PODSTAWA PROGRAMOWA WOBEC PROGRAMÓW AUTORSKICH
Od roku 1989 społeczeństwo bardziej zaangażowało się w działalność edukacyjną. W szkołach pojawiły się nowe rozwiązania programowe, organizacyjne bądź metodyczne. Możliwość taką stworzyło rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 czerwca 1993 r. w sprawie warunków i zasad prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez szkoły i placówki publiczne.
Nauczyciele, którzy chcą skorzystać z szansy wprowadzenia autorskich programów nauczania, stanęli przed nowym i bardzo trudnym zadaniem tworzenia, a właściwie współtworzenia programów nauczania swoich przedmiotów na bazie minimum programowego określonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Rozważania dotyczące problemów konstruowania programów nauczania wymagają określenia podstawowych pojęć, które pozwolą na jednoznaczne sformułowania w programie, a także na zaprezentowanie głównych etapów konstruowania programów. Tradycyjnie przez program nauczania rozumiemy listę celów, haseł z zakresu materiału nauczania uzupełnioną zwykle dość ogólnikowymi uwagami o jego realizacji i określeniem orientacyjnego przydziału godzin . Współcześnie program nauczania jest rozumiany jako układ czynności opanowywanych przez ucznia pod kierunkiem nauczycieli i :
· zorientowanych na określone cele i odpowiadające im zadania,
· mający charakter ramowego planu,
· stale ulegający modernizacji.
Natomiast podstawa programowa jest zakresem treści nauczania ustanowionym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej jako obowiązujący w danym przedmiocie szkolnym na danym szczeblu kształcenia. Każdy program nauczania powinien obejmować obok treści oryginalnej dla danego programu, odpowiednią podstawę programową. Należy wyjaśnić, że według B. Niemierki treści nauczania to ogół nauczanych czynności teoretycznych i praktycznych objętych programem nauczania i określonych pod względem:
· celu, czyli typu czynności wykonywanych przez uczniów,
· materiału, na którym czynności mają być przeprowadzone,
· poziomu wymagań (wiadomości i umiejętności) koniecznych do opanowania danej czynności.
Na program - obok broszury programowej - (program w wąskim znaczeniu) składają się: podręczniki dla uczniów, podręczniki dla nauczyciela, prototypy, środki dydaktyczne, zbiory zadań, testy osiągnięć szkolnych, a także inne materiały dydaktyczne.Oczekiwania Ministerstwa Edukacji Narodowej wobec autorów programów są duże. Programy autorskie powinny:
· zawierać wspólną podstawę
· zestawy treści nauczania i umiejętności,
· spełniać kryteria nowoczesności dydaktycznej,
· być zgodne z celami kształcenia ogólnego,
· poddawać się porównywaniu w celu umożliwienia władzom oświatowym dokonywania pomiaru osiągnięć szkolnych,(standardy osiągnięć szkolnych)
· być możliwe do realizacji w obecnej strukturze szkolnictwa .
Każde działanie celowe musi zawierać w sobie etap pomiaru, kontroli, oceny. Jest to mechanizm sprzężenia zwrotnego. W przeciwnym wypadku działanie nie będzie racjonalne. Nie pozwoli na przekonanie się podmiotu działającego, czy cele zostały osiągnięte. To zaś nie pozwoli na doskonalenie działania w przyszłości. Dla takiego myślenia i działania upowszechnia się kategorią standardu.W edukacji standard to taki poziom lub stopień realizacji zadań i kompetencji ucznia, który uznamy za pełne lub co najmniej wystarczający do osiągnięcia celu. Standard jest więc miarą do mierzenia wyników, rezultatów, osiągnięć. Standard osiągnięć szkolnych to rodzaj krajowej normy w zakresie podstawowego aspektu działania szkół, jakim jest efekt procesu kształcenia. Efektem owym są kompetencje uczniów, a więc opis osiągnięć musi być punktem wyjścia przy określaniu standardu. Jednak opisy takie mogą być dokonywane z rozmaitą dokładnością w każdym z trzech aspektów (wiadomości, umiejętności, postawy) i w odniesieniu do dynamiki ich budowania ( po danym semestrze, po roku, po określonym etapie lub po całym cyklu nauki), mogą też w różnym stopniu dotyczyć kompetencji przedmiotowych i kompetencji kluczowych. Winny też być konstruowane tak, by łatwo było je wykorzystać przy budowaniu systemu wymagań, ocenianiu, promowaniu, egzaminowaniu.
O ile standard osiągnięć szkolnych ma być ustalany centralnie, to standard wymagań jest kategorią wyznaczaną lokalnie (szkoły, komisje egzaminacyjne). Standardy wymagań będą więc pochodne wobec standardów osiągnięć szkolnych, węższe od nich i będą wskazywać, które rodzaje osiągnięć i na jakim poziomie będą poddane pomiarowi dydaktycznemu i ocenie szkolnej. Tak więc standardy wymagań z konieczności muszą opierać się na standardach osiągnięć, a ocenę szkolną będzie się opierać na standardach wymagań, a więc na tych osiągnięciach, których pomiar jest pożądany i możliwy w warunkach szkolnych. Opracowanie dobrego nowoczesnego programu autorskiego wymaga uwzględnienia trzech głównych etapów: diagnozy, projektowania i ewaluacji.
Kaacha91