6.12.12
EDUKACJA POLONISTYCZA BRYX
ĆWICZENIA KTÓRE WYSTEPUJA W MÓWIENIU I PISANIU
Słuchanie i mówienie to dal ucznia i nauczyciela nieodłączne elementy każdego dnia w szkole. W klasach początkowych a zwłaszcza pierwszej, kanał słuchowy jest podstawowym kanałem przekazu informacji.
Mówienie dzieci w szkole to jeden z elementów wielopłaszczyznowego problemu, jakim jest posługiwanie się mowa w ogóle.
M. Przetocznikowa wiązem mowę dziecka z rodzajami jego aktywności, rozróżniając mowę związana z działalności praktyczna i mowę nie związana z działalnością praktyczna.
Mowa związana z działalnością praktyczną towarzyszy dziecku w trakcie:
· Aktywności motorycznej
· Zabawy
· Aktywności techniczno-artystyczne
· Aktywności biospołeczne
Mowa niezwiązana bezpośrednio w działalność praktyczna przejawia się:
· Spostrzeganie opisywania świata rzeczywistego w sztuce
· Relacjach
· Pozasytuacyjnych pytaniach, domysłach i rozumowaniach
· Projektowaniu i planowaniu
W szkole funkcjonują dwa kierunki kształcenia językowego:
· Wiedza o języku
· Użycie języka
Ćwiczenia w mówieniu dotyczą użycia języka, a w konsekwencji jego formy mówionej. Z. Klemensiewicz wyodrębnia w kształtowaniu się mowy ucznia:
· Tok naturalny
· Tok edukacyjny
TOK NATURALNY- to rozwijanie języka w trakcie kontaktów z otoczeniem, w związku ze zdobywaniem doświadczenia życiowego, przyswajaniem wiedzy i rozwojem myślenia.
TOK EDUKACYJNY- związany jest z poznawaniem jako podstawą szkolnego programu edukacji umysłowej
Role języka w procesie kształcenia określają dwie funkcje:
· Jako środka porozumiewania się
· Jako środka uczenia się
Obie te funkcje przenikają się nawzajem.
Podstawowym czynnikiem umożliwiającym skuteczność jest skuteczność metod kształcenia sprawności językowej jest jednakże nauczyciel i jego kontakt z dzieckiem.
Nieprawidłowo rozumiane przez nauczyciela kształcenie mowy dziecka może doprowadzić , przez cierne powielanie wzorów, do wypowiedzi zunifikowanych, monotonnych i szablonowych.
Jeżeli nauczyciel pozwala uczniom zadawać pytania i na nie odpowiada, to przekazuje im informacje o poważnym ich traktowaniu, o akceptowaniu przez niego ich myślenia, mimo iż będzie chciał mieć wpływ na nie, by je rozszerzyć, zmodyfikować.
Tworzy się atmosfera wzajemnego zaufania, zwiększy aktywność ucznia, a relacja miedzy nauczycielem i uczniami nabiera charakteru współpracy. Pojawia się pracujący tryb komunikacji na lekcji.
Tworzą się warunki sprzyjające zmianie ról słuchacza i mówiącego, nadawcy i odbiorcy. Dominuje dzielenie się informacja.
Program nauczania w zakresu ćwiczeń w mówieniu i pisaniu w klasach I –III przewiduje ćwiczenia o różnych formach. Formy te nie występują od razu w gotowej postaci lecz przygotowują je odpowiednio dobrane ćwiczenia pomocnicze.
Grupy ćwiczeń:
· Grupa form występujących tylko w mówieniu (samorzutne wypowiedzi uczniów, swobodne wypowiedzi uczniów, rozmowa)
· Grupa form stosowanych zarówno w mówieniu jak i pisaniu ( opowiadanie, opis, sprawozdanie, życzenia)
· Grupa form znajdujących zastosowanie tylko w pisaniu ( listy, zaproszenia, zawiadomienia, ogłoszenia, notatki kronikarskie)
SAMORZUTNE WYPOWIEDZI UCZNIOW
Nauczyciel zachęca uczniów do mówienia, i wypowiadania swoich myśli, wrażeń i przeżyć związanych z rożnymi sytuacjami.
Wypowiedz samorzutna nie jest krepowana ani tematem ani pytaniami
Wypowiedzi samorzutne można zakończyć swobodnymi lub rozmowa.
SWOBODNE WYPOWIEDZI UCZNIÓW
Są monologowa odmiana mowy. Polegają na tym ze nauczyciel wprowadza temat, a później uczniowie kolejno zabierają głos.
Temat powinien być bliski uczniom, a wypowiedzi nie powinny być ograniczone pytaniami nauczyciela.
Przy stosowaniu swobodnych wypowiedzi zdążamy do tego, aby z biegiem lat dzieci dawały coraz dłuższe wypowiedzi, wyrażając coraz pełniej i jaśniej swoje myśli.
Wypowiedz swobodna może być zakończona rozmowa.
ROZMOWA
Rozmowa z uczniem i nauczycielem jest niedostatecznie doceniona forma ćwiczeń w szkole. Ważną role spełniają pytania które sa jasno sformułowane przez nauczyciela, pobudzające do ukierunkowania myślenia.
Rozmowa to sytuacja która może służyć do pobudzania zainteresowań i motywacji do poznawania nieznanych , sprawdzenia wiadomych, zebrania rozproszonych wiadomości, spraw i problemów.
Jest proponowana przez nauczyciela bądź ucznia wspołaktywnością, współdziałaniem. Proponowana, ale nie nakazana. Nie może być również oceniana jako forma aktywności ucznia.
Zasady dotyczące rozmowy:
· Zasada zmiany ról
· Zasada zmiany podmiotowości
· Zasada możliwości synkretyzmu wypowiedzi
· Zasada warunku końcowego
· Zasada tworzenia sytuacji przedproblemowej
Wśród elementów tworzących rozmowę mogą wystąpić czynniki których funkcjonowanie utrudnia jej przeprowadzenie i może doprowadzić do jej zakłócenia. Zakłócenia zewnętrzne odnoszą się do warunków, w jakich odbywa się rozmowa.
Zakłócają one w ogóle komunikacje językowa na lekcji. Należą do nich: nadmierny hałas, pospiech, brak możliwości kontaktu, asymetria ról nauczyciela i uczenia w klasie.
Zakłócenia wewnętrzne tkwią w psychice partnerów rozmowy.
Od pierwszych chwil pobytu dzieci w szkole trzeba stopniowo przyzwyczajać je do właściwego, poprawnego wyrażania się . powoli należy uczyć dzieci zastępowania wyrazów gwarowych literackimi z wyraźnym znaczeniem wartości gwary i jej poszanowania.
Samorzutne oraz swobodne wypowiedzi i rozmowy z dziećmi nie mogą zajmować całej lekcji, lecz tylko ich pewna ich część. W większości przypadków będą one występowały na początku zajeć, stanowiąc nawiązanie do dalszej części.
coliberek44