program_botanika_2011-12.pdf

BOTANIKA SYSTEMATYCZNA

PROGRAM Ć WICZE Ń

DLA STUDENTÓW I STOPNIA

Makrokierunku BIOLOGIA I GEOLOGIA specjalno ść OCHRONA PRZYRODY

INSTYTUT BOTANIKI UNIWERSYTETU JAGIELLO Ń SKIEGO

KRAKÓW 2010

WPROWADZENIE

Program ć wicze ń z Botaniki systematycznej obejmuje wykaz preparatów mikroskopowych i

makroskopowych ro ś lin telomowych. W programie podano jednostki systematyczne wy Ŝ szej

rangi, a przy ka Ŝ dej z form informacje, które istotnie charakteryzuj ą dany preparat.

Podstawowy podr ę cznik – SZWEYKOWSKA A, SZWEYKOWSKI J. 1997. Botanika. Tom II.

PWN, Warszawa. Nale Ŝ y mie ć ś wiadomo ść i Ŝ uj ę cia taksonomiczne w wyniku prowadzenia

ci ą głych bada ń , ulegaj ą zmianie, dlatego mog ą si ę ró Ŝ ni ć od prezentowanych w podr ę czniku

Szweykowskich (1997).

Ć wiczenia I

Przegl ą d form i zró Ŝ nicowania morfologicznego wybranych przedstawicieli glonów.

Taksonomia, ekologiczne uwarunkowania wyst ę powania, cykle Ŝ yciowe, rola w

ekosystemach.

Organizmy prokariotyczne

Gromada: Cyanophyta - sinice

Klasa: Cyanophyceae :

Rz ą d Chroococcales :

Chroococcus sp. - skupienia komórek otoczone galaretowatymi otoczkami

Microcystis sp. - skupienia komórek otoczone galaretowatymi otoczkami

Rz ą d Oscillatoriales :

Oscillatoria/Phormidium sp. - formy trichalne o ś ci ś le przylegaj ą cych komórkach

otoczone pochwami galaretowatymi, ruch wahadłowy, hormogonia

Rz ą d Nostocales :

Nostoc sp. - nici skupione w galaretowatej substancji, tworz ą cej bryły lub kule, trychomy

zło Ŝ one z kulistych lub beczułkowatych komórek, pomi ę dzy nimi akinety

Anabaena sp. - nici proste lub powyginane; komórki wegetatywne, heterocyty (heterocysty),

akinety (artrospory)

Organizmy eukariotyczne

Gromada: Rhodophyta - krasnorosty

Zró Ŝ nicowane typy plech o budowie nici centralnej lub kaskadowej. Zró Ŝ nicowane typy

przemiany pokole ń . Brak stadium wiciowca!

Klasa: Bangiophyceae :

Porphyra sp. - plecha li ś ciokształtna, jednowarstwowa

Klasa: Florideophyceae :

Batrachospermum sp. - plecha gametofitu zło Ŝ ona z nici centralnej i wyrastaj ą cych z niej

okółkowo odgał ę zie ń bocznych; cało ść otoczona galaretowat ą substancj ą ; na plesze

widoczne skupienia karpospor

Chantransia sp. - tetrasporofit

Hildebrandia sp. - plechy zło Ŝ one z ciasno zwartych rz ę dów nici, płaskie, skorupiaste,

ś ci ś le przylegaj ą ce do podło Ŝ a, na którym tworz ą krwisto czerwone plamy

Polysiphonia sp. - plechy rozgał ę zione, komórki okorowania ustawione w regularnych

rz ę dach; tetrasporangia

Coralina sp. - plechy krzaczkowate, silnie zwapniałe, zbudowane z członów poł ą czonych

przegubami

Litothamnion sp. - plechy skorupiaste, przyro ś ni ę te do podło Ŝ a, wysycone w ę glanem

Wapnia

Ć wiczenia II

Gromada: Heterokontophyta - ró Ŝ nowiciowe

Klasa: Chrysophyceae :

Hydrurus foetidus - krzaczkowate, galaretowate kolonie, komórki pozbawione ś ciany; w

ka Ŝ dej komórce jeden, przy ś cienny chloroplast

( Synura sp.)

Klasa: Xanthophyceae :

Vaucheria sp.- plecha komórczakowa w postaci rurowatych, rozgał ę zionych nici; proces

oogamii, l ę gnie, plemnie, oospory

Klasa: Phaeophyceae :

Rz ą d: Ectocarpales - izomorficzna przemiana pokole ń

Pylaiella sp. - plechy nitkowate, rozgał ę zione, darniste

Rz ą d: Dictyotales : - izomorficzna przemiana pokole ń

Padina pavonia . - plecha wachlarzowata

Rz ą d: Laminariales - heteromorficzna przemiana pokole ń – dominacja sporofitu

Laminaria sp. - plecha zró Ŝ nicowana na kauloid i fylloidy, przyczepiona do podło ś a za

pomoc ą ryzoidu

Macrocystis pyrifera

Rz ą d Fucales – brak przemiany pokole ń

Fucus vesiculosus - plecha wst ę gowata dychotomicznie rozgał ę ziona z Ŝ ebrem

ś rodkowym; konceptakla w nich l ę gnie i plemnie

Halidrys sp. - plecha rozgał ę ziona, lekko spłaszczona, chrz ą stkowata, wyrastaj ą ca z

półkolistej stopki; p ę cherze pławne przypominaj ą str ą ki osadzone na stylikach

Sargassum sp. - plecha rozgał ę ziona, pływaj ą ca, zró Ŝ nicowana na kauloid i fylloidy

umieszczone na krótkich trzonkach; kuliste lub soczewkowate p ę cherze pławne nie s ą

zagł ę bione w tkance fylloidu, lecz tkwi ą na krótkich trzonkach, b ę d ą cych odgał ę zieniami

kauloidu

Gromada: Dinophyta - tobołki

Klasa: Dinophyceae :

Cystodinium sp. - forma kokkalna z widocznym dinokarionem

Ceratium sp. - komórki pojedyncze, pancerzyki zbudowane z tarczek poł ą czonych

szwami, opatrzone 2–3 wyrostkami; w ś cianie pancerzyka bruzdy okr ęŜ na i podłu Ŝ na, w

nich znajduj ą si ę wici

Ć wiczenia III

Gromada: Bacillariophyta - okrzemki

Klasa: Coscinodiscophyceae :

Coscinodiscus sp. - komóki pojedyncze, okrywy koliste

Melosira sp. - kolonie nitkowate, okrywy koliste

Klasa: Fragillariophyceae :

Fragillaria sp. - kolonie wst ę gowate, okrywy wydłu Ŝ one, lancetowate lub eliptyczne

Diatoma sp. - kolonie wst ę gowate, okrywy eliptyczne (widok z góry)

Meridion sp. - kolonie wachlarzowate, okrywy klinowate (widok z boku)

Klasa: Bacillariophyceae:

Coconeis sp. - komórki pojedyncze, okrywy owalne

Gomphonema sp. - komórki pojedyncze, okrywy wydłu Ŝ one, maczugowate lub

lancetowate

Pinnularia sp. - okrywy eliptyczne; widok z góry: tarczka szczytowa, w ę zeł ś rodkowy,

w ę zły biegunowe, szczeliny, ornamentacja pierzasta; widok z boku: wieczko, denko, pas

obwodowy

Navicula sp. - komórki pojedyncze, okrywy lancetowate, eliptyczne

Gromada: Euglenophyta – eugleniny, wiciowce ro ś linne

Klasa: Euglonophyceae :

Euglena sp. - forma monadalna; komóki silnie wydłu Ŝ one, cylindryczne, wrzecionowate

lub spiralnie skr ę cone; cienki peryplast o charakterystycznej strukturze

Phacus sp. - forma monadalna z domkiem

Trachelomonas sp. - forma monadalna z wyrostkiem

Gromada: Cryptomophyta – kryptomonady, kryptofity

Cryptomonas sp. - glony jednokomórkowe, o spłaszczonej grzbieto-brzusznie komórce,

asymetryczne, o ró Ŝ nych kształtach i wielko ś ci, z bruzd ą po stronie brzusznej. Maj ą najcz ęś ciej

dwa chloroplasty. Mog ą mie ć stigm ę . w przedniej cz ęś ci komórki maj ą ciałka silnie łami ą ce

ś wiatło, nazywane ciałkami Maupas.

Ć wiczenia IV

Gromada: Chlorophyta – zielenice

Klasa: Chlorophyceae :

Rz ą d Volvocales :

Chlamydomonas sp. - forma monadalna, chloroplast

kubkowaty, przy ś cienny

Volvox sp. - organizm kolonijny w postaci kuli, otoczonej cienk ą warstw ą galaretowatej

substancji, zło Ŝ ony z wielu komórek monadalnych; kolonie potomne; oogamia

Rz ą d Chlorococcales :

Scenedesmus sp. - skupienia komórek, brze Ŝ ne komórki z wyrostkami

Pediastrum sp. - płytkowate skupienia komórek o kształcie koncentrycznej gwiazdy

Rz ą d Oedogoniales :

Oedogonium sp. - nici nierozgał ę zione, komórki jednoj ą drowe, chloroplast siateczkowaty,

przy ś cienny; wegetatywne komóki kołnierzykowate; oogamia (oospora)

Klasa: Ulvophyceae :

Rz ą d Codiales :

Codium sp. - plechy komóczakowe (cenocytyczne) o budowie pseudoparenchymatycznej,

poduszkowate, g ą bczaste, niewysycone w ę glanem wapnia

Rz ą d Ulvales :

Ulva sp. - plecha płaska, blaszkowata, zbudowana z dwu warstw zro ś ni ę tych ze sob ą

Komórek

Klasa: Cladophorophyceae

Rz ą d Cladophorales :

Cladophora glomerata - plechy nitkowate, drzewkowato rozgał ę zione, zło Ŝ one z licznych

komóczaków, chloroplasty pojedyncze, sieciowate, uło Ŝ one przy ś ciennie

Klasa: Bryobsodophyceae

Rz ą d Halimedales :

Halimeda sp. - plecha członowana, w postaci wachlarzyków (wyrastaj ą cych jeden z

drugiego), wysycona w ę glanem wapnia

Caulerpa sp. - organizm jednokomórkowy, wieloj ą drowy, zró Ŝ nicowany na kauloid

(nibyłodyg ę ), fylloidy (cz ęś ci li ś ciokształtne – nibyli ś cie), ryzoidy

Klasa: Dasycladophyceae

Rz ą d Dasycladales:

Acetabularia sp. - glon jednoj ą drowy, jednokomórkowy, zró Ŝ nicowany morfologicznie,

pokrojem przypominaj ą cy owocnik grzyba kapeluszowatego

Ć wiczenia V

Klasa: Pleurastrophyceae

Rz ą d Pleurastrales :

Apatococcus vulgaris – pojedyncze komórki skupione w niewielkie grupy

Klasa: Zygnematophyceae:

Rz ą d Zygnematales : - formy nitkowate

Meugeotia sp. - chloroplast płytkowaty

Spirogyra sp. - chloroplast wst ę gowaty; koniugacja

Zygnema sp. - chloroplast gwia ź dzisty

Rz ą d Desmidiales : pojedyncze komórki

Closterium sp. - komórki bez przew ęŜ enia

Cosmarium sp. - komórki pojedyncze z wci ę ciem i przew ęŜ eniem, zło Ŝ one z dwu idealnie

symetrycznych, elipsoidalnych cz ęś ci; ś ciana komórkowa gładka lub opatrzona

ornamentacj ą w postaci brodawek, punktów lub kolców

Euastrum sp. - komórki w połowie przew ęŜ one z w ą skim przesmykiem

Micrasterias sp. - komórki z wci ę ciem i przew ęŜ eniem, porozcinane na płaty biegunowe

(szersze) i płaty boczne, cz ę sto dodatkowo powcinane

Klasa: Charophyceae:

Rz ą d Charales :

Chara sp. - o ś , w ę zły, mi ę dzyw ęź la, "nibyli ś cie", "nibylistki"; l ę gnie i plemnie (proces

oogamii), osłoni ę te elementami płonnymi

Nitella sp.

Ć wiczenia VI

Pierwsze ro ś liny l ą dowe

Co to s ą skamieniało ś ci, jak powstaj ą i jak si ę je bada.

Pdgr.: RHYNIOPHYTINA

Rhynia gwynne-vaughanii – przekrój poprzeczny przez p ę d (szlify z materiału

skrzemionkowanego)

Pdgr.: TRIMEROPHYTINA

Psilophyton dawsonii – przekrój poprzeczny przez p ę d (preparaty w postaci błonki)

Psilophyton szaferi – p ę dy z zarodniami

Pdgr.: ZOSTEROPHYLLOPHYTINA

Zosterophyllum sp. – p ę dy z zarodniami

Sawdonia ornata – p ę dy z emergencjami, epiderma z aparatami szparkowymi i

emergencje

Konioria andrychoviensis – p ę dy z emergencjami, przekrój poprzeczny przez

p ę d (preparaty z materiału spirytyzowanego)

Sciadophyton sp. (gametofit) – gametangiofory

Przystosowania do Ŝ ycia na l ą dzie – podsumowanie w oparciu o obejrzany materiał.

Wizyta w Paleoherbarium Instytutu Botaniki UJ – zapoznanie si ę ze

skamieniało ś ciami ro ś lin reprezentuj ą cych Rhyniophytina, Trimerophytina,

Zosterophyllophytina oraz najwcze ś niejszych przedstawicieli ro ś lin

widłakowych (Lycophytina), skrzypowych (Sphenophytina) i paprociowych (Pterophytina)

Ć wiczenia VII

Gr: MARCHANTIOPHYTA – w ą trobowce

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: