Dz.U.UE.L.04.158.50
Dz.U.UE-sp.05-5-35
DYREKTYWA 2004/37/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG)
(wersja skodyfikowana)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 137 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(1),
po konsultacji z Komitetem Regionów,
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(2),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Dyrektywa Rady 90/394/EWG z dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych przy pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG)(3) była kilkakrotnie istotnie zmieniana(4). W interesie jasności i racjonalności rzeczona dyrektywa powinna zostać zatem skodyfikowana.
(2) Spełnienie minimalnych wymagań mających na celu zapewnienie lepszych warunków bezpieczeństwa i higieny w odniesieniu do ochrony pracowników przed zagrożeniem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów jest kluczowe dla zagwarantowania zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, ma na celu również zapewnienie minimalnego poziomu ochrony dla wszystkich pracowników we Wspólnocie.
(3) Niniejsza dyrektywa jest dyrektywą szczegółową w rozumieniu ust. 1 art. 16 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy(5). Zatem przepisy tej dyrektywy stosuje się w całości do narażenia pracowników na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy.
(4) Należy stworzyć spójny poziom ochrony przed zagrożeniami związanymi z czynnikami rakotwórczymi lub mutagenami dla całej Wspólnoty. Ten poziom ochrony powinien być utworzony nie przez szczegółowe wymagania nakazowe, lecz przez ramy zasad ogólnych mających na celu umożliwienie Państwom Członkowskim spójne zastosowanie wymagań minimalnych.
(5) Zarodki mutagenów komórkowych są substancjami, które mogą powodować stałe zmiany w ilości lub budowie materiału genetycznego komórek skutkujące zmianami cech fenotypu takiej komórki, które mogą być przekazywane powstającym z nich komórkom pochodnym.
(6) Z uwagi na mechanizm działania zarodków mutagenów komórkowych możliwe jest wywoływanie przez nie skutków rakotwórczych.
(7) Załącznik VI do dyrektywy Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych(6) zawiera kryteria klasyfikacji i oznakowania każdej substancji.
(8) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 1999/45/WE z dnia 31 maja 1999 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich dotyczących klasyfikacji, pakowania i etykietowania niebezpiecznych preparatów(7), zawiera szczegółowe informacje na temat kryteriów klasyfikacji i procedur oznakowania tego rodzaju preparatów.
(9) We wszystkich sytuacjach pracy pracownicy muszą być chronieni przed preparatami zawierającymi jeden lub więcej środków rakotwórczych lub mutagenów oraz przed związkami rakotwórczymi i mutagennymi powstającymi podczas pracy.
(10) Dla niektórych środków konieczne jest uwzględnienie wszystkich dróg wchłaniania, włącznie z możliwością penetracji przez skórę, w celu zapewnienia najlepszego możliwego poziomu ochrony.
(11) Pomimo że obecna wiedza naukowa nie pozwala na określenie poziomu, poniżej którego zagrożenie zdrowia przestaje istnieć, zmniejszenie narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów ograniczy owo zagrożenie.
(12) Aby przyczynić się do zmniejszenia tego zagrożenia, należy ustanowić wartości dopuszczalne i inne przepisy bezpośrednio z nimi związane w stosunku do wszystkich czynników rakotwórczych lub mutagenów, co do których pozwalają na to dostępne informacje, włącznie z danymi naukowymi i technicznymi.
(13) Wartości dopuszczalne narażenia zawodowego muszą być uważane za ważny składnik ogólnych systemów ochrony pracowników. Takie wartości dopuszczalne muszą być aktualizowane zawsze, kiedy staje się to konieczne w świetle nowszych danych naukowych.
(14) W ochronie zdrowia pracowników powinna być stosowana zasada ostrożności.
(15) W celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, narażonych na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, środki zapobiegawcze muszą zostać podjęte.
(16) Niniejsza dyrektywa stanowi praktyczny aspekt realizacji społecznego wymiaru rynku wewnętrznego.
(17) Zgodnie z decyzją Rady 74/325/EWG(8) Komisja zasięgnęła opinii Komitetu Doradczego do spraw Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w celu sporządzenia propozycji dyrektyw objętych niniejszą dyrektywą.
(18) Niniejsza dyrektywa nie narusza zobowiązań Państw Członkowskich dotyczących terminów transpozycji określonych w części B załącznika IV,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
ROZDZIAŁ I
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 1
Cel
1. Celem niniejszej dyrektywy jest ochrona pracowników przed zagrożeniem ich zdrowia i bezpieczeństwa wynikającego bądź mogącego wyniknąć z narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w miejscu pracy, a także zapobieganie takiemu zagrożeniu.
Ustala ona szczególne wymagania minimalne w tym zakresie, włącznie z wartościami dopuszczalnymi.
2. Niniejsza dyrektywa nie stosuje się do pracowników, którzy narażeni są tylko na działanie promieniowania, objętych Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej.
3. Dyrektywa 89/391/EWG stosuje się w pełni do całego zakresu wymienionego w ust. 1, bez wpływu na zastosowanie bardziej surowych i/lub szczegółowych przepisów zawartych w niniejszej dyrektywie.
4. W odniesieniu do azbestu, którym zajmuje się dyrektywa 83/477/EWG(9), przepisy niniejszej dyrektywy obowiązują zawsze, gdy są bardziej korzystne dla bezpieczeństwa i higieny pracy.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy:
a) "czynnik rakotwórczy" oznacza:
i) substancję, która spełnia kryteria klasyfikacji jako czynnik rakotwórczy kategorii 1 lub 2, określony w załączniku VI do dyrektywy 67/548/EWG;
ii) preparat składający się z jednej lub więcej substancji, o których mowa w ppkt i), jeżeli stężenie jednej lub więcej poszczególnych substancji spełnia wymagania stężeń granicznych preparatu jako czynnika rakotwórczego kategorii 1 lub 2 określonych albo:
w załączniku I do dyrektywy 67/548/EWG, albo
w części B załącznika II do dyrektywy 1999/45/WE, jeżeli substancja lub substancje nie występują w załączniku I do dyrektywy 67/548/EWG lub występują w nim bez stężeń granicznych;
iii) substancję, preparat lub proces wymieniony w załączniku 1 do niniejszej dyrektywy, a także substancję lub preparat powstały w wyniku procesów wymienionych w tym załączniku;
b) "mutagen" oznacza:
i) substancję, która spełnia kryteria klasyfikacji jako mutagen kategorii 1 lub 2 określony w załączniku VI do dyrektywy 67/548/EWG;
ii) preparat składający się z jednej lub więcej substancji, o których mowa w ppkt i), jeżeli stężenie jednej lub więcej poszczególnych substancji spełnia wymagania stężeń granicznych preparatu jako mutagenu kategorii 1 lub 2określonych albo:
(c) "wartość dopuszczalna" oznacza, o ile nie określono inaczej, granicę średniej ważonej w czasie stężenia czynnika "rakotwórczego lub mutagenu" w powietrzu w obrębie strefy oddychania pracownika w odniesieniu do określonego okresu referencyjnego określonego w załączniku III do niniejszej dyrektywy.
Artykuł 3
Zakres zastosowania - określenie i ocena zagrożeń
1. Niniejsza dyrektywa stosuje się do czynności, w czasie których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w związku ze swoją pracą.
2. W przypadku każdej czynności, która może narażać pracownika na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów, określa się charakter, stopień i czas trwania takiego kontaktu w celu umożliwienia oceny zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa pracownika oraz ustanowienia środków, które należy podjąć.
Ocenę ponawia się systematycznie oraz w każdym przypadku, kiedy zachodzi jakakolwiek zmiana warunków, które mogą mieć wpływ na narażenie pracownika na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów.
Na życzenie odpowiedzialnych organów pracodawca dostarcza informacje wykorzystane przy dokonywaniu oceny.
3. Podczas dokonywania oceny zagrożenia uwzględnia się wszystkie inne sposoby narażenia, na przykład takie jak wchłanianie do skóry i/lub przez nią.
4. Podczas przeprowadzania oceny pracodawca zwraca szczególną uwagę na czynniki wpływające na stan zdrowia i bezpieczeństwo szczególnie zagrożonych pracowników oraz uwzględnia, między innymi, potrzebę niezatrudniania tych pracowników w miejscach, w których mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów.
ROZDZIAŁ II
OBOWIĄZKI PRACODAWCY
Artykuł 4
Zmniejszenie i zastąpienie
1. Pracodawca zmniejsza zużycie czynnika rakotwórczego lub mutagenu w miejscu pracy, szczególnie poprzez zastąpienie ich, w miarę istnienia technicznych możliwości, substancją, preparatem lub procesem, który podczas użytkowania jest bezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, w zależności od przypadku.
2. Pracodawca, na wniosek, przedkłada wyniki swoich badań odpowiednim organom.
Artykuł 5
Zapobieganie i zmniejszenie narażenia
1. Jeżeli wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykażą, że istnieje zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników, trzeba zapobiegać narażeniu pracowników.
2. Jeżeli z przyczyn technicznych niemożliwe jest zastąpienie czynnika rakotwórczego lub mutagenu substancją, preparatem lub procesem, który podczas użytkowania jest bezpieczny lub jest mniej niebezpieczny dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownika, pracodawca zapewnia, że czynnik rakotwórczy lub mutagen, w miarę istnienia technicznych możliwości, jest wytwarzany i używany w systemie zamkniętym.
3. Jeżeli z przyczyn technicznych nie jest możliwe zastosowanie systemu zamkniętego, pracodawca zapewnia, aby narażenie pracowników zostało zmniejszone do tak niskiego poziomu, na jaki pozwalają możliwości techniczne.
4. Narażenie nie może przekraczać wartości dopuszczalnej czynnika rakotwórczego określonej w załączniku III.
5. Wszędzie tam, gdzie używany jest czynnik rakotwórczy lub mutagen, pracodawca zastosuje następujące środki:
a) ograniczenie ilości czynnika rakotwórczgo lub mutagenu w miejscu pracy;
b) utrzymanie na jak najniższym poziomie liczby pracowników, którzy są lub mogą być narażeni;
c) zaprojektowanie takich procesów pracy i środków kontroli technicznej, by uniknąć lub obniżyć do minimum powstawanie czynników rakotwórczych lub mutagenów w miejscu pracy;
d) pozbywania się substancji rakotwórczych lub mutagenów w miejscu ich powstawania, do miejscowego wyciągu lub ogólnego systemu wentylacji stosowne i zgodne z wymogami ochrony zdrowia i środowiska;
e) wykorzystanie istniejących stosownych procedur pomiaru czynników rakotwórczych lub mutagenów, szczególnie w celu wczesnego wykrywania nadmiernego zagrożenia powstałego w wyniku nieprzewidywalnego zdarzenia lub wypadku;
f) zastosowania właściwych metod i procedur pracy;
g) zbiorowe działania ochronne i/lub, tam gdzie nie można uniknąć kontaktu za pomocą innych środków, indywidualne działania ochronne;
h) środki higieny, szczególnie regularne czyszczenie podłóg, ścian i innych powierzchni;
i) informowanie pracowników;
j) odgraniczenie miejsc zagrożonych i zastosowanie odpowiednich znaków ostrzegawczych, włącznie ze znakami "zakaz palenia" w miejscach, w których pracownicy są lub mogą być narażeni na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów;
k) nakreślenie planów działania w nagłych wypadkach, które mogą wyniknąć z nadmiernego narażenia;
l) sposoby bezpiecznego przechowywania, przeładunku i transportu odpadów, szczególnie poprzez zastosowanie pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny;
m) sposoby bezpiecznego gromadzenia, przechowywania i usuwania odpadów przez pracowników, włącznie z zastosowaniem pojemników szczelnie zamkniętych i oznakowanych w sposób czytelny i widoczny.
Artykuł 6
Informowanie właściwych organów
Jeżeli wyniki oceny, o której mowa w art. 3 ust. 2, wykażą, że istnieje zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, pracodawcy udostępniają, na wniosek, właściwym organom odpowiednie informacje na temat:
a) prowadzonych działalności i/lub procesów przemysłowych, włącznie z powodami, dla których wykorzystywane są czynniki rakotwórcze lub mutageny;
b) ilości produkowanych lub wykorzystywanych substancji lub preparatów zawierających czynniki rakotwórcze lub mutageny;
c) liczby narażonych pracowników;
d) podjętych środków zapobiegawczych;
e) typu używanego sprzętu ochronnego;
f) charakteru i stopnia kontaktu;
g) przypadków zastąpienia.
Artykuł 7
Nieprzewidziane narażenie
1. W razie nieprzewidywalnego zdarzenia lub wypadku, który może spowodować nadmierne narażenie pracowników, pracodawca powiadamia o tym pracowników.
2. Do czasu przywrócenia normalnej sytuacji i usunięcia przyczyn występowania nadmiernego narażenia:
a) na zagrożonym terenie wolno pracować tylko tym pracownikom, którzy są niezbędni dla dokonania napraw i innych koniecznych prac;
b) pracownicy ci wyposażeni są w ubrania ochronne i indywidualny sprzęt ochrony dróg oddechowych, które muszą używać; narażenie nie może być ciągłe i konieczny czas jego trwania, dla każdego pracownika, powinien być jak najkrótszy;
c) pracownikom bez środków ochronnych zabrania się wstępu na zagrożony teren.
Artykuł 8
Przewidywalne narażenie
1. W przypadku niektórych czynności, takich jak konserwacja, kiedy można przewidzieć, że jest możliwość znacznego wzrostu narażenia pracowników i kiedy wykorzystano już wszystkie inne techniczne środki zapobiegawcze mające na celu zmniejszenie narażenia pracowników, pracodawca, po konsultacji z pracownikami i/lub z ich przedstawicielami w przedsiębiorstwie lub zakładzie, określa, bez uszczerbku dla odpowiedzialności pracodawcy, niezbędne środki, by możliwie jak najbardziej skrócić czas trwania narażenia pracowników, a także zapewnić ochronę pracowników w czasie wykonywania tych czynności.
Zgodnie z akapitem pierwszym pracownicy, których to dotyczy, wyposażeni są w ubrania ochronne i indywidualne środki ochrony dróg oddechowych, których muszą używać tak długo, jak długo utrzymuje się nadmierne zagrożenie; to narażenie nie może być ciągłe, a jego czas ograniczony jest do minimum dla każdego pracownika.
2. Odpowiednie środki zostają podjęte, by zapewnić, że teren, na którym wykonuje się czynności, o których mowa w ust. 1 akapit pierwszy, był wyraźnie oddzielony i oznaczony oraz, za pomocą innych środków, by osoby niepowołane nie miały wstępu na ten teren.
Artykuł 9
Wstęp na teren zagrożenia
Pracodawca podejmuje odpowiednie środki, by zapewnić, że na terenach, na których mają miejsce czynności, w odniesieniu do których wyniki oceny, o której mowa w ust. 2 art. 3, wykazują istnienie zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, mieli wstęp wyłącznie ci pracownicy, którzy ze względu na swoją pracę lub obowiązki muszą mieć tam wstęp.
Artykuł 10
Higiena i ochrona osobista
1. W przypadku wszystkich czynności, co do których zachodzi niebezpieczeństwo skażenia czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi, pracodawcy zobowiązani są do podjęcia odpowiednich działań w celu zapewnienia, by:
a) pracownicy nie jedli, nie pili oraz nie palili na terenie, gdzie występuje niebezpieczeństwo skażenia czynnikami rakotwórczymi lub mutagenami;
b) pracownicy byli wyposażeni w odpowiednie ubrania ochronne lub inne odpowiednie ubrania specjalne;
c) zapewniono oddzielne miejsca do przechowywania ubrań ochronnych i ubrań codziennych;
d) zapewniono pracownikom stosowne i odpowiednie łazienki oraz urządzenia sanitarne;
e) sprzęt ochronny był odpowiednio przechowywany we właściwych i wyraźnie określonych miejscach i aby był on sprawdzany i czyszczony, w miarę możliwości przed, a obowiązkowo po każdym użyciu;
f) uszkodzony sprzęt był naprawiony lub wymieniony przed dalszym użyciem.
2. Pracownicy nie mogą być obciążani kosztami działań określonych w ust. 1.
Artykuł 11
Informowanie i szkolenie pracowników
1. Pracodawca podejmuje odpowiednie środki, by zapewnić pracownikom i/lub ich przedstawicielom w przedsiębiorstwie lub zakładzie odpowiednie i wyczerpujące szkolenie na podstawie wszystkich dostępnych informacji, szczególnie w postaci informacji i instrukcji dotyczących:
a) potencjalnego zagrożenia zdrowia, z uwzględnieniem dodatkowego ryzyka wynikającego z palenia tytoniu;
b) środków, które należy podjąć, aby zapobiec narażeniu;
c) wymogów higieny;
d) używania sprzętu i ubrań ochronnych;
e) kroków, które powinni podjąć pracownicy, wliczając ratowników, w razie zagrożenia lub w celu zapobiegania zagrożeniu.
Szkolenie:
– ...
ludwik72