Cozolino L.J. - Neuronauka w psychoterapii.PDF

(72236 KB) Pobierz
Louis J. Cozolino
NEURONAUKA
W PSYCHOTERAPII
BUDOWA I PRZEBUDOWA LUDZKIEGO MOZGU
PrzekJad
Joanna Cilewicz
Zysk i S-ka
Wydawnictwo
TytuI oryginahl
The Neuroscience of Psychotherapy
Building and Rebuilding the Human Bra
Copyright © 2002 by Louis J. Cozolino
All rights reserved
Copyright © 2004 for the Polish translation by Zysk i S-ka Wydawnictwo s.j., Poznan
Copyright © for the cover illustration by Randy Paris, Corbis/Free
Redakcja merytoryczna
prof, dr hab. Lilla Hryniewiecka
niwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznan
Rcdaktor
Anna Kowalska
Ksiqzkg t% dedykujz
zdecydowaniu
Wszyscy oni wjakis
ze nie ma
rodzinie: odwadze mojej matki,
ojca i pami^ci dziadkow.
sposob wpoili mi przekonanie,
rzeczy niemozliwych.
Wydanie I
ISBN 83-7298-486-7
Zysk i S-ka Wydawnictwo
ul. Wielka 10, 61-774 Poznan
td. (0-61)8532751, 8532767, fax 852 63 26
Dzial handlowy, ul. Zgoda 54, 60-122 Poznan
tel. (0-61)8641403, 8641404
e-mail: sklep@zysk.com.pl
nasza strona: www.zysk.com.pl
Drukarnia Narodowa S.A.
Krakow, ul. Marszalka J. Piisudskicgo
Druk z dostarczonych diapozytywow
SPIS TRESC!
WstQp
Przedmowa
Podziejtowania
-.
CZQSC I
Neuronauka i psychoterapia: przeglqd
9
11
15
18
26
47
Cze_sc II
Jak dziala
mozg: dziedzictwo
ewolucji
4. Uklad nerwowy czlowieka: od neuronow do sieci neuronowych
5. Rozne systemy pamie_ci w psychoterapii
6. Stronnosc: jeden czy dwa mozgi?
Czqsc III
Organizacja doswiadczenia a zdrowy mozg
7. Mozg wykonawczy
8. Konstrukcja .ja" narracyjnego
9. Interpersonalne fonnowanie rnozgu spoiecznego
Cze.sc IV
Dezorganizacja doswiadczenia i psychopatologia
10. „Ja" na wygnaniu: narcyzm i patologiczna opiekunczosc
11. Mozgowe struktury l^ku i strachu
12. Wplyw urazu na mozg
Cze_sc V
Reorganizacja doswiadczenia
214
224
62
74
88
104
120
133
164
176
192
Bibliografia
237
WST^P
Daniel j. Siege!
ako klinicysci zgtebiamy historic ludzi, ktorzy zwracaja, si$ do nas o pomoc,
chca_c poprawic swoje samopoczucie i wyjsc poza dotychczasowe nieprzysto-
sowane wzorce myslenia, zachowania, emocji i relacji. Na przestrzeni lat roz-
winely siq w psychoterapii rozne sposoby pomagania pacjentom w dokonaniu
takiej zmiany. Niezaleznie od podejscia trwala zmlana pod wptywem terapii jest
wynikiem zmian w umysle czlowieka. Rozwoj obejmuje zmiany struktury, a tyin
samyra czynno^ci mozgu, ktory tworzy umysl. Pytanie, jak dokladnie zmienia
sie; umysl w procesie psychoterapii, jest najwazniejsza. zagadk% ktora_ probuje
rozwi^zac nowa fascynuj^ca synteza neuronauki i psychoterapii.
Z punktu widzenia psychoterapii rozwoj czlowieka w cia_gu zycia polega na
strategicznym sterowanm czynnosciami umyslu. Czym jednak jest umysl? Zgod-
nie z wyobrazeniem umyshi jako emanacji procesow mozgowych niektorzy ba-
dacze traktuja_ psychik? jako wlasciwosc mdywidualna^ sledz^c aktywnosc ner-
wow% z ktorej rodzq. si^ procesy psychiczne, takie jak pamie_c, emocje i mysli.
Klinicysci wiedza, natomiast z cala_ pewnoscia^ ze na podstawowe aspekty umy-
shi maja_ glqboki wptyw stosunki interpersonakie oraz wzorce komunikacji, kto-
re l^.cz^ ze soba^ ludzi, na przyklad w rodzinach czy podczas psychoterapii. Roz-
nice pomiedzy jednostkowym uJQciem umyshi a perspektywa_ spoleczn^. mozna
pogodzic, defmiuja_c umysl jako przeplyw energii i informacji. Energia i infor-
macje przeplywaja^ w mozgu, a takze pomiqdzy mozgami. Spojrzenie z interper-
sonatnej perspektywy neurobiologii pozwala klinicystom korzystac z wielkich
odkryc neuronauki i wla_czac je do interpretacji subiektywnego i spolecznego
zycia ludzkich umyslow. Taka perspektywa umozliwia nowe badawcze spojrze-
nie na rozwoj umyshi w trakcie psychoterapii.
Znajdujemy si$ w przelomowym momencie historii psychoterapii, maj^c
mozliwosc pol^czenia domeny klinicznej zdrowia psychicznego z niezalezna^
dziedzina_ neuronauki. Louis Cozolino smiato siqga po zdobycze neuronauki, kto-
re rzucaja_ nowe swiatlo na potencjalne mechanizmy dzialania psychoterapii. Psy-
choterapia poszukuje sposobow, dzi^ki ktorym pacjent moze wrocic do zdrowia
i pokonac przeszkody utrudniaja_ce elastyczn^ i zrownowazonq. samoregulacj^.
Neuronauka rozwija sprawdzalne hipotezy i teorie wyjasniajace, ktore utarwiaja,
zrozumienie dzialania mozgu i neuronow wywohijXcych procesy umysha. Naj-
nowsze osia_gni^cia technologiczne pozwalaja^ przenikna^c czaszke: i obserwowac
J
10
dzialanie ukrytego dotad zdrowego mozgu czlowieka. Z tych intrygujacych od-
kryc wylaniaja. si? nowe mozliwosci wyjasnienia, w jaki sposob systemy neuro-
now wywofuja. procesy psychiczne.
Jak mozna logicziue pola^czyc ze soba. dwie niezalezne dziedziny — terapi?
i nauk? o mozgu — tworzac podstawy ugruntowanej i uzytecznej wiedzy? Obie
dziedziny badaja. rzeczywistosc na bardzo rozne sposoby. Psychoterapia podkresla
rol? sub i e k t y w n e g o doswiadczenia czfowieka i znaczenie relacji w prze-
ksztalcaniu rozwijaja_cego si? umyshi. Neuronauka skupia sie_ na iiosciowych,
o b i e k t y w n y c h danych, poshiguja,c sie_ melody naukowq. w tworzeniu modeli
mozgu i umyshi. Uznanie, ze subicktywne doswiadczenie jest taka, sama_ rzeczywi-
stoscia^ jak ilosciowe dane naukowe, jest pierwszym krokiem do polapzenia wiedzy
z tych dwoch dyscyplin. Musimy si? nauczyc je_zyka, ktorego uzywaja^one do wyja-
sniania roznych przedstawieri swiata. Interesuja_ce nas aspekty swiata moga_ bye ze-
wn^trzna^ rzeczywistoscia. zjawisk fizycznych lub wewn?trznq. rzeczywistoscia, zycia
psychicznego. Choc nie mozemy zobaczyc umyshi, jest on tak samo prawdziwy jak
procesy zachodzaee w nerkach, phicach czy watrobie. Zrozumienie umyshi jako pro-
cesu oraz jego rozwoju w reakcji na doswiadczenia wymaga, abysmy uznali znacze-
nie zarowno obiektywnej, jak i subiektywnej strony rzeczywistosci.
Neuronauka w psychoterapii
oferuje klinicystom niezwykla, perspektyw?,
wyjasniaja^c rozwoj umyshi przez poh\czenie wynikow badan neuronauki i psy-
choterapii z wiedzy doswiadczonych i wrazliwych praktykow. Ksia^zke, rozpoczy-
na bardzo uzyteczny przegla^d niezaleznych wynikow badari. z dziedziny terapii
i nauki o mozgu. Jest to nieoceniona pomoc, umozliwiaja^ca nowoczesna_ syntezq
dotychczasowej wiedzy z tych dziedzln. Naste_pnie Cozolino przedstawia model
potencjalnych mechanizmow neurobiologicznych, dzi?ki ktorym ludzie si? zmie-
niaja,- Model ten jest vvaznym i odwaznym krokiem na drodze do zrozumienia
procesu psychoterapii. Czerpiac ze zrodeJ neuronauki i psychoterapii, autor na-
wiazuje do podstawowych zasad wielu pokrewnych dziedzin, takich jak nauka
0 ewolucji, psychologia rozwojowa, psychopatologia i lingwistyka, ktore ugrun-
towuja^ przekonuj^cy model dzialania psychoterapii.
W konstrukcji Cozolina glowna, rolq w procesie rozwoju odgrywa integracja
nerwowa. Dzi^ki integracji zroznicowane elementy systemu moga^ osia_gnac spojne
poziomy funkcjonowania. W relacji terapeutycznej komunikacja mi^dzyludzka po-
budza proces integracji w rozwijaj^cym sie_ umysle klienta b%dz pacjenta. W ksiazce
scharakteryzowano najwazniejsze podejscia stosowane w praktyce psychoterapii,
takie jak podejscie poznawcze, behawioralne, psychodynamiczne oraz podejscie
oparte na poj^ciu przywiazania. Omawiaja^c takie zagadnienia, jak le_k, depresja, trau-
ma i zaburzenia osobowosci, autor wykorzystuje swoj model do wyjasnienia natury
1 pochodzenia dysfunkcji psychicznych. Kazdy rozdzial proponuje zatern praktycz-
ny sposob przyj^cia perspektywy neuronaukowej w codziennej pracy klinicznej.
Ksia^zka zapewnia rowniez wgla_d w przyszlosc; pozwala badaczom i praktykom
dostrzec nowe kierunki badan nad rozwojem czlowieka w psychoterapii.
Zyjemy w ciekawych czasach i musimy podja^c smiale kroki ku integracji,
ktora prowadzi do postejm w dziedzinie zdrowia psychicznego. Louis Cozolino
wiedzie nas tym waznym szlakiem. Powodzenia!
PRZEDMOWA
Trzeba wiekow, aby przezwyci^zyc powszechn^ opini?.
ocza_tkowo obawialem si?, ze zainteresowanie neuronauka, moze sklonic
mnie do odrzucenia psychoterapii i przyl^czenia si? do tych, ktorzy zapo-
wiadaja^ jej koniec. Nauki sciste zawsze wydawafy sie_ nieprzyjazne psycho-
terapii i nie wiedzialem, czy potrafi? si? oprzec takiemu mysleniu. Zajmuja^c si^
przez caJe zycie naukami humanistycznymi i mniej rygorystyczna, dziedziny wie-
dzy, mialem ogromna^ ch?c poznania, co oferuje druga strona. Ku mojemu za-
skoczeniu przekonalem si?, ze wiele najnowszych odkryc neuronauki zdaje si<;
potwierdzac wartosc psychoterapii. Dostrzeglem, ze obecna zgodnosc neurona-
uki z psychoterapii wynika z tego, iz obie dziedziny da^za. do wyjasnienia wphy-
wu ewolucji, rozwoju i dziatania umyshi na doswiadczenie czlowieka.
Dlaczego trzeba koniecznie wiedziec cos o neuronach i sieciach neurono-
wych, aby zrozumiec problemy, namie_tnosci i aspiracje czlowieka? Czy nie by-
loby lepiej, chca^c dotrzec do czlowieka, studiowac poezj?, histori? swiata, albo
nawet rynek gieidowy? Zgadzam sie., ze to wszystko jest wazne, jednak uwazam,
ze zrozumienie naszego mozgu jest istotnym uzupelnieniem przekonuja,cego wy-
jasnienia, kirn i czym naprawd? jestesmy. Sa^dze., ze moze to nam pomoc w lep-
szym zrozumieniu, ska.d pochodzimy jako gatunek i doka^d zmierzamy. Jesli
wezmiemy pod uwag?, ze kazde doswiadczenie, wspomnienie i zachowanie
mamy zakodowane w sieciach neuronowych, to trudno bqdzie nam podwazyc
znaczenie ukladu nerwowego, a zwtaszcza mozgu.
Mimo wspolnego przedmiotu zainteresowan psychoterapia nie przetrwalaby
w XX wieku jako galaz neurologii. Choc wiele czynnikow powoduje 6w brak
spojnosci, glown^. rol? odgrywajX zawodowe uprzedzenia do wyjasniania osobo-
wosci przez odwolywanie si? do mozgu. Co chyba jeszcze wazniejsze, mozg
uwaiano wczesniej za narza.d raczej statyczny, uzalezniony od interakcji progra-
mowania genetycznego z doswiadczeniami wczesnego dziecinstwa. Takie pesy-
mistyczne nastawienie do ukladu nerwowego jest zasadniczo nie do pogodzenia
z psychoterapia^
Psychoterapia jest przedsie_wzi?ciem optymistycznym, ktore wymaga mozli-
wosci zmiany. Freud odrzucil pogla_dy swoich kolegow dotycza^ce rnozgu (i neu-
rologii), kierujac sie, przekonaniem, ze ,,kuracja mowieniem" moze przeksztaicic
polaczenia nerwowe i zmienic charakter doswiadczen psychicznych. Trzeba bylo
P

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin