Dz.U.UE.L.02.177.13
Dz.U.UE-sp.05-4-235
DYREKTYWA 2002/44/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 25 czerwca 2002 r.
w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz.U.UE L z dnia 6 lipca 2002 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 137 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji(1), przedłożony po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Bezpieczeństwa, Higieny i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy,
uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(2),
po zasięgnięciu opinii Komitetu Regionów,
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(3), w świetle wspólnego tekstu zatwierdzonego przez komitet pojednawczy w dniu 8 kwietnia 2002 r.,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Na podstawie Traktatu Rada może w trybie dyrektywy przyjąć minimalne wymagania wspierania poprawy warunków, w szczególności w środowisku pracy, w celu zagwarantowania lepszego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Takie dyrektywy nie mogą nakładać ograniczeń administracyjnych, finansowych i prawnych, które utrudniłyby tworzenie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.
(2) Komunikat Komisji dotyczący jej programu działania odnoszącego się do wprowadzania w życie Wspólnotowej Karty Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników przewiduje wprowadzenie minimalnych wymogów w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi. We wrześniu 1990 r. Parlament Europejski przyjął uchwałę w sprawie tego programu działania(4), w którym zwraca się do Komisji w szczególności o przygotowanie szczegółowej dyrektywy w sprawie ryzyk, spowodowanych hałasem i wibracjami, a także innymi czynnikami fizycznymi w miejscu pracy.
(3) Jako pierwszy krok, uznaje się za niezbędne wprowadzenie środków ochrony pracowników przed ryzykami wynikającymi z wibracji, w związku z ich wpływem na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników, w szczególności na układ mięśniowy i kostny, zaburzenia nerwowe i naczyniowe. Środki te mają nie tylko zapewnić ochronę zdrowia i bezpieczeństwo indywidualne każdego pracownika, lecz także stworzyć minimalne podstawy ochrony wszystkich pracowników we Wspólnocie w celu uniknięcia możliwych zakłóceń konkurencji.
(4) Niniejsza dyrektywa ustanawia minimalne wymagania, pozostawiając w ten sposób Państwom Członkowskim wybór między utrzymaniem w mocy istniejących a przyjęciem bardziej korzystnych przepisów w zakresie ochrony pracowników, w szczególności ustalających niższe wartości dziennych wartości działania lub dziennej wartości dopuszczalnej narażenia na wibracje. Wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy nie powinno służyć uzasadnieniu regresu w stosunku do sytuacji już istniejącej w każdym Państwie Członkowskim.
(5) System ochrony przed wibracjami musi ograniczać się do zdefiniowania, w sposób nieobciążony nadmiernymi szczegółami, celów, do jakich się dąży, obowiązujących zasad i podstawowych wartości do stosowania tak, aby umożliwić Państwom Członkowskim jednakowe stosowanie wymagań minimalnych.
(6) Skuteczniejszemu obniżaniu poziomu narażenia na wibracje sprzyja włączenie środków zapobiegawczych do takiego projektowania stanowisk pracy i miejsc pracy oraz poprzez taki dobór sprzętu, procedur i metod pracy, który przyznaje pierwszeństwo ograniczeniu ryzyka u źródła. W ten sposób przepisy, dotyczące sprzętu i metod, przyczyniają się do ochrony danych pracowników.
(7) W celu poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, pracodawcy powinni dokonać niezbędnych zmian w świetle postępu technicznego i wiedzy naukowej dotyczącej zagrożeń związanych z narażeniem na wibracje.
(8) W przypadku transportu morskiego i lotniczego, przy istniejącym stanie techniki nie jest możliwe przestrzeganie w każdych warunkach dopuszczalnych wartości narażenia na wibracje przekazywane na całe ciało; należy zatem przewidzieć możliwość uzasadnionych odstępstw w niektórych przypadkach.
(9) Ponieważ niniejsza dyrektywa jest dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy(5), dyrektywę tę, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy, stosuje się w zakresie narażenia pracowników na wibracje.
(10) Niniejsza dyrektywa stanowi praktyczny krok w kierunku tworzenia społecznego wymiaru rynku wewnętrznego.
(11) Środki, niezbędne dla wykonania niniejszej dyrektywy powinny być przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r., ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(6),
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
SEKCJA I
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 1
Cel i zakres
1. Niniejsza dyrektywa, będąca szesnastą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony pracowników przed zagrożeniem zdrowia i bezpieczeństwa wynikającym lub mogącym wyniknąć z narażenia na wibracje mechaniczne.
2. Wymagania niniejszej dyrektywy stosuje się do działań, w których pracownicy są lub mogą być narażeni na ryzyko związane z wibracjami mechanicznymi podczas swojej pracy.
3. Dyrektywę 89/391/EWG stosuje się w całości do całego obszaru określonego w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy, następujące określenia otrzymują następujące znaczenie:
a) "wibracje przekazywane na kończyny górne": drgania mechaniczne, które przeniesione na układ dłoń-ramię człowieka, powodują zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, w szczególności zagrożenie zaburzeniami układu naczyniowego, kostnego lub stawowego, nerwowego lub mięśniowego;
b) "wibracje przekazywane na całe ciało": drgania mechaniczne, które przeniesione na całe ciało, powodują zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, w szczególności schorzenia dolnego odcinka kręgosłupa i urazy kręgosłupa.
Artykuł 3
Dopuszczalne wartości narażenia i wartości działania
1. Dla wibracji przekazywanych na kończyny górne:
a) dzienną wartość dopuszczalną narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 5 m/s2;
b) dzienną wartość działania narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 2,5 m/s2.
Oceny lub pomiaru narażenia pracowników na wibracje przekazywane na kończyny górne dokonuje się na podstawie przepisów pkt 1 część A załącznika.
2. Dla wibracji przekazywanych na całe ciało:
a) dzienną wartość dopuszczalną narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 1,15 m/s2 lub według uznania danego Państwa Członkowskiego, jako wartość dawki wibracji 21 m/s1,75;
b) dzienną wartość działania narażenia, ujednoliconą dla ośmiogodzinnego okresu odniesienia, ustala się na 0,5 m/s2 lub, według uznania odnośnego Państwa Członkowskiego, jako wartość dawki wibracji 9,1 m/s1,75.
Oceny lub pomiaru narażenia pracowników na wibracje przekazywane na całe ciało dokonuje się na podstawie przepisów pkt 1 część B załącznika.
SEKCJA II
OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW
Artykuł 4
Ustalenie i ocena stopnia zagrożenia
1. Wypełniając obowiązki ustanowione w art. 6 ust. 3 i art. 9 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, pracodawca ocenia i, w razie potrzeby, dokonuje pomiaru poziomu wibracji mechanicznych, na jakie narażeni są pracownicy. Pomiaru dokonuje się zgodnie z pkt 2 część A, albo odpowiednio pkt 2 część B załącznika do niniejszej dyrektywy.
2. Dopuszcza się ocenę poziomu narażenia na wibracje mechaniczne poprzez obserwację konkretnych sposobów wykonywania pracy i odniesienie do istotnych informacji dotyczących przypuszczalnej wartości wibracji, odpowiadającej sprzętowi lub rodzajom sprzętu stosowanego w danych warunkach użycia, łącznie z informacją pochodzącą od producenta sprzętu. Takie działanie należy odróżniać od pomiaru, który wymaga zastosowania konkretnej aparatury i odpowiedniej metodologii.
3. Ocenę i pomiary, określone w ust. 1, planują i realizują w odpowiednich przedziałach czasowych właściwe służby, uwzględniając w szczególności przepisy art. 7 dyrektywy 89/391/EWG dotyczące niezbędnych właściwych służb lub osób. Dane, uzyskane z oceny i/lub pomiaru poziomu narażenia na wibracje mechaniczne, przechowuje się w odpowiedniej postaci, umożliwiającej odwołanie się do nich na późniejszym etapie.
4. Na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy 89/391/EWG, dokonując oceny ryzyka pracodawca jest obowiązany zwrócić szczególną uwagę na:
a) poziom, rodzaj i czas trwania narażenia, łącznie z każdym przypadkiem narażenia na sporadyczne wibracje lub powtarzające się wstrząsy;
b) wartości dopuszczalne narażenia i wartości działania narażenia ustanowione w art. 3 niniejszej dyrektywy;
c) skutki dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników narażonych w szczególnym stopniu;
d) wszelkie pośrednie skutki dla bezpieczeństwa pracownika, wynikające z interakcji wibracji mechanicznych i miejsca pracy lub innych sprzętu roboczego;
e) informacje przedstawione przez producentów sprzętu roboczego zgodnie z odpowiednimi dyrektywami wspólnotowymi;
f) istnienie sprzętu zastępczego, zaprojektowanego tak, aby ograniczać poziomy narażenia na wibracje mechaniczne;
g) przedłużenie okresu narażenia na wibracje przekazywane na całe ciało poza normalne godziny pracy na odpowiedzialność pracodawcy;
h) szczególne warunki pracy, takie jak niskie temperatury;
i) odpowiednie informacje uzyskane z kontroli medycznej, w tym, w miarę możliwości informacje opublikowane.
5. Pracodawca podlega ocenie zagrożenia zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. a) dyrektywy 89/391/EWG i określa środki, których podjęcie jest niezbędne zgodnie z art. 5 i 6 niniejszej dyrektywy. Ocena zagrożenia musi być zapisana na odpowiednim nośniku, zgodnie z prawem krajowym i praktyką; może zawierać sporządzone przez pracodawcę uzasadnienie, stwierdzające, że z uwagi na charakter i zakres zagrożeń związanych z wibracjami mechanicznymi dalsza szczegółowa ocena zagrożenia jest zbędna. Ocenę zagrożenia należy systematycznie aktualizować, w szczególności jeśli nastąpiły istotne zmiany, które mogły spowodować, że ocena stała się nieaktualna lub jeśli wyniki kontroli medycznej wykażą konieczność aktualizacji.
Artykuł 5
Przepisy mające na celu unikanie lub zmniejszanie zagrożenia
1. Uwzględniając postęp techniczny i dostępność środków kontroli zagrożeń w miejscu jego powstawania, należy eliminować u źródła zagrożenia wynikające z narażenia na wibracje mechaniczne lub ograniczać je do minimum.
Ograniczanie takich zagrożeń opiera się na ogólnych zasadach zapobiegania, określonych w art. 6 ust. 2 dyrektywy 89/391/EWG.
2. Na podstawie oceny zagrożenia, określonej w art. 4, po przekroczeniu wartości działania narażenia, ustanowionych w art. 3 ust. 1 lit. b) i ust. 2 lit. b), pracodawca przyjmuje i wprowadza w życie program środków technicznych i/lub organizacyjnych, zmierzających do ograniczenia do minimum narażenia na wibracje mechaniczne i towarzyszących mu zagrożeń, uwzględniając w szczególności:
a) inne metody pracy, związane z mniejszym narażeniem na wibracje mechaniczne;
b) dobór właściwego sprzętu roboczego, właściwie zaprojektowanego pod względem ergonomicznym, które, uwzględniając rodzaj przewidzianej do wykonania pracy, powodują możliwie najmniej wibracji;
c) zapewnienie dodatkowego sprzętu ograniczającego ryzyko urazów spowodowanych przez wibracje, takich jak siedzenia skutecznie ograniczające wibracje przekazywane na całe ciało i uchwyty, ograniczające wibracje przekazywane na układ kończyn górnych;
d) właściwe programy konserwacji sprzętu roboczego, miejsca pracy i systemów miejsc pracy;
e) projekt i układ miejsc pracy i stanowisk pracy;
f) dostateczna informacja i szkolenie pracowników w zakresie poprawnego i bezpiecznego używania sprzętu roboczego, w celu ograniczenia do minimum stopnia ich narażenia na wibracje mechaniczne;
g) ograniczanie czasu trwania i intensywności narażenia;
h) odpowiednie harmonogramy pracy z odpowiednimi przerwami na odpoczynek;
i) zapewnienie odzieży chroniącej narażonych pracowników przed zimnem i wilgocią.
3. Stopień narażenia pracowników nie może w żadnym przypadku przekraczać dopuszczalnej wartości narażenia. Jeśli pomimo środków, jakie pracodawca przyjął w celu spełnienia niniejszej dyrektywy, dochodzi do przekroczenia wartości dopuszczalnej narażenia, pracodawca niezwłocznie podejmuje działania w celu zmniejszenia narażenia poniżej wartości dopuszczalnej narażenia. Pracodawca ustala przyczyny przekroczenia wartości dopuszczalnej narażenia i odpowiednio zmienia środki ochronne i zapobiegawcze w celu zapobieżenia ponownemu przekroczeniu.
