MODUŁ XIV.pdf

TEMAT:

SEKTOR POZARZĄDOWY – UWARUNKOWANIA PRAWNE I FORMY

FUNKCJONOWANIA

Wstęp

Po zakończeniu tego modułu będziecie Państwo posiadali wiedzę na temat:

• podstawowych form organizacji społecznych,

• przepisów regulujących ich tworzenie i funkcjonowanie,

•

podstawowych funkcji organizacji społecznych,

•

form wsparcia społecznego.

Wprowadzenie

Istnienie i rozwój organizacji społecznych związany jest nieodzownie z dynamizmem

kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego, którego elementarną ideą jest wzrost

niezależności i samorządności lokalnej. Przybiera ona postać procesu, w którym grupy

społeczne, społeczności lokalne, różnego rodzaju stowarzyszenia i fundacje stają się coraz

bardziej autonomicznym i równorzędnym partnerem formalnych instytucji społecznych.

Współpraca ta dotyczy różnych obszarów działań, m.in. pomocy społecznej, działalności

kulturalnej, sportowej, rekreacyjnej, religijnej.

Akty prawne

Działalność pozarządową w Polsce regulują następujące przepisy:

• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 104 z

późń. zm);

• Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. Nr 46 z 1991, poz. 203 – tekst

jednolity z późń. zm);

• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873).

Zmiany w nazewnictwie

Wraz z wejściem w życie Ustawy a dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie pojawiła się pierwsza prawna definicja organizacji

pozarządowych, w myśl której poza fundacjami i stowarzyszeniami do trzeciego sektora

kwalifikujemy także inne podmioty m.in. związki zawodowe i organizacje pracodawców,

samorządy zawodowe, partie polityczne.

Hasło

Sektor pozarządowy to jednostki, organizacje lub sektor działań dobrowolnych

opartych na inicjatywie społecznej, których celem jest zaspokojenie określonej

potrzeby społecznej

Formy organizacyjne działalności społecznej

Możemy wyróżnić następujące formy działalności pozarządowej:

•

fundacje

• stowarzyszenia i stowarzyszenia zwykłe

• grupy nieformalne

• formy organizacyjne działalności kulturalnej (np. kluby osiedlowe)

• rady rodziców przy szkołach

• grupy charytatywne

• zakłady charytatywno – opiekuńcze

• organizacje działające w ramach kościoła katolickiego lub innych związków

wyznaniowych

Nazewnictwo organizacji pozarządowych

W literaturze przedmiotu występuje wiele określeń dotyczących organizacji pozarządowych.

Najczęściej spotykanymi są:

• fundacje, stowarzyszenia i inne związki niezależne od państwa

•

„voluntary sector” – nacisk w nazwie na pracę społeczną członków

•

„independent sector” – niezależność, suwerenność w podejmowaniu decyzji

•

„trzeci sektor” – obok pierwszego – państwowego oraz drugiego – prywatnego

•

„non governmental organizations” (NGO) – niezależność skupionych organizacji od

państwa i jego polityki, związek z aktywnością oddolną

•

„non – profit organizations” – brak nastawienia na kreowanie zysku

•

„tax – exempt sector” – korzystający z przywilejów podatkowych

•

„charitable sector” – sektor dobroczynny

•

„philanthropic sector” – kładący nacisk na działalność filantropijną

Hasło

Inne określenia organizacji pozarządowych to: trzecia droga, sektor dobrowolny,

ochotniczy, ekonomii społecznej, instytucji społecznie użytecznych, organizacji

obywatelskich

Formy organizacyjne działalności społecznej c. d.

W myśl obowiązujących aktualnie w Polsce aktów prawnych do organizacji pozarządowych

możemy zaliczyć przede wszystkim stowarzyszenia oraz fundacje.

•

Stowarzyszenie oznacza dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenia ludzi

posiadających prawo wypowiadania się w sprawach publicznych oraz realizowania

wspólnym wysiłkiem programów o charakterze niezarobkowym.

•

Fundacja polega na przeznaczaniu przez fundatorów majątku na finansowe

wspieranie celu wskazanego w oświadczeniu woli przez jego pierwotnych inicjatorów.

Formy organizacyjne działalności społecznej c. d.

Teraz zapoznasz się z innymi postaciami działalności pozarządowej, tj. ruchami

społecznymi, wolontariatem, grupami samopomocy.

• Ruchy społeczne to zachowania zbiorowe, w których zachodzą interakcje między

uczestnikami ruchu i który kreuje zmiany społeczne w sposób świadomy lub

niezamierzony. Znamienna ruchom społecznych jest solidarność jej członków dająca

poczucie wspólnoty i wzajemnej odpowiedzialności.

•

Wolontariusze - osoby podejmujące pracę na rzecz innych świadomie, dobrowolnie i

bezpłatnie.

Ze względu na czas, jaki poświęcają tej działalności możemy dokonać za Małgorzatą

Załuską ich klasyfikacji na: a) okazjonalistów tzw. działaczy jednego impulsu; b)

średniodystansowców działających aktywnie do momentu osiągnięcia celu i

zrealizowania zadania; c) działających permanentnie, dla których działalność

społeczna stanowi sens życia, nałóg, postawę życiową.

Formy organizacyjne działalności społecznej c. d.

•

Grupy samopomocy są dobrowolnymi, małymi strukturami grupowymi nastawionymi

na wzajemną pomoc i osiągnięcie określonego celu.

Dokonując typologii grup samopomocowych możemy za Jerzym Boczoniem i Ewą

Toczyską wyróżnić: a) grupy rozwojowe tworzone przez ludzi zainteresowanych

określoną problematyką; b) adaptacyjne umożliwiające przystosowanie się do trudnej

niejednokrotnie nieodwracalnej sytuacji, udzielające pomocy w przetrwaniu; c)

terapeutyczne pomagające w terapii, rehabilitacji, leczeniu uzależnień,

dopuszczające do udziału w nich także ludzi z zewnątrz np. członków rodzin,

profesjonalistów.

Funkcje organizacji społecznych

Organizacjom pozarządowym przypisujemy pełnienie w społeczeństwie wielu istotnych

funkcji. Irena Lepalczyk wyróżnia takie, jak:

• wspomaganie rozwoju biologicznego, społecznego i kulturalnego jednostki,

• wdrażanie do pełnienia ról społecznych i zawodowych,

• wzbogacanie życia jednostki,

• funkcję upowszechniania wiedzy,

•

rozwijanie i urzeczywistnianie idei demokracji.

Hasło

Funkcje dośrodkowe czyli wewnętrzne związane są z zaspokojeniem potrzeb,

zainteresowań i aspiracji samych stowarzyszonych. Funkcje odśrodkowe czyli

zewnętrzne dotyczą realizacji potrzeb szerszej społeczności.

Zadania organizacji społecznych wobec dziecka i rodziny

Nadrzędne zadania organizacji społecznych w odniesieniu do rodzin problemowych bądź

dysfunkcyjnych, zdaniem Jadwigi Izdebskiej, obejmują m.in.:

• inicjowanie i organizowania różnych form pracy opiekuńczej

• zaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych,

• udzielanie pomocy materialnej, pedagogicznej

• wspieranie służb socjalnych wspomagających rodzinę w jej funkcjonowaniu

• aktywizowania społeczności lokalnej do zadań opiekuńczo – wychowawczych

Wsparcie społeczne w układach ludzkiego życia

Można mówić o wsparciu społecznym odbywającym się w czterech podstawowych układach

ludzkiego życia:

• Człowiek – człowiek – relacje rodzinne, rówieśnicze, sąsiedzkie, zawodowe,

przyjacielskie. Są to relacje „ja” i „ty”.

• Człowiek – grupa społeczna – rodzina własna, środowisko lokalne, stowarzyszenia i

organizacje życia kulturalnego, grupy wsparcia o charakterze rozwojowym dotyczące

każdej kategorii wiekowej człowieka.

• Człowiek – instytucje – instytucje pomocy społecznej, prawnej, edukacyjne,

samorządowe, samopomocowe itp.

• Człowiek – szersze układy – relacje w wymiarze środowiska okolicznego, gminy,

miasta lub dzielnicy, organizacji i stowarzyszeń regionalnych oraz ogólnopolskich.

Hasło

Wsparcie społeczne polega na zaspokojeniu potrzeb w trudnych stresogennych

sytuacjach. Jego podstawą jest istnienie sieci społecznych, w których ludzie żyją i

tworzą, m.in. osób znaczących i grup odniesienia.

Rodzaje wsparcia społecznego

Możemy wyróżnić następujące rodzaje wsparcia społecznego:

•

wsparcie emocjonalne – przekazywanie komunikatów werbalnych i niewerbalnych,

tzw. „podtrzymujących”,

•

wsparcie wartościujące – podwyższanie samooceny, wspieranie osoby w sytuacji

problemowej,

•

wsparcie instrumentalne – dostarczanie konkretnej pomocy, świadczenie usług,

dostarczanie dóbr materialnych,

•

wsparcie informacyjne (poznawcze) – udzielanie rad, porad, informacji, które mogą

pomóc w rozwiązywaniu trudnej sytuacji, zmienić położenie życiowe jednostki,

•

wsparcie duchowe (psychiczno-rozwojowe) – pomoc w cierpieniu psychicznym,

opanowanie bólu związanego z poszukiwaniem sensu życia i śmierci.

Podsumowanie

Teraz już znasz formy organizacji społecznych. Poznałeś także podstawowe ich cechy i

funkcje. Wiesz również, jakie przepisy regulują ich tworzenie i funkcjonowanie oraz czym jest

wsparcie społeczne.

BIBLIOGRAFIA:

Winiarski M., Funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych w środowisku lokalnym, (w:) Pilch T.,

Lepalczyk I. (red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 1995.

Pietrykowski P., Stowarzyszenie kulturalne jako środowisko wychowawcze (w:) Kawula S., Studia z

pedagogiki społecznej, Olsztyn 1996.

Porowski M.: Organizacje pozarządowe w instytucjonalnej strukturze państwa (w:) Pilch T.,

Lepalczyk I. (red.) Pedagogika społeczna, Warszawa 1995.

Krzesińska – Żach B.: Główne kierunki pomocy rodzinie i dziecku w środowisku lokalnym (w:)

Danilewicz W., Izdebska J., Krzesińska – Żach B.: Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym,

Białystok 1999.

Kromolicka B. (red.): Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i

kształcenia, Toruń 2005.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: