Prof. UE dr hab. Janina Harasim

Uniwersytet  Ekonomiczny  w Katowicach

Katedra Finansów

FINANSE  MIĘDZYNARODOWE

- materiały do wykładu

POJĘCIE  I   RODZAJE  KURSÓW  WALUTOWYCH

Kurs walutowy – relacja wymienna dwóch walut, cena jednej waluty wyrażona w innej

                              walucie.

Tabela 1

Czynniki determinujące poziom kursów walutowych

Źródło: Opracowanie własne.

Rodzaje kursów walutowych

I          Ze względu na zakres ograniczeń dewizowych:

1.      Kurs waluty wymienialnej – ustalany na rynku walutowym.

2.      Kurs waluty niewymienialnej:

-          ustalany administracyjnie,

-          kurs czarnorynkowy.

-           

II        Ze względu na możliwość wahań:

1.      Sztywny (oficjalny).

2.      Stały.

3.      Zmienny (płynny) – czysty lub kierowany.

III       Według zakresu stosowania:

1. Jednolity.
2. Zróżnicowany.

      IV        Według warunków transakcji:

1. Kasowy (spot)
2. Terminowy (forward).

Ad.II

Kurs sztywny  - oficjalny, wyznaczany w sposób administracyjny. Funkcjonuje w kraju, w którym nie istnieje rynek walutowy, a waluta jest niewymienialna.

Kurs stały – funkcjonuje w kraju, w którym istnieje rynek walutowy. Zakłada dwoistość kursów – w systemie kursu stałego władze monetarne wyznaczają poziom kursu bazowego (kurs centralny), natomiast na rynku kształtuje się kurs bieżący, stosowany w transakcjach zawieranych przez banki komercyjne. Bieżący kurs rynkowy może wahać się wokół kursu bazowego tylko w ustalonych granicach wahań (w górę lub w dół). W razie niebezpieczeństwa ich przekroczenia bank centralny jest zobowiązany do interweniowania na rynku walutowym w celu obrony poziomu kursu. Wymaga od krajów słabszych dostosowania się do warunków narzucanych przez kraje silniejsze gospodarczo.

              Zalety:

·         sprzyjanie dyscyplinie monetarnej w  wewnętrznej polityce gospodarczej (wskutek konieczności dostosowania polityki monetarnej do poziomu rezerw dewizowych),

·         zmniejszenie ryzyka walutowego w transakcjach z odroczoną płatnością.

Wady:

·         konieczność posiadania stosunkowo wysokich rezerw walutowych,

·         łatwość przerzucania trudności wewnętrznych innych krajów na kraj stosujący kurs stały,

·         konieczność wyboru między stabilizacją kursu walutowego a stabilizacją cen krajowych,

·         kurs bazowy rzadko pokrywa się z kursem rzeczywistym (będącym wyrazem aktualnej sytuacji gospodarczej kraju) – ograniczona wartość informacyjna kursu.

Kurs zmienny (płynny) -  jest kursem równoważącym podaż i popyt na rynku walutowym. Kształtuje się swobodnie pod wpływem podaży i popytu, nie wymaga od banku centralnego przeprowadzania interwencji na rynku walutowym i interwencje te bądź nie są w ogóle podejmowane (kurs płynny czysty), bądź mogą występować (kurs płynny brudny – kierowany), ale moment ich przeprowadzenia i rozmiar zależą od decyzji banku centralnego.

Zalety:

·         pokrywa się z kursem rzeczywistym, jest neutralny w kształtowaniu się konkurencyjności wymiany, dobrze spełnia funkcję informacyjną, pozwala maksymalizować korzyści z wymiany,

·         znaczne zmniejszenie rezerw walutowych ( w stosunku do tych, które są potrzebne prze kursie stałym),

·         stosunkowo duża swoboda prowadzenia wewnętrznej polityki gospodarczej,

·         lepsza ochrona gospodarki przed zaburzeniami koniunkturalnymi za granicą i lepsza jej adaptacyjność do zachodzących zmian.

Wady:

·         duże ryzyko związane ze zmianami kursu w przypadku transakcji z odroczoną płatnością,

·         większa podatność systemu kursu zmiennego na spekulacyjne ruchy walut.

Ad.III

Kurs jednolity – zalety:

·         jest dobrym parametrem rachunku ekonomicznego (pozwala na prowadzenie prawidłowego i jednolitego rachunku ekonomicznego, zarówno eksporterom jak i importerom, umożliwiając zarazem dokonywanie oceny ich działalności),

·         umożliwia optymalizację wymiany w przekroju geograficznym i towarowym, pozwalając na jej selektywny rozwój (handel najbardziej opłacalnymi towarami i usługami),

·         pozwala na pomiar i ocenę zdolności konkurencyjnej eksporterów na rynkach zagranicznych

·         umożliwia wprowadzenie pełnej wymienialności pieniądza krajowego.

System kursów zróżnicowanych – wady:

·         zniekształcenie rachunku efektywności wymiany z zagranicą,

·         konieczność szerokiego stosowania norm podziału i ochrony (cła, podatki importowe, subwencje eksportowe itp.,

·         ma wyraźny charakter protekcjonistyczny i spotyka się z niechęcią partnerów handlowych,

·         stosowanie go wymaga wysokich kwalifikacji aparatu sterującego i szerokiego dopływu informacji o warunkach gospodarowania w kraju i za granicą (w przeciwnym wypadku prowadzi do znacznych strat gospodarczych)

Tabela 2

Ewolucja  systemu  kursowego  w  Polsce