Spotkanie z Ramą.pdf

ARTHUR C. CLARKE

SPOTKANIE

RAMĄ

1. Straż kosmiczna

Wcześniej czy później to musiało się stać. 30 czerwca 1908 roku zagłada ominęła

Moskwę tylko o trzy godziny i cztery tysiące kilometrów - odchylenie znikome według

kryteriów wszechświata. I znów dnia 12 lutego 1947 roku inne miasto rosyjskie było jeszcze

bliższe katastrofy, gdy spadł drugi meteoryt dwudziestego wieku w odległości niecałych

czterystu kilometrów od Władywostoku, przy czym tej detonacji nie dałoby się porównać z

wybuchem świeżo wynalezionej bomby atomowej.

W tamtych czasach człowiek nic nie potrafił zrobić, żeby uchronić się przed takimi

przypadkowymi pociskami zabłąkanymi w bombardowaniu kosmicznym, które niegdyś

poznaczyło lejami powierzchnię Księżyca. Meteoryty w roku 1908 i 1947 spadły na

bezludzia; ale w następnym wieku nie było na Ziemi już ani jednego rejonu, mogącego

służyć artylerii kosmicznej jako cel do nieszkodliwych ćwiczeń. Ludzkość rozprzestrzeniła

się od bieguna do bieguna. Toteż nieuniknienie...

O godzinie 9.46 średniego czasu zachodnioeuropejskiego rano w dniu 11 września,

pod koniec wyjątkowo pięknego lata roku 2077, większość mieszkańców Europy zobaczyła

oślepiającą kulę ognia, która ukazała się na niebie od wschodu. W ciągu paru sekund

jaśniejsza niż Słońce sunęła po niebie - zrazu cicho - pozostawiając za sobą rozwirowany

słup dymu i pyłu.

Gdzieś nad Austrią zaczęła się rozpadać. Od grzmotów tych detonacji ponad milion

osób ogłuchło całkowicie. To byli ci szczęśliwcy.

Tysiąc ton kamienia i metalu, sunąc z szybkością pięćdziesięciu kilometrów na

sekundę, gruchnęło na równiny północnych Włoch i w jednej płomiennej chwili praca stuleci

obróciła się wniwecz. Padwa i Werona zostały zmiecione z powierzchni Ziemi, resztki

chwały Wenecji zginęły w morzu, gdy wody Adriatyku z hukiem zalały ląd po tym uderzeniu

z kosmosu.

Śmierć poniosło sześćset tysięcy ludzi, ogólne szkody oceniono na sumę ponad

tryliona dolarów. Ale na polu sztuki. historii i nauki cała ludzkość - po wieki wieków -

poniosła straty nieobliczalne i niepowetowane, jak gdyby w ciągu jednego poranka stoczono i

przegrano jakąś wielką wojnę, i mało kto mógł czerpać przyjemność z faktu, że jeszcze przez

długie miesiące, podczas gdy pył zagłady powoli opadał, cały świat oglądał świty i zachody

słońca najwspanialsze od czasów wybuchu Krakatau.

Po pierwszym wstrząsie ludzkość - jak nigdy dotąd, w żadnym stuleciu - zjednoczyła

się, zdeterminowana. Zdawała sobie sprawę, że taka katastrofa może nie po

wtórzyć się przez tysiąc lat, ale też może powtórzyć się już jutro. A następnym razem

pociągnie to skutki jeszcze straszliwsze.

Dobrze: nie będzie następnego razu.

Sto lat przedtem świat, znacznie uboższy, dysponujący mniejszymi zasobami,

marnował swoje bogactwa, usiłując niszczyć broń, wypuszczoną samobójczo przez ludzkość

przeciwko ludzkości. Tych wysiłków nigdy nie uwieńczył sukces, ale nabyte wówczas

doświadczenie nie poszło w niepamięć. Teraz można było je wykorzystać w szlachetniejszym

celu i wobec nieskończenie większej widowni. Żaden meteoryt dostatecznie duży, żeby

spowodować nieszczęście, nie miał przedrzeć się przez zaporę obronną Ziemi.

Tak powstał projekt Straży Kosmicznej. Pięćdziesiąt lat później, w okolicznościach,

jakich żaden z projektantów nie mógł przewidzieć, uzasadnił swoje istnienie.

2. Intruz

W roku 2130, dzięki urządzeniom radarowym zainstalowanym na Marsie,

wykrywano nowe asteroidy mniej więcej po dwanaście dziennie. Komputery Straży

Kosmicznej automatycznie obliczały ich orbity i w swoich przepastnych pamięciach

magazynowały informacje, tak żeby co kilka miesięcy każdy zainteresowany astronom mógł

mieć wgląd w nagromadzone dane. Dane te były już imponujące.

Przez sto dwadzieścia parę lat, od czasu gdy akurat pierwszego dnia dziewiętnastego

wieku odkryto Ceres, największy z tych maleńkich światów, wykrywano pierwszy tysiąc

asteroid. Setki ich znajdowano i gubiono, i znajdowano znowu - takie roje, że pewien

rozjątrzony astronom nazwał je “robactwem wszechświata". Bardzo by się przeraził, gdyby

wiedział, że liczba asteroid, śledzonych teraz przez Straż Kosmiczną, wynosi pełne pół

miliona.

Tylko pięć olbrzymów - Ceres, Pallas, Junona, Eunomia i Westa - miało ponad

dwieście kilometrów średnicy; przeważnie asteroidy były po prostu monstrualnymi głazami o

rozmiarach niedużego parku. Prawie wszystkie krążyły po orbitach poza Marsem; zaledwie

kilka - te, które posunęły się w kierunku Słońca na tyle, by stanowić ewentualne

niebezpieczeństwo dla Ziemi - interesowało Straż Kosmiczną. I ani jedna z całego tysiąca na

przestrzeni dalszej historii Układu Słonecznego nie miała zbliżyć się do Ziemi na odległość

mniejszą niż milion kilometrów.

Obiekt figurujący z początku w katalogu jako 31/439 (co oznaczało rok łamany przez

kolejny numer odkrycia) wypatrzono, gdy jeszcze znajdował się poza orbitą Jowisza. Nie

było nic niezwykłego w jego położeniu: wiele asteroid przesuwało się poza Saturna, zanim

skręciło w stronę swego dalekiego słońca. A Thule II, mając najdalszy zasięg, kręciła się tak

blisko Urana, że równie dobrze mogłaby być zabłąkanym księżycem tej planety.

Ale pierwszy kontakt radarowy na taką odległość był bez precedensu; najwidoczniej

31/439 musiała mieć niezwykłe rozmiary. Z siły echa komputery wydedukowały, że jej

średnica mierzy co najmniej czterdzieści kilometrów. Takiego olbrzyma wykryto po raz

pierwszy od stu lat. To, że przeoczano go tak długo, wydawało się wprost niewiarygodne.

Obliczono orbitę i rozwiązano tę zagadkę, po czym wyłoniła się zagadka jeszcze

większa. 31/439 nie sunęła normalnym szlakiem asteroid po elipsie, odtwarzanej z do-

kładnością mechanizmu zegarowego co kilka lat. Ten samotny wędrowiec wśród gwiazd

składał w Układzie Słonecznym swoją wizytę pierwszą i ostatnią; sunął tak szybko, że pole

grawitacyjne Słońca nigdy nie mogłoby go zatrzymać. Pędził w głąb Układu Słonecznego

poprzez orbity Jowisza, Marsa, Ziemi, Wenus i Merkurego, przy każdym z nich zwiększając

prędkość, aż miał zatoczyć krąg wokół Słońca i skierować się znowu w nieznane.

W tej właśnie chwili komputery zaczęły błyskami nadawać swój sygnał: “Hej, wy

tam! Mamy coś ciekawego!" i dlatego 31/439 zainteresowała istoty ludzkie. W Kwaterze

Głównej Straży Kosmicznej zrobił się hałas i temu międzygwiezdnemu włóczędze raz dwa

nadano godność, określając go nazwą, a nie, jak dotąd, tylko numerem. Dawno już

astronomowie wykorzystali wszystkie nazwy z mitologii greckiej i rzymskiej; teraz czerpali z

panteonu hinduskiego. Tak więc asteroida numer 31/439 została nazwana Ramą.

Przez kilka dni wszystkie środki przekazu wywołały doniesieniami o tym gościu

wielką sensację, ale sprawę bardzo utrudniała znikomość danych. Wiedziano tylko, że Rama

porusza się po niezwykłej orbicie, oraz z grubsza znano jej rozmiary. I to były tylko domysły,

wysnute na podstawie echa radarowego. Rama oglądana przez teleskop nadal wydawała się

słabą gwiazdką piętnastej wielkości - znacznie za małą, żeby ukazywać się jako wyraźny

krążek. Ale zmierzając w kierunku serca Układu Słonecznego, miała nabierać mocy, coraz

większa i jaśniejsza z miesiąca na miesiąc, zanim zniknie na zawsze. Orbitujące obserwatoria

miały przekazywać bardziej dokładne informacje o jej kształcie i rozmiarach. Czasu było

mnóstwo i w ciągu następnych kilku lat mogło się zdarzyć, że jakiś statek kosmiczny na

zwykłej swojej trasie będzie przelatywał dość blisko Ramy, żeby zrobić dobre fotografie.

Bezpośrednie zbliżenie wydawało się nieprawdopodobne: zbyt dużo kosztowałoby paliwo,

potrzebne na zrównanie się z obiektem przecinającym orbity planet z prędkością ponad stu

tysięcy kilometrów na godzinę.

Świat wkrótce zapomniał o Ramie, ale astronomowie nie zapomnieli. Z biegiem

miesięcy ich podniecenie wzrastało; nowa asteroida stawała się coraz większą zagadką.

Przede wszystkim zastanawiano się nad jasnością Ramy. Zmian natężenia światła nie

było.

Światło wszystkich bez wyjątku znanych asteroid ulegało powolnym zmianom -

przybywało go i ubywało w przeciągu kilku godzin. Przed dwustu laty z górą uznano, że to

jest nieunikniony skutek ruchu wirowego i nierówności kształtów. Asteroida sunąc po swej

orbicie wciąż się obraca i wciąż inną powierzchnią zwrócona jest do Słońca, którego jasność

tym samym odbija wciąż inaczej.

Otóż Rama nie wykazywała takich wahań. Albo nie kręciła się wcale, albo była

symetryczna. Oba te tłumaczenia jednak wydawały się równie mało prawdopodobne.

Sprawa pozostawała w zawieszeniu przez kilka miesięcy, ponieważ nie można było

żadnego z dużych orbitujących teleskopów odrywać od stałej obserwacji dalekich prze-

stworzy wszechświata. Astronomia kosmiczna to bardzo drogie hobby: czas korzystania z

cennego instrumentu kosztuje, lekko licząc, tysiąc dolarów za minutę. Doktor William

Stenton nigdy by nie mógł dysponować dwustumetrowym zwierciadłem dalekiego zasięgu

przez pełne piętnaście minut, gdyby nie to, że przeprowadzanie jakiegoś ważniejszego

programu uległo chwilowej zwłoce, bo zawiódł któryś z kondensatorów po pięćdziesiąt

centów sztuka. Pech jednego astronoma okazał się szczęśliwym trafem dla innego.

Bill Stenton nie wiedział, co zaobserwował, dopóki nie docisnął się nazajutrz do

komputera. Nawet wtedy, gdy rezultaty w końcu błysnęły na ekranie, dopiero po długiej

chwili zrozumiał ich znaczenie.

Blask Słońca, który odbijała Rama, nie miał stałego natężenia. Było pewne małe,

regularne wahanie trudne do wykrycia, ale stwierdzone nieomylnie. Jak wszystkie inne

asteroidy Rama rzeczywiście się obracała. Jednakże podczas gdy normalny “dzień" asteroidy

trwał kilka godzin, “dzień" Ramy ograniczał się do czterech zaledwie minut.

Doktor Stenton szybko zrobił obliczenia i wprost nie mógł uwierzyć w ich wynik. Ten

maleńki światek kręcił się z prędkością obwodową wynoszącą na równiku ponad tysiąc

kilometrów na godzinę, tak że byłoby raczej nieroztropnie próbować lądowania gdziekolwiek

poza biegunami. Siła odśrodkowa równika Ramy na pewno odrzuciłaby każdy nie

przytwierdzony obiekt z przyspieszeniem prawie równym ziemskiemu. Rama była kręcącym

się głazem, do którego nigdy nie przywarło ani trochę kosmicznego mchu; to zdumiewające,

że takie ciało nie rozpadło się i nie krążyło już od dawna w milionach kawałków.

Obiekt o średnicy czterdziestu kilometrów, z okresem obrotu wynoszącym tylko

cztery minuty - gdzież coś takiego umieścić w astronomicznym układzie rzeczy? Doktor

Stenton był człowiekiem obdarzonym dość bujną wyobraźnią i chyba nazbyt skłonnym do

wyciągania pochopnych wniosków. Teraz pochopnie wyciągnął wniosek, który na kilka

minut przyprawił go doprawdy o drżenie.

Jedynym takim okazem kosmicznego zoo może być gwiazda po grawitacyjnym

kolapsie. Kto wie, czy Rama nie jest martwym słońcem? Oto kręci się szaleńczo kula

neutronów, przy czym każdy jej centymetr sześcienny waży miliardy ton...

W tym momencie raptem przypomniało się przerażonemu doktorowi Stentorowi

pozaczasowe klasyczne dzieło H.G. Wellsa “Gwiazda". Doktor Stentor przeczytał tę książkę

w dzieciństwie i przyczyniła się ona do rozbudzenia w nim zainteresowań astronomicznych.

W ciągu ponad dwustu lat nie utraciła nic ze swojej aktualności i grozy. Na zawsze pozostały

mu w pamięci obrazy huraganów i fal przypływu, i miast osuwających się w morze, gdy gość

z kosmosu walnął w Jowisza, a potem opadając w kierunku Słońca mijał Ziemię. To fakt,

gwiazda, którą opisał stary Wells, nie była zimna; była rozżarzona i na jej moc niszczycielską

składał się w wielkiej mierze ten żar. Ale czy to ma znaczenie? Rama, chociaż jest ciałem

zimnym i tylko odbija światło Słońca, może zniszczyć samą siłą ciążenia tak całkowicie jak

ogniem.

Każda masa gwiezdna wdzierając się w Układ Słoneczny zupełnie by odkształciła

orbity jego planet. Wystarczy, żeby Ziemia przesunęła się o parę milionów kilometrów bliżej

Słońca - albo gwiazd - i od razu przestanie istnieć owa delikatna równowaga klimatów.

Arktyczna pokrywa lodowa stopnieje i woda zaleje wszystkie niziny, albo też morza

zamarzną i cały świat skuje na wieki zima. Wystarczy jedno szturchnięcie w tę czy w tamtą

stronę...

Wkrótce jednak doktor Stenton uspokoił się i odetchnął z ulgą. Taka bzdura -

rzeczywiście powinien się wstydzić. Niemożliwe przecież, żeby Rama była zrobiona ze

zgęszczonej materii. Żadna masa wielkości gwiazdy nie mogłaby przeniknąć tak głęboko w

Układ Słoneczny, nie wywołując zakłóceń, które objawiłyby się już dawno. Na tej właśnie

zasadzie odkryto Neptuna, Plutom i Persefonę. Nie, to zupełnie niemożliwe, żeby obiekt o

takiej masie jak martwe słońce wkradł się nie zaobserwowany.

Poniekąd szkoda. Spotkanie z “czarną" gwiazdą byłoby bardzo ciekawe i

podniecające.

Dopóki by się nie skończyło...

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: