieksza lub rowna od aktualnego dobowego zapotrzebowania na wode. Dozownik nawozowy-podawanie nawozow w trakcie nawadniania,plukanie instalacji subs.zapobiegajacymi zaykaniu sie kroplownikow.
Przechowywanie owocow i warzyw-cel:utrzymanie produktow ogrodnczych po ich zbiorze przez jak najdluzszy okres w stanie jak najmniej zmienionych. Warunki przechowywania:temp: -1 do3’C,wilgotnosc wzgl.powietrza90-95%, skad atmosfery, nadmiar co2-oparzenia,uszk.wew.obiekty : 1przechowalnie@chlodnie(zwykle, KA, KA ULO)korzysci z kontrolowanej atmosfery:zmniejszenie tema proc.biochem. i fizjolog prowadzacych do dojrzewania i przejrzewania, wydluzenie okresu przechowywania, spadek wrazliwosci na niektore choroby fizjologiczne, zmniejszenie aktywnosci patogenow,kontrola obecnosci insektow i gryzoni.WADA:niezdolnosc do wyksztalcenia prawidlowej barwy oraz typowego aromatu po dlugim okresie przechowywania
Mechanizacja prac w obiektach pod oslonami-szklarnie: pojedyncze, zblokowane(dzielone na nawy), połączone łącznikami, o podwyzszonych scianach bocznych-duza wysokosc, lepiej przyst.d zmian mikroklimatu, ogrzewanie woda temp100’C(grawitacyjne, wymuszone)kotły wysokoprezne, rury grzewcze po bokach szklarni, tunele foliowe-nagrzewnice, INPEKTY-ogrz.a pomoca elektrycznych kabli.nawadnianie pod oslonami-kropelkowedeszczownia powierzchniowa ze zraszaczami grzybkowymi.dokarmianie co2-rozkładanie suchego lodu, spalanie propan-butanu, dostarczanie w postaci gazowej do sys.korzeniowego.
mniamimniam