Typy roślin drzewiastych:
*drzewa- wyraźnie wykształcony pień i osadzona na nim korona, osiągają od kilku do kilkunasty m. wys. istnieją formy przejściowe (głogi, wiśnie, bez czarny, lilaki)
*krzewy- nie tworzą pnia i korony lecz rozgałęziają się na skutek silnego wzrostu równorzędnych pędów bocznych, (śnieguliczka, tawuły, lilaki, dereń biały, rokitnik, śliwa tarnina, clematis)
*krzewinki- niskie krzewy wys. do 50-60cm (borówka brusznica, barwinek, wrzosy, wrzośce)
*pólkrzewy- rośliny o pędach częsciowo zdrewniałych
Morfologia:
*drzewa i krzewy zbudowane są z części podziemnych(korzeni) i nadziemnych(pnia i korony)
*strefę przejściową między systemem korzeniowym a pniem stanowi szyjka korzeniowa lub część pnia
Ze względu na sposób powstawania wyróżnia się korzenie:
*pierwotne rozwijają się z zawiązka korzenia zarodkowego
*korzenie przybyszowe powstają w części pędowej rośliny (na łodydze, kłączach i liściach)
Typy korzeni:
*palowy- jeden dominujący korzeń g łowny rozwijający się z korzenia zarodkowego (u nagozal. i dwuliśc.)
*wiązkowy- utworzony przez wiele korzeni równorzędnych zwykle przybyszowych po ustaniu wzrostu korzenia pierwotnego (przede wszystkim jednoliścienne)
Funkcje systemu korzeniowego:
*mechaniczna- polega na zakotwiczeniu rośliny w podłożu (korzenie szkieletowe) a w przypadku drzew i krzewów umożliwia utrzymywanie pionowej postawy przez nadziemny system pędów
*fizjologiczna- podstawowym zadaniem korzeni jest dostarczanie ulistnionemu pędowi wody i zawartych w niej składników min. (korzenie włosokowate)
#służy do wegetatywnego rozmnażania:
-odrośla korzeniowe np. osika, robinia akacjowa
-bulwy korzeniowe np. dalia
-rozmnóżki np. ziarnopłon
Przykłady innych form korzeni stanowią:
*k. czepne (bluszcz)
*k. spichrzowe (dalia)
*k. oddechowe (cypryśnik błotny)
*k. powietrzne (figowce)
Pędy:
-stanowią nadziemną część rośliny,
-na pędach osadzone są: pąki, liście, kwiaty i owoce
-miejsce osadzenia pączków i liści nazywamy węzłami a odcinki między pąkami lub liśćmi międzywężlami
Typy pędów:
*pędy roczne- pędy które wyrosły a pąków na wiosnę i po osiągnięciu pewnej długości pod koniec okresu wegetacyjnego wykształciły pąki szczytowe i boczne:
#Długopędy- pędy dające długie i silne przyrosty (1-2m) odznaczają się wyraźnie zaznaczonymi międzywęźlami. Na długopędach występują przeważnie pączki liściowe, mogą też występować pąki kwiatowe (topole, forsycja)
#Krótkopędy- pędy o zahamowanym wzroście na długość, o silnie skróconych najczęściej niewidocznych wyraźnie międzywęźlach i gęsto osadzonych liściach oraz pączkach. Mogą być zakończone pączkiem szczytowym lub cierniem (tarnina, grusza). Na krótkopędach bardzo często zawiązują się pączki kwiatowe, a u wielu drzew i krzewów kwiaty rozwijają się tylko na krótkopędach
*pędy rozłogowe- rozłogi- rosną zwykle płytko pod ziemią lub pełzają po powierzchni ziemi. Rozłogi podziemne różnią się od korzeni obecnością pączków i łusek (tawuły, tawliny, śnieguliczka białojagodowa)
*pędy świętojańskie- (dęby, buki, jesiony, olsze, graby, brzozy, ,modrzewie i świerki)
*pędy odroślowe- wyrastają z pąków przybyszowych które pojawiają się na gałęziach, pniach, szyi korzeniowej i korzeniach drzew samorzutnie, bądź też na skutek uszkodzeń mechanicznych. Również mogą się one rozwijać z pąków śpiących
Pąki dzielimy na:
*pąki okryte- występują u większości drzew i krzewów naszej strefy klimatycznej, są one okryte łuskami
*pąki bezłuskie (nagie)- (kalina hordowina, dereń biały, kruszyna)
*pąki ukryte (parczelina trójlistna)
*pąki śpiące
*pąki przybyszowe
*pąki liściowe, kwiatowe i mieszane (kasztanowiec, jabłoń, grusza, głóg)
Ciernie-przekształcone pędy, liście lub przylistki, odznaczają się regularnym rozmieszczeniem na pędach oraz obecnością wiązek przewodzących
Rodzaje cierni:
*pędowe(śliwa tarnina, głóg, grusza pospolita, szakłak pospolity)
*przylistkowe(karagana, robinia)
*liściowe(berberysy)
Kolce-nie są przeobrażonymi organami lecz jedynie wyrostkami odpowiednio ukształtowanymi w których powstaniu biorą udział przede wszystkim: komórki skórki i odznaczają się regularnym ułożeniem na pędach (róża, jeżyna, agrest)
Owoc-jest utworem powstającym przeważnie z zalążni słupka w wyniku zapłodnienia i zawierającym wewnątrz nasienie lub nasiona utworzone w wyniku przekształcenia zalążków
Typy owoców:
*owoce suche właściwe:
1.niepękające:
-niełupka (powojnik, rdest)
-orzech lub orzeszek (dęby, buki, lipy, leszczyny)
-ziarniak (trawy)
-skrzydlak (jesiony, wiązy, brzozy, olsze)
2.pękające:
-mieszek (magnolia, tawułowiec)
-strąk (robinia, karagana, glediczja, kłęk)
-torebka (topole, trzmieliny, wierzby, jaśminowiec, kasztanowiec)
Owoce właściwe mięsiste(soczyste):
-jagoda (borówka, bez, ligustr)
-pestkowiec(kalina, dereń, oliwnik, śnieguliczka)
-nibypestkowiec (orzech, orzesznik)
Owoce pozorne:
-o. jabłkowaty (jabłoń, jarzęby)
-o. różowaty (róże)
-o. głogowaty (głogi, irgi)
Owoce zbiorowe:
-wielomieszek (magnolia)
-wielopestkowiec (malina)
-wieloskrzydlaki (tulipanowiec, bożodrzew)
Owocostany:
-orzeszkowy (morwa)
-pestkowcowy (figowiec)
-jagodowy (ananas)
Rozmnażanie generatywnie:
Rośliny nasienne możemy rozmnażać sposobem generatywnym, tzn. z nasion lub wegetatywnie. Rozmnażanie z nasion jest sposobem najłatwiejszym i jednocześnie najbardziej ekonomicznym.
Generatywnie rozmnaża się gatunki oraz nieliczne odmiany powtarzające cechy odmianowe w wysokim procencie:
-berberis thunbergii 'Atropurpurea' 80-95%
-berberis vulgaris 'Atropurpurea' 70-80%
-thuja occidentalis 'Colummo' 50-60%
-acer palmatum 'Atrolineare' i 'Dissectum' 80%
-fagus silvatica 'Atropurpurea' 5-10%
-quercus robur' Fastigiata' 10-15%
Rozmnażanie generatywne +:
- zahamowanie zmienności gatunkowej nie przenoszone są choroby wirusowe (z wyjątkiem rodzaju Prunus)
Rozmnażanie generatywne -:
- odmiany drzew i krzewów ozdobnych różniące się od swojego gatunku cechami zdobniczymi nie możemy rozmnażać tą metodą gdyż cechy odmian nie zawsze są ustalone i nie występują w następnych generacjach otrzymywanych na drodze generatywnej.
Najlepiej rosną i rozwijają się rośliny z nasion:
-pochodzenia miejscowego
-z rejonów o tych samych warunkach klimatycznych
Plantacje nasienne prowadzi się do produkcji:
-podkładek (Rosa, Malus)
-roślin żywopłotowych )Berberis, Crataegus, Carpinus, Cornus, Chamaecyparis, Thuja)
Zbiór nasion:
Celem zbioru jest- zgromadzenie nasion wysokiej jakości w ilości zaspokajającej przewidywane potrzeby. Należy mieć pewność że wybrane skupisko drzew zapewnia nam czystość odmianową
-pora zbioru zależy od mikroklimatu i przebiegu klimatu
-najkorzystniej jest zbierać nasiona w okresie oddzielania się owoców od rośliny matecznej
-owoce zbieramy lub odcinamy sekatorem całe owocostany. Z krzewów zbiera się owoce ręcznie a z ziemi zbiera się owoce i nasiona ciężkie.
Zbiór przeprowadzamy próbą oceny nasion przez próbę krojenia nasion, owoców i szyszek. Umożliwia to zapoznanie się ze stopniem wypełnienia nasionami oraz dostarcza informacji i jakości nasion. Nadmierny udział nasion pustych, niewykształconych i uszkodzonych dyskwalifikuje dane skupisko roślin ze zbioru.
Okresy zbioru nasion:
-przed całkowitą dojrzałością- Betula, Ulmus, Abies, Polulus
-przed upadaniem- Fraxinum, Acer, Carpinus, Pinus, Larix, Almus, Robinia
-po opadnięciu- Quercus, Fagus, Junglas, Aesculus, Malus
Sposoby zbioru nasion:
-zbiór z ziemi (najprostszy) wykonywany jesienią w przypadku owoców i nasion wielkich: orzechy, żołędzie, kasztany, bukiew; nasion opadających na ziemię wewnątrz dużych owoców. Zbiór przeprowadza się ręcznie (pracochłonny i powolny), przy pomocy płacht, foli, siatek o drobnych oczkach i ciągnikowych aspiratorów- okurzacza
-zbiór z drzew lub krzewów stojących, z drzew niskich zbiór z ziemi, z wysokich przy pomocy drabin, samojezdnych specjalnych podnośników z koszem platformą
Przechowywanie nasion:
1.Nasiona oznaczone pod suszenie niskiego poziomu wilgotności lub całkowite odwodnienie 'ortodox'
2.Nasiona nie znoszone odwodnienia lub tolerują tylko odwodnienie częściowe 'recalcitrant'
Sposoby przechowywania:
1.luzem
2.na sucho
3.w warunkach umiarkowanej wilgotności
4.w ziemi
5.dołowanie w piasku
6.szopa Alemanna
7.pod drzewostanem na powierzchni gruntu
8.pod drzewostanem w ściółce
9.w bieżącej wodzie (nie polecany)
Wymagania jakościowe:
-czystość nasion
-MTN
-zdolność kiełkowania
-energia kiełkowania
Stratyfikacja- okres posprzętnego dojrzewania nasion w określonych warunkach. W czasie stratyfikacji. nasiona drzew i krzewów przechodzą nie tylko główną fazę rozwoju zarodka lecz podlegają również jaryzacji. Stratyfikację można przeprowadzać w chłodni, piwnicy lub zakpoując skrzynki z nasionami na dworze. Podczas procesu stratyfikacji muszą być spełnione warunki: *umiarkowana wilgotność *niska temp. (+2 do +8) *dostęp tlenu
mniamimniam