56. Malina właciwa Malina właciwa-Rubi idaei fruckus Rubus idaeus Rosaceae; SKŁAD: Kwasy organiczne (kwas askorbowy), pektyny, luz, antocyjany, sole mineralne; DZIAŁ. I ZAST.: napotne w stanach goršczkowych, napar z suszonych, syrop ze wieżych. 57. Marzanna barwierska Marzanna barwierska-Rubiae tinctorum radix-Rubia tinctorum-Rubiaceae-marzannowate- SKŁAD: poch. hydroksy- i metoksyhydroksyatracinonów, występujšce w formie glikozydowej (alizaryna, puryna, ksantyna, rubiadyna, munistyna, kwas ruberytrynowy), kwasy organiczne, garbniki, pektyny, cukier, białko, nieco oleju; DZIAŁ. I ZAST.: kłšcze zakwaszenie moczu i rozpuszczanie znajdujšcych się w nim kamieni (fosforanów i szczawianów wapnia), obniża napięcie mięni gładkich miedniczek nerkowych i moczowodów oraz wzmożenie ich ruchów perystaltycznych, co ułatwia bezbolesne odchodzenie kamieni. 58. Mšcznica lekarska Mšcznica lekarska-Uvae ursi folium-Arctostaphylos uva ursi-Ericaceae- SKŁAD: arbutyzyd, , metyloarbutyna, hydrochinon, garbniki poch. kwasu elagowego i galusowego, flawonoidy (hyperozyd, izokwercytyna), kwasy triterpenowe i fenolowe; DZIAŁ. I ZAST.: w chorobach nerek, pęcherza moczowego, moczowodów, jako rodek dezynfekujšcy drogi moczowe, moczopędny (hydrochinon uwalnia się dopiero w nerkach wywierajšc działanie dezynfekujšce), jako lek cišgajšcy. 59. Melisa lekarska Melisa lekarska-Melissae folium Melissa officinalis Lamiaceae wargowe: Surowiec olejkowy. Niekorzystne jest stosowanie w postaci rozdrobnionej utrata olejku z gruczołów egzogennych. SKŁAD: olejek 0,02-0,2%: citral A (geranial) i B (neral), cytronelal (40% olejku), linalol, betakariofylen (3-7% olejku) fenolokwasy: kwas kawowy, ferulowy, chlorogenowy flawonoidy kwasy triterpenowe Działanie (EMEA): uspokajajšce (uspokajajšce )nie jest to działanie orodkowe ale wynika z działania spazmolitycznego powodujšcego relaksację głównie w dolegliwociach układu pokarmowego) napary ułatwiajš zasypianie, pomagajš w przypadku nerwic wegetatywnych wiatropędne bakterio- i wirusostatyczne (olejek) stosowane zewnętrznie w nerwobólach (Melissana) 60. Męczennica cielista Męczennica cielista-Passiflorae herba-Passiflora incarnata-Passifloraceae-męczennicowate - SKŁAD: flawonoidy ~2,5% głównie witeksyna (działanie na mięsień sercowy układ kršżenia) kumaryny umbeliferon alkaloidy indolowi harman, harmina, harmalina (nasilajš działanie MAO) maltol 0,05% pochodna ?-pironu (prawdopodobnie warunkuje działanie) W mieszankach o działaniu: uspokajajšcym, nasercowym, ułatwiajšcym zasypianie. Działania uboczne: przyspieszenie akcji serca, nudnoci, wymioty, sennoć, wyciszenie, ograniczenie refleksu, zwiększenie ryzyka uszkodzenia wštroby + kava kava, alergie. Ostrożnie podawać dzieciom <12 roku życia i kobietom w cišży Interakcje: alkaloidy harmanowe nasilenie działania inhibitorów MAO (działanie synergistyczne) nasilenie działania leków uspokajajšcych +aspiryna, heparyna, clopidogrel (PLAVIX), naproxen, ibuprofen zwiekszone ryzyko krwawień, zwłaszcza przy dłuższy stosowaniu 61. Mięta pieprzowa Mięta pieprzowa-Mentha piperitae fol.-Mentha piperita-Lamiaceae-wargowe Skład: olejek eteryczny (1-2%): mentol (50%), estry octanowe i walerianowe mentolu, menton, felandren, pinen i inne flawonoidy: 7-rutynozydy eriodykcjolu i luteoliny fenolokwasy: kwas rozmarynowy (1%) garbniki Działanie i zastosowanie: regulujšcy pracę jelit (przeciwskurczowy) żółciopędny, żółciotwórczy przeciwbiegunkowy (biegunki na tle bakteryjnym) działanie przeciwdrobnoustrojowe w przewodzie pokarmowym (olejek) Przeciwwskazania: choroba wrzodowa żołšdka i dwunastnicy MIESZ&PREP: CHOLAGOGA III; NEOCHOLAGOGA III FIX; CHOLAGOGA II FIX; CHOLAGOGA II; CHOLAGOGA I; SPECIES CHOLAGOGAE; KROPLE MIĘTOWE krople; CHOLITOL; HERBOGASTRIN; KROPLE ŻOŁĽDKOWE FORTE krople; GASTROCHOL proszek 62. Mięta pieprzowa Mięta pieprzowa-Mentha piperitae fol.-Mentha piperita-Lamiaceae-wargowe; SKŁAD: mentol i jego estry, mentol, izomenton ,piperyton. DZIAŁ. I ZAST.: p/drobnoustrojowe, miejscowo znieczulajšce, chłodzšce. 63. Mniszek pospolity Miodunka plamista Pilmoriae Herba Pulmonaria Officinalis Boraginace - szorstkolistne SKŁAD: 2,5 % krzemionki (częciowo rozpuszczalnej w wodzie), garbniki, allantoina, saponiny, flawonoidy, luz; DZIAŁ. I ZAST.: ze względu na krzemionkę i allantoinę zmniejsza stany zapalne błon luzowych w obrębie dróg oddechowych, szczególnie w chorobach płuc; luz i saponiny działajš wykrztunie. Alantoina występuje bardzo rzadko w wiecie rolinnym miodunka, nostrzyk, żywokost. 64. Mniszek pospolity Mniszek pospolity-Taraxaci rad.-Taraxacum officinale-Compositae- SKŁAD: Gorzkie laktony seskwiterpenowe, triterpeny, inuliny, sterole rolinne; DZIAŁ. I ZAST.: stosowany przy schorzeniach woreczka żółciowego, wštroby (chroni mišższ wštroby), zapobiega powstawaniu kamieni żółciowych oraz nerkowych i pęcherzowych, w prostacie - beta-sitosterol, mniszek aktywuje czynnoć nerek, stšd działanie diuretyczne, spełnia również role w leczeniu reumatyzmu degeneracyjnego 65. Mniszek pospolity Mniszek pospolity-Taraxaci rad.-Taraxacum officinale-Compositae Skład: laktony seskwiterpenowe pochodne: o gwajaku laktukopikryna o eudesmanu tetrahydroridentyna D, glukozyd tarakolidu o germakranu glukozyd kwasu taraksynowego i dihydrotaraksynowego triterpeny inulina (40%) Działanie: cholagogum cholereticum stomachicum metabolicum odtruwajšce i oczyszczajšce pobudza wydzielanie soku trzustkowego rozkurczajšce mięnie gładkie moczopędne pobudza wydzielanie interferonu przeciwwirusowe zmniejsza poziom cukru we krwi MIESZ&PREP: SUCCUS TARAXACI, Cholagoga II, Cholesol, Gastrochol, Cholitol 66. Muszkatołowiec wonny Muszkatołowiec wonny-Oleum Myristicae - Myristica fragrans Myristicaceae muszkatołowcowate; SKŁAD: olejek etryczny: (alfa-pinen, kamfora, borneol,geraniol, terpineol, mirystycyna i saflor (rakotwórcze działanie). DZIAŁ. I ZAST.: depresyjnie na układ nerwowy uspokajajšce działanie, czasem stosowany jako odurzajacy, ma działanie hepatotoksyczne, jako przyprawa gałka muszkatołowa jest całkowicie bezpieczna. 67. Mydlnica lekarska Mydlnica lekarska-Saponariae rad.-Saponaria officinalis-Caryophyllaceae-godzikowate- SKŁAD: 15% saponin poch.gipsogeniny; DZIAŁ. I ZAST.: wykrztune oraz zwiększajšce wydzielanie błon luzowych górnych dróg oddechowych, p/zapalnie, ciliomotoricum; MIESZ&PREP: Pectosol. 68. Nawłoć pospolita Nawłoć pospolita-Solidaginis virgaureae herba-Solidago virgaurea-Compositae- SKŁAD: olejek eteryczny (mechanizm drażnienia), flawonoidy (astragalina, rutyna), saponiny, garbniki (działanie drażnišce, dezynfekujšce), gorycze i zw. mineralne; DZIAŁ. I ZAST.: obniżajšce cinienie krwi i sedatywne, ziele nawłoci uważane jest za wszechstronny lek przeciwko zaburzeniom dróg moczowych, uważa się, że nawet silne kolki nerkowe można leczyć zielem nawłoci. 69. Nawłoć pospolita Nawłoć pospolita-Solidaginis virgaureae herba-Solidago virgaurea-Compositae- SKŁAD: flawonoidy (rutyna, kwercetyna), garbniki katechinowe, fenolokwasy (kawowy, chlorogenowy), saponiny, olejek eteryczny; DZIAŁ. I ZAST.: moczopędnie, odkażajšco, p/zapalnie i ułatwiajšce rozpuszczalnie złogów piasku i kamieni moczowych, nasilenie filtracji w kanalikach nerkowych przy zmniejszeniu resorpcji zwrotnej w kanalikach zbiorczych normalizuje wydalanie jonów sodu, potasu, fosforu i magnezu; odtruwajšce i zwiększajšce wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii.
karsic