Dz.U.UE.L.04.159.1
Dz.U.UE-sp.05-5-62
DYREKTYWA 2004/40/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 29 kwietnia 2004 r.
w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (polami elektromagnetycznymi) (osiemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)
(Dz.U.UE L z dnia 30 kwietnia 2004 r.)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 137 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji(1), przedłożony po konsultacji z Komitetem Doradczym ds. Bezpieczeństwa, Higieny i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego(2),
po zasięgnięciu opinii Komitetu Regionów,
stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu(3),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Na podstawie Traktatu Rada może w drodze dyrektyw przyjąć minimalne wymagania wspierania poprawy warunków, w szczególności w środowisku pracy, w celu zagwarantowania lepszego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Takie dyrektywy nie mogą nakładać ograniczeń administracyjnych, finansowych i prawnych, które utrudniłyby tworzenie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw.
(2) Komunikat Komisji dotyczący jej programu działania odnoszącego się do wprowadzania w życie Wspólnotowej Karty Socjalnych Praw Podstawowych Pracowników przewiduje wprowadzenie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących ryzyka związanego z narażeniem pracowników na czynniki fizyczne. We wrześniu 1990 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję w sprawie tego programu działania(4), w której zwraca się do Komisji w szczególności o przygotowanie szczegółowej dyrektywy w sprawie ryzyka, spowodowanego hałasem i wibracjami, a także innymi czynnikami fizycznymi w miejscu pracy.
(3) Jako pierwszy krok, Parlament Europejski i Rada przyjęły dnia 25 czerwca 2002 r. dyrektywę 2002/44/WE w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracjami) (szesnastą dyrektywę szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)(5). Następnie, dnia 6 lutego 2003 r., Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnastą dyrektywę szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG)(6).
(4) Obecnie uznaje się za niezbędne wprowadzenie środków chroniących pracowników przed zagrożeniami związanymi z polami elektromagnetycznymi, w związku z ich wpływem na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Jednak kwestia długoterminowych skutków, w tym możliwego działania rakotwórczego, związanego z ekspozycją na zmienne pola elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne, dla którego nie istnieje ostateczny dowód naukowy na potwierdzenie związku przyczynowego, nie jest poruszana w niniejszej dyrektywie. Środki te mają nie tylko zapewnić ochronę zdrowia i bezpieczeństwa każdego pracownika, lecz także stworzyć minimalne podstawy ochrony wszystkich pracowników we Wspólnocie w celu uniknięcia możliwych zniekształceń konkurencji.
(5) Niniejsza dyrektywa ustanawia wymagania minimalne, dając tym samym Państwom Członkowskim możliwość utrzymania lub przyjęcia korzystniejszych przepisów w zakresie ochrony pracowników, w szczególności przepisów ustalających niższe dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji czy dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji na pola elektromagnetyczne. Wykonanie niniejszej dyrektywy nie powinno usprawiedliwiać jakiegokolwiek pogorszenia w stosunku do sytuacji panującej obecnie w każdym Państwie Członkowskim.
(6) System ochrony przed polami elektromagnetycznymi powinien ograniczać się do zdefiniowania, w sposób nieobciążony nadmierną ilością szczegółów, celów, które mają zostać osiągnięte, obowiązujących zasad i podstawowych wartości, które mają być stosowane, aby umożliwić Państwom Członkowskim stosowanie wymagań minimalnych w równoważny sposób.
(7) Poziom ekspozycji na pola elektromagnetyczne może być skuteczniej obniżany poprzez włączenie środków zapobiegawczych do takiego projektowania stanowisk pracy i poprzez taki dobór sprzętu, procedur i metod pracy, który przyznaje pierwszeństwo ograniczeniu zagrożenia u źródła. W ten sposób przepisy dotyczące sprzętu i metod pracy przyczyniają się do ochrony pracowników, których to dotyczy.
(8) W celu poprawy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, pracodawcy powinni dokonywać zmian ze względu na postęp techniczny i wiedzy naukowej dotyczącej zagrożeń związanych z ekspozycją na pola elektromagnetyczne.
(9) Ponieważ niniejsza dyrektywa jest dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy(7), dyrektywę tę, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy, stosuje się w zakresie narażenia pracowników na pola elektromagnetyczne.
(10) Niniejsza dyrektywa stanowi praktyczny krok w kierunku stworzenia społecznego wymiaru rynku wewnętrznego.
(11) Środki niezbędne dla wykonania niniejszej dyrektywy powinny być przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r., ustanawiającą procedury wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(8).
(12) Przestrzeganie dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych i zewnętrznych ekspozycji powinno zapewnić wysoki poziom ochrony przed ustalonymi skutkami zdrowotnymi, jakie mogą wynikać z ekspozycji na pole elektromagnetyczne, jednak nie zawsze pozwoli uniknąć problemów związanych z zakłóceniami lub wpływem na działanie urządzeń medycznych takich jak protezy metalowe, elektrostymulatory serca, defibrylatory, implanty ślimakowe i inne implanty; zakłócenia, zwłaszcza w pracy elektrostymulatorów, mogą wystąpić przy poziomie nieprzekraczającym dopuszczalnych wartości miar zewnętrznych ekspozycji, a więc powinny być one przedmiotem stosownych środków zapobiegawczych i ochronnych,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
SEKCJA I
PRZEPISY OGÓLNE
Artykuł 1
Cel i zakres
1. Niniejsza dyrektywa, będąca osiemnastą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony pracowników przed zagrożeniem zdrowia i bezpieczeństwa wynikającym lub mogącym wyniknąć z ekspozycji na pola elektromagnetyczne (od 0 Hz do 300 GHz) podczas pracy.
2. Niniejsza dyrektywa dotyczy zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa pracowników wynikającego z krótkoterminowych niekorzystnych skutków w ludzkim organizmie, spowodowanych przez przepływ prądów indukowanych, absorpcję energii, prądy kontaktowe.
3. Niniejsza dyrektywa nie dotyczy sugerowanych długoterminowych skutków ekspozycji.
4. Niniejsza dyrektywa nie dotyczy zagrożeń wynikających z kontaktu z przewodami pod napięciem.
5. Dyrektywę 89/391/EWG stosuje się w całości do całego obszaru określonego w ust. 1, bez uszczerbku dla bardziej rygorystycznych i/lub szczegółowych przepisów niniejszej dyrektywy.
Artykuł 2
Definicje
Do celów niniejszej dyrektywy przyjmuje się następujące definicje:
a) "pola elektromagnetyczne": elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne pola stałe i zmienne w czasie, o częstotliwości do 300 GHz;
b) "dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji": ograniczenie ekspozycji na pole elektromagnetyczne opierające się na bezpośrednio ustalonych skutkach zdrowotnych i względach biologicznych. Przestrzeganie niniejszych ograniczeń zabezpieczy pracowników narażonych na działanie pól elektromagnetycznych przed wszelkimi znanymi niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi;
c) "dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji": wielkości parametrów mierzonych bezpośrednio, określonych jako natężenie pola elektrycznego (E), natężenie pola magnetycznego (H), indukcja magnetyczna (B) i gęstość mocy (S), dla których należy podjąć odpowiednie środki określone w niniejszej dyrektywie. Przestrzeganie tych wartości zapewni przestrzeganie odpowiednich dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji.
Artykuł 3
Dopuszczalne wartości miar wewnętrznych i zewnętrznych ekspozycji
1. Dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji podano w Załączniku, w tabeli 1.
2. Dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji podano w Załączniku, w tabeli 2.
3. Do celów oceny, pomiaru i/lub obliczenia stopnia ekspozycji pracowników na pola elektromagnetyczne, do momentu, kiedy zharmonizowane normy europejskie Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki (CENELEC) obejmą wszystkie istotne przypadki ocen, pomiarów lub obliczeń, Państwa Członkowskie mogą stosować inne uzasadnione naukowo normy lub wytyczne.
SEKCJA II
OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW
Artykuł 4
Określenie ekspozycji i ocena ryzyka
1. Wypełniając obowiązki ustanowione w art. 6 ust. 3 i art. 9 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG, pracodawca ocenia oraz, w razie potrzeby, dokonuje pomiarów i/lub obliczeń poziomu pól elektromagnetycznych, na których działanie narażeni są pracownicy. Ocenę, pomiary i/lub obliczenia, do momentu objęcia wszystkich istotnych przypadków ocen, pomiarów lub obliczeń zharmonizowanymi normami europejskimi CENELEC, przeprowadza się zgodnie z uzasadnionymi naukowo normami lub wytycznymi, o których mowa w art. 3, a także, jeśli są istotne, biorąc pod uwagę poziomy emisji podane przez producentów sprzętu, jeżeli podlega on odpowiednim dyrektywom wspólnotowym.
2. Na podstawie oceny poziomu pól elektromagnetycznych przeprowadzonej zgodnie z ust. 1, jeżeli dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji, o których mowa w ust. 3, są przekroczone, pracodawca dokonuje oceny, oraz w razie potrzeby, obliczeń, czy dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji są przekroczone.
3. Ocena, pomiar i/lub obliczenia, o których mowa w ust. 1 i 2 nie muszą być przeprowadzane w powszechnie dostępnych miejscach pracy, o ile uprzednio dokonano oceny zgodnie z postanowieniami zalecenia Rady 1999/519/WE z dnia 12 lipca 1999 r. w sprawie ograniczenia ekspozycji ogółu ludności na pola elektromagnetyczne (od 0 Hz 300 GHz)(9) i przestrzegane są względem pracowników określone tam ograniczenia, a zagrożenia dla bezpieczeństwa są wykluczone.
4. Oceny, pomiary i/lub obliczenia, o których mowa w ust. 1 i 2 planują i przeprowadzają z odpowiednią częstotliwością kompetentne służby lub osoby, uwzględniając w szczególności postanowienia art. 7 i art. 11 dyrektywy 89/391/EWG dotyczące niezbędnych kompetentnych służb lub osób oraz konsultacji i udziału pracowników. Dane uzyskane z oceny, pomiarów i/lub obliczeń poziomu ekspozycji przechowuje się w odpowiedniej postaci, umożliwiającej odwołanie się do nich później.
5. Na mocy art. 6 ust. 3 dyrektywy 89/391/EWG, dokonując oceny ryzyka pracodawca jest obowiązany zwrócić szczególną uwagę na:
a) poziom, widmo częstotliwości, czas trwania i rodzaj ekspozycji;
b) dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji i dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji, o których mowa w art. 3 niniejszej dyrektywy;
c) wszelkie skutki dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracowników szczególnie zagrożonych;
d) wszelkie skutki pośrednie, takie jak:
i) zakłócenia elektronicznego sprzętu medycznego i elektronicznych urządzeń medycznych (w tym elektrostymulatorów serca i innych wszczepionych urządzeń);
ii) zagrożenie balistyczne od przedmiotów ferromagnetycznych w polach magnetostatycznych o indukcji magnetycznej przekraczającej 3 mT;
iii) uruchomienie urządzeń elektrowybuchowych aktywowanych elektrycznie (detonatorów);
iv) pożary i wybuchy w wyniku zapalenia materiałów łatwopalnych od iskier wywołanych przez pola indukowane, prądy kontaktowe lub wyładowania iskrowe;
e) istnienie sprzętu zastępczego zaprojektowanego w celu zmniejszania poziomu ekspozycji na pola elektromagnetyczne;
f) odpowiednie informacje uzyskane w wyniku nadzoru medycznego, w tym w miarę możliwości, informacje opublikowane;
g) wielorakie źródła ekspozycji;
h) jednoczesną ekspozycję na pola o różnych częstotliwościach.
6. Pracodawca jest zobowiązany być w posiadaniu oceny ryzyka, zgodnie z art. 9 ust. 1 lit. a) dyrektywy 89/391/EWG oraz określa, jakie środki należy podjąć zgodnie z art. 5 i 6 niniejszej dyrektywy. Ocena ryzyka zapisywana jest na odpowiednim nośniku, zgodnie z prawem krajowym i przyjętą praktyką; może zawierać też uzasadnienie pracodawcy, stwierdzające, że rodzaj i stopień ryzyka związanego z polami elektromagnetycznymi nie wymagają dalszej, szczegółowej oceny ryzyka. Ocena ryzyka jest systematycznie aktualizowana, w szczególności, jeśli nastąpiły istotne zmiany, które mogły spowodować, że ocena stała się nieaktualna, lub, jeśli wyniki nadzoru medycznego wykażą konieczność jej aktualizacji.
Artykuł 5
Przepisy mające na celu uniknięcie lub ograniczenie ryzyka
1. Uwzględniając postęp techniczny i dostępność środków kontroli ryzyka w miejscu jego powstawania eliminuje się lub ogranicza do minimum ryzyko wynikające z ekspozycji na pola elektromagnetyczne.
Ograniczenie ryzyka wynikającego z ekspozycji na pola elektromagnetyczne opiera się na ogólnych zasadach zapobiegania, określonych w dyrektywie 89/391/EWG.
2. Na podstawie oceny ryzyka, o której mowa w art. 4, od chwili przekroczenia dopuszczalnych wartości miar zewnętrznych ekspozycji określonych w art. 3, pracodawca ma obowiązek opracować i wykonać plan działań składający się ze środków technicznych i/lub organizacyjnych mających zapobiec przekroczeniu dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji, jeśli ocena przeprowadzona zgodnie z art. 4 ust. 2 dowodzi, że dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji nie zostały przekroczone, oraz że można wykluczyć ryzyko dla bezpieczeństwa, należy przy tym brać pod uwagę w szczególności:
a) inne metody pracy, które wiążą się z mniejszą ekspozycją na pola elektromagnetyczne;
b) wybór sprzętu, którego stosowanie wiąże się z mniejszą emisją pól elektromagnetycznych, z uwzględnieniem pracy, którą należy wykonać;
c) środki techniczne mające zmniejszać emisję pól elektromagnetycznych, w tym, w razie potrzeby, zastosowanie blokad, ekranów, lub podobnych mechanizmów ochrony zdrowia;
d) właściwe programy konserwacji sprzętu roboczego, systemów miejsc pracy i stanowisk pracy;
e) projektowanie i rozmieszczenie miejsc pracy i stanowisk pracy;
f) ograniczanie czasu i natężenia ekspozycji;
g) dostępność odpowiedniego sprzętu ochrony osobistej.
3. Na podstawie oceny ryzyka, o której mowa w art. 4, miejsca pracy, w których pracownicy mogą być narażeni na działanie pól elektromagnetycznych przekraczających dopuszczalne wartości miar zewnętrznych ekspozycji, są odpowiednio oznakowane zgodnie z dyrektywą Rady 92/58/EWG z dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w pracy (dziewiątą dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG(10), jeśli ocena przeprowadzona zgodnie z art. 4 ust. 2 dowodzi, że dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji nie zostały przekroczone, oraz że można wykluczyć ryzyko dla bezpieczeństwa. Odnośne obszary są identyfikowane, a dostęp do nich ograniczony, gdy jest to technicznie wykonalne i gdy występuje ryzyko przekroczenia dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji.
4. Pracownicy w żadnym wypadku nie powinni być eksponowani powyżej dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji.
Jeżeli, pomimo środków podjętych przez pracodawcę w celu spełnienia wymagań niniejszej dyrektywy, dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji zostaną przekroczone, pracodawca niezwłocznie podejmuje działania w celu zmniejszenia ekspozycji poniżej dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji. Pracodawca identyfikuje przyczyny przekroczenia dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych ekspozycji i dostosowuje środki ochronne i zapobiegawcze w taki sposób, by uniknąć ponownego ich przekroczenia.
5. Na mocy art. 15 dyrektywy 89/391/EWG pracodawca dostosowuje środki określone w niniejszym artykule do wymagań pracowników szczególnie zagrożonych.
Artykuł 6
Informowanie i szkolenie pracowników
Bez uