Verne Juliusz - Rozbitek z Cynthii.pdf - Ebooki Przygoda z sensacją - j.nowak59

ROZBITEK Z „CYNTHII"

Juliusz Verne

ROZDZIAŁ I

PRZYJACIEL PANA MALARIUSA

Ani w Europie, ani gdziekolwiek indziej nie istnieje chyba uczony, którego fizjonomia byłaby tak

powszechnie znana, jak oblicze doktora Schwaryencrony ze Sztokholmu; jego portret powielany

przez kupców pod marką fabryczną na milionach butelek pieczętowanych zielonym lakiem dociera

wraz z nimi do najdalszych zakątków świata.

Chcąc być w zgodzie z prawdą musimy wyznać, że owe butelki nie zawierają nic innego jak olej

z wątroby dorszów, lek wielce ceniony i nawet skuteczny, który, przynosi Norwegom rok w rok

dochód, opiewający na sumy ośmio- lub dziewięciocyfrowe, wyrażane w kronerach, inaczej

koronach o wartości jednego franka i trzydziestu dziewięciu centymów.

Niegdyś ową produkcją zajmowali się rybacy. Dziś procesy otrzymywania tych wyciągów są

bardziej naukowe i księciem tego dość specjalnego przemysłu jest właśnie słynny doktor

Schwaryencrona.

Nie znajdziesz osoby, która by nie zauważyła tej spiczasto przystrzyżonej brody, tej pary

okularów, tego zakrzywionego nosa oraz czapki z futra wydry. Rycina nie należy, być może, do

najprzedniejszych, ale podobieństwo jest uderzające. Dowodem jest to, co wydarzyło się pewnego

dnia w początkowej szkole w Nora, osadzie położonej na zachodnim wybrzeżu Norwegii, o parę mil

od Bergen.

Zegar wydzwonił drugą po południu. Dzieci znajdowały się w klasie, obszernym pomieszczeniu

wysypanym piaskiem. — dziewczęta po lewej, a chłopcy po prawej — wpatrzone w czarną tablicę,

na której nauczyciel, pan Malarius, demonstrował im zasady pewnego twierdzenia, kiedy nagle

otwarły się drzwi i futrzana pelisa, futrzane buty, futrzane rękawiczki oraz czapka z wydry pojawiły

się w progu.

Dzieci powstały z szacunkiem należnym każdemu, kto wchodzi do klasy. Żadne z nich nie znało

nowo przybyłego. Ale ujrzawszy go wszystkie szepnęły:

"Pan doktor Schwaryencrona!"

Tak wielkie było podobieństwo twarzy przybysza do portretu umieszczanego na butelkach

doktora.

Trzeba rzec, iż uczniowie pana Malariusa mieli prawie stale przed oczami owe butelki, gdyż

jedna z największych fabryk doktora znajduje się akurat w Nora.

Nie mniej prawdą jest i to, że ów uczony od wielu lat nie postawił stopy w tym zakątku i żadne z

dzieci nie mogło się chlubić tym, iż widziało go kiedykolwiek przedtem żywego, we własnej osobie.

A co do wyobrażeń — to jeszcze inna sprawa. Rozprawiano bardzo często o doktorze

Schwaryencronie podczas długich wieczorów w Norø. I w uszach musiałoby mu często dzwonić,

gdyby ludowy przesąd miał choć najmniejszą wiarygodność w tym względzie.

Tak czy owak, to jednomyślne i spontaniczne rozpoznanie, było prawdziwym tryumfem dla

nieznanego autora portretu, tryumfem, z którego ten skromny artysta miał prawo być dumny, a

niejeden modny fotograf — zazdrościć mu.

Tak, to była rzeczywiście ta sama spiczasta broda, te same okulary, ten sam zakrzywiony nos i

czapka z wydry słynnego uczonego. Nie mogła zajść żadna omyłka. Wszyscy uczniowie pana

Malariusa włożyliby za to rękę w ogień..

Dziwiło ich natomiast i zbijało nieco z tropu to, że doktor był mężczyzną o przeciętnej tuszy i

średniego wzrostu, a przecież wyobrażali go sobie jako olbrzyma. Jakim to sposobem tak słynny

uczony mógł się zadowalać posturą nie większą od pięciu stóp i trzech cali. Jego szpakowata głowa

sięgała panu Malariusowi zaledwie do ramienia. Wszakże sędziwy już wiek przygarbił mocno

nauczyciela. Był jednak o wiele szczuplejszy od doktora, co sprawiało, że wydawał się dwukrotnie

wyższy. Jego tabaczkowa opończa, która z biegiem długich lat przybrała zielonawe tony, powiewała

ha. nim jak sztandar na drzewcu. Miał na sobie krótkie spodnie i buty z klamrami, na głowie zaś

czapeczkę z czarnego jedwabiu, spod której wysuwało, się parę siwych kosmyków. Jego różowa,

uśmiechnięta twarz tchnęła najwspanialszą łagodnością. On także nosił okulary, które nie

przewiercały cię jak okulary doktora, a spoza nich błękitne oczy zdawały się kontemplować każdą

rzecz z niewyczerpaną życzliwością.

Jak szkoła szkołą, nikt nie pamiętał, żeby pan Malarius ukarał jakiegoś ucznia. To nie

przeszkadzało, że był ogólnie szanowany i bardzo lubiany. Miał takie zacne serce — i każdy o tym.

wiedział. Mieszkańcy Nora wiedzieli też, że pan Malarius wspaniale zdał w młodości rozmaite

egzaminy. Pozwoliłoby mu to osiągnąć stopień doktora i zostać herr professor w jednym z wielkich

uniwersytetów, zdobyć zaszczyty i fortunę. Lecz miał siostrę biedną, Krystynę, zawsze chorą i

cierpiącą. A że za nić w świecie nie opuściłaby swojej wsi, że bała się miasta, lękając się, że lam

umrze, pan Malarius poświęcił się dla niej w milczeniu, po czym, gdy zmarła po jakichś dwudziestu

latach błogosławiąc brata, pan Malarius nawykły do swojego posępnego, odludnego życia nawet nie

pomyślał o tym, by rozpocząć inne. Zaabsorbowany swoimi osobistymi pracami, o których zapomniał

powiadomić świat, z najwyższą radością objął stanowisko nauczyciela i wzorowo prowadził

najlepszą w kraju szkolę podstawową, wychodząc w swoim programie daleko poza nauki pobierane

w szkołach początkowych, by wprowadzać do niego materiał ze starszych klas. Lubił zachęcać do

nauki swoich najlepszych uczniów, zapoznawał ich z tematami przyrodniczymi, z literaturą starożytną

i nowożytną, tym wszystkim, co zazwyczaj przypada w udziale klasom bogaczy lub ludzi dobrze

sytuowanych, nigdy natomiast rybakom lub chłopom.

"Dlaczego to, co jest dobre dla jednych, nie mogłoby być dobre dla drugich! — mawiał. — Skoro

ludzie biedni nie zaznają wielu radości tego świata, dlaczego odmawiać im i tej, by poznali Homera i

Szekspira, czemu nie mamy podać im nazwy gwiazdy wiodącej ich po oceanach albo rośliny, którą

depczą stąpajzegoc po ziemi. Codzienny trud pochwyci ich niebawem za gardło, zegnie ich nad

bruzdą! Niechaj przynajmniej w dzieciństwie zaczerpną z tych czystych krynic i wezmą swoją część

ze wspólnego dziedzictwa ludzi!"

W wielu krajach uważano by, że ów system jest niebezpieczny, mógłby może bowiem zniechęcić

ludzi skromnych do ich mizernego losu i skłonić do szukania szczęścia gdzie indziej. Ale w Norwegii

nikt się o to nie lęka. Patriarchalna łagodność natur, oddalenie od miast, nawyk pracowitego życia

wśród z rzadka rozsianych osad zdają się usuwać całkowicie takie niebezpieczeństwo. Toteż owo

poszerzanie wiedzy ludzi prostych zdarza się częściej, niż można byłoby przypuszczać. Nigdzie nie

jest ono posunięte tak daleko zarówno w biednych szkołach wiejskich, jak i gimnazjach. Kraje

Półwyspu Skandynawskiego mogą się chlubić tym, że kształcą proporcjonalnie do swojej ludności o

wiele więcej uczonych i ludzi wyróżniających się we wszelkiego rodzaju naukach aniżeli

jakikolwiek inny region europejski. Podróżnego uderza tu ustawicznie kontrast zachodzący między

naturami z pozoru pół dzikich i wielką liczbą fabryk oraz artystycznymi wyrobami, które wskazują na

cywilizację najbardziej wysubtelnioną.

Ale czas powrócić do doktora Schwaryencrony, którego pozostawiliśmy na progu szkoły w Norø.

Podczas gdy uczniowie nie widząc go dotychczas nigdy w życiu, tak szybko go rozpoznali,

inaczej było z ich nauczycielem, znającym doktora dawniej.

— Dzień dobry, mój drogi! — zawołał serdecznie ów przybysz zbliżając się z otwartą dłonią do

nauczyciela.