4. Na podstawie art. 15 dyrektywy 89/391/EWG, pracodawca dostosowuje środki, określone w niniejszym artykule, do potrzeb szczególnie narażonych pracowników.
Artykuł 6
Informowanie i szkolenie pracowników
Bez uszczerbku dla art. 10 i 12 dyrektywy 89/391/EWG, pracodawca zapewnia pracownikom, narażonym przy wykonywaniu pracy na zagrożenia wynikające z wibracji mechanicznych i/lub ich przedstawicielom, informacje i szkolenie w zakresie odnoszącym się do wyniku oceny zagrożenia, przewidzianego w art. 4 ust. 1 niniejszej dyrektywy, w szczególności:
a) środków, jakie podjęto w celu wprowadzenia w życie niniejszej dyrektywy w celu usunięcia lub ograniczenia do minimum zagrożeń, wynikających z wibracji mechanicznych;
b) wartości dopuszczalnych narażenia i wartości działania narażenia;
c) wyników ocen i pomiarów wibracji mechanicznych, przeprowadzonych zgodnie z art. 4 niniejszej dyrektywy oraz obrażeń, jakie mogą powstać wskutek używania danego sprzętu roboczego;
d) dlaczego i jak wykrywać i zgłaszać oznaki obrażeń;
e) okoliczności, uprawniające pracowników do kontroli medycznej;
f) bezpieczne sposoby wykonywania pracy ograniczające do minimum narażenie na wibracje mechaniczne.
Artykuł 7
Konsultacje i uczestnictwo pracowników
Konsultacje i uczestnictwo pracowników i/lub ich przedstawicieli odbywają się, zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/391/EWG, w zakresie objętym niniejsza dyrektywą.
SEKCJA III
PRZEPISY RÓŻNE
Artykuł 8
Kontrola warunków zdrowotnych
1. Bez uszczerbku dla przepisów art. 14 dyrektywy 89/391/EWG, Państwa Członkowskie wprowadzają przepisy zapewniające odpowiednią kontrolę warunków zdrowotnych pracowników w związku z wynikami oceny zagrożenia, przewidzianymi w art. 4 ust. 1 niniejszej dyrektywy, w przypadku gdy ocena taka wskazuje na istnienia zagrożenia zdrowia pracowników. Przepisy te, w tym wyszczególnione wymagania w zakresie dokumentacji dotyczącej zdrowia i jej dostępności, wprowadza się zgodnie z prawem krajowym i/lub praktyką.
Kontrola warunków zdrowotnych, której wyniki uwzględnia się przy stosowaniu środków zapobiegawczych w konkretnym miejscu pracy, ma na celu zapobieganie i szybkie diagnozowanie zaburzeń, związanych z narażeniem na wibracje mechaniczne. Kontrolę przeprowadza się w przypadku gdy:
– pracownicy są narażeni na wibracje w taki sposób, że można ustalić związek między narażeniem a możliwym do zidentyfikowania schorzeniem lub szkodliwym skutkiem dla zdrowia,
– istnieje prawdopodobieństwo, że takie schorzenie lub skutki występują w konkretnych warunkach pracy pracownika, oraz
– istnieją wypróbowane techniki wykrywania schorzenia lub szkodliwych skutków dla zdrowia.
W każdym przypadku, pracownikom narażonym na działanie mechanicznej wibracji przekraczającej wartości określone w art. 3 ust. 1 lit. b) i ust. 2 lit. b) przysługuje odpowiednia kontrola warunków zdrowotnych.
2. Państwa Członkowskie stwarzają warunki w celu zapewnienia sporządzania i aktualizacji indywidualnej dokumentacji dotyczącej zdrowia każdemu pracownikowi, który poddał się kontroli warunków zdrowotnych zgodnie z ust. 1. Dokumentacja dotycząca zdrowia zawiera podsumowanie wyników przeprowadzonej kontroli warunków zdrowotnych. Prowadzi się je w odpowiedniej formie, umożliwiającej późniejszą konsultacje się do nich, z uwzględnieniem obowiązku poufności.
Kopie odpowiedniej dokumentacji dotyczącej zdrowia przekazuje się właściwym władzom na żądanie. Poszczególnym pracownikom udostępnia się na żądanie dokumentację dotyczącą zdrowia dotyczącą ich osobiście.
3. W przypadku gdy w wyniku kontroli warunków zdrowotnych pracownika wykryto możliwe do zidentyfikowania schorzenie lub szkodliwy skutek dla zdrowia, które lekarz lub specjalista w dziedzinie ochrony zdrowia pracowników uzna za skutek narażenia na wibracje mechaniczne przy pracy:
a) lekarz lub inna osoba o odpowiednich kwalifikacjach zawiadamia pracownika o wynikach, które dotyczą go osobiście. Pracownikowi udziela się w szczególności informacji i porad dotyczących kontroli warunków zdrowotnych, jakiej powinien się poddać po ustaniu narażenia na wibracje;
b) zawiadamia się pracodawcę o istotnych wynikach kontroli warunków zdrowotnych, z uwzględnieniem obowiązku dochowania tajemnicy lekarskiej;
c) pracodawca:
– dokonuje analizy oceny zagrożenia, przeprowadzonej na podstawie art. 4,
– dokonuje analizy środków podjętych w celu eliminacji lub zmniejszenia zagrożenia zgodnie z art. 5,
– wprowadzając w życie środki niezbędne w celu wyeliminowania lub zmniejszenia zagrożenia, zgodnie z art. 5, uwzględnia poradę specjalisty w zakresie ochrony zdrowia pracowników, albo innej osoby o odpowiednich kwalifikacjach, albo właściwych władz, w tym możliwość przeniesienia pracownika do innej pracy, gdzie nie występuje zagrożenie dalszym narażeniem, oraz
– zapewnia kontynuowanie kontroli warunków zdrowotnych i przegląd stanu zdrowia innych pracowników, którzy byli i są narażeni w podobnym stopniu. W takich przypadkach właściwy lekarz lub specjalista w dziedzinie ochrony zdrowia pracowników, albo właściwe władze, mogą wnioskować o poddanie narażonych pracowników badaniom lekarskim.
Artykuł 9
Okresy przejściowe
W odniesieniu do wypełnienia zobowiązań określonych w art. 5 ust. 3, Państwa Członkowskie, po przeprowadzeniu dwustronnych konsultacji w przemyśle zgodnie z prawem krajowym lub praktyką, mają prawo skorzystać z maksymalnego okresu przejściowego wynoszącego pięć lat poczynając od dnia 6 lipca 2005 r. w przypadku gdy stosuje się sprzęt roboczy, który został przekazany pracownikom przed dniem 6 lipca 2007 r. i które nie pozwalają na przestrzeganie dopuszczalnych wartości narażenia, z uwzględnieniem najnowszych osiągnięć postępu technicznego i/lub przyjętych środków organizacyjnych. W odniesieniu do sprzętu stosowanego w sektorach rolnictwa i leśnictwa, Państwom Członkowskim przysługuje prawo do przedłużenia maksymalnego okresu przejściowego o nie więcej niż cztery lata.
Artykuł 10
Odstępstwa
1. Zgodnie z ogólnymi zasadami ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, Państwa Członkowskie mogą, w przypadku transportu morskiego i lotniczego, odstąpić od stosowania art. 5 ust. 3 w należycie uzasadnionych przypadkach w odniesieniu do wibracji przekazywanych na całe ciało, w przypadku gdy, wobec istniejącego stanu techniki i szczególnych cech miejsc pracy, przestrzeganie wartości dopuszczalnej narażenia nie jest możliwe pomimo przyjętych środków technicznych i/lub organizacyjnych.
2. W przypadku gdy narażenie pracownika na mechaniczne wibracje utrzymuje się zazwyczaj poniżej wartości działania narażenia, określonych w art. 3 ust. 1 lit. b) i ust. 2 lit. b), lecz podlega okresowo znacznym wahaniom i może sporadycznie przekraczać dopuszczalną wartość narażenia, Państwa Członkowskie mogą także udzielić odstępstwa od art. 5 ust. 3. Jednakże wartość narażenia wyrażona średnią dla okresu 40 godzin nie może być wyższa niż wartość dopuszczalna narażenia i należy wykazać, że zagrożenia wynikające z modelu narażenia przy wykonywaniu pracy są niższe niż narażenia przy wartości dopuszczalnej narażenia.
3. ...
ludwik72