— Witam pana — odpowiedział pan Malarius trochę niepewnie i z nieśmiałością właściwą

wszystkim samotnikom, tym wyraźniejszą, że przerwano mu jego wywody... — Proszę mi wybaczyć,

ale muszę zapytać, z kim mam zaszczyt mówić...

— Jak to! Czyżbym się aż tak zmienił od chwili, kiedy razem biegaliśmy po śniegu, i od owych

lat, kiedy paliliśmy długie fajki w Christianii? ... Czyżbyś zapomniał o pensjonacie Kraussa i czy

naprawdę trzeba, abym przypomniał ci nazwisko twojego kolegi i przyjaciela?

— Schwaryencrona! — zakrzyknął pan Malarius. — Czy to możliwe? Czy to naprawdę ty?... Czy

to pan, panie doktorze?

— Ach, bardzo cię proszę, porzućmy te ceremonie!... Czyż nie jestem twoim starym Rolfem, jak

ty pozostaniesz na zawsze moim zacnym Olafem, moim najlepszym, najdroższym przyjacielem z

młodych lat? O, wiem o tym dobrze!... Czas biegnie szybko, obaj nieco się zmieniliśmy przez te

trzydzieści lat!... Ale serca nasze są nadal młode, prawda? I jest w nich kącik dla tych, których

pokochało się wówczas, kiedy jadaliśmy razem kromki suchego chleba w dwudziestej wiośnie życia.

Doktor śmiał się i ściskał dłonie pana Malariusa, którego oczy zaszły łzami.

— Mój drogi przyjacielu, zacny, wspaniały doktorze! — mówił. — Nie zostaniemy tu dłużej.

Zwolnię tych włóczykijów, którzy bynajmniej nie obrażą się o to i pójdziemy do mnie.

— O, wcale nie — oświadczył doktor zwracając się do uczniów, którzy z największym

zainteresowaniem obserwowali tę scenę. — Nie powinienem przeszkadzać ci w twojej pracy ani też

przerywać nauki tej pięknej młodzieży!... Jeśli chcesz sprawić mi przyjemność, pozwolisz mi usiąść

tutaj, koło ciebie i będziesz dalej prowadził lekcję...

— Chętnie — powiedział pan Malarius. — Ale prawdę rzekłszy, nie będę już miał serca do

geometrii, a przyobiecawszy dzieciom, że je zwolnię, niechętnie złamię dane słowo. Ale możemy to

wszystko pogodzić. Niechaj doktor Schwaryencrona uczyni zaszczyt moim uczniom egzaminując

dzieci z ich wiadomości, po czym pozwoli im wyfrunąć na resztę dnia.

— Wspaniały pomysł!... Doskonale!... Tak oto zostałem inspektorem.

— Po czym zwracając się do całej klasy, spytał:

— Które z was, dzieci, jest najlepszym uczniem? — spytał doktor zasiadając w fotelu

nauczyciela.

— Eryk Hersebom! — odpowiedziało bez wahania z pięćdziesiąt dźwięcznych głosów.

— Ach, to Eryk Hersebom?... No dobrze, zechciej, Eryku, podejść tutaj. .

Mniej więcej dwunastoletni chłopak wstał z pierwszej ławki i podszedł do katedry. Było to

dziecko poważne, pełne godności, a jego myślący wyraz twarzy oraz wielkie o głębokim wejrzeniu

oczy zwróciłyby wszędzie uwagę, tu zaś odcinał się szczególnie od otaczającej go gromady

jasnowłosych główek. Podczas gdy jego koledzy mieli włosy koloru lnu, różową cerę, oczy zielone

lub niebieskie, on miał ciemnokasztanowatą czuprynę, oczy brązowe i smagłą cerę. Nie miał

wystających kości policzkowych ani krótkiego nosa i masywnej budowy skandynawskich dzieci.

Słowem, jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny odróżniał się wyraźnie od reszty dzieci.

Tak jak oni natomiast był odziany w grube zgrzebne płótno noszone przez chłopów z okolicy

Bergen; ale delikatny zarys jego główki osadzonej na szczupłej wykwintnej szyi, naturalny wdzięk

ruchów i postawy — wszystko to wskazywało na jego obce pochodzenie. Nie znalazłby się żaden

fizjolog, którego nie uderzyłyby z miejsca owe szczególne cechy, a zwłaszcza doktora

Schwaryencronę.

Jednakże w pierwszej chwili nie miał powodów, aby dłużej się nad tym zastanawiać. Przystąpił

Verne Juliusz - Rozbitek z Cynthii.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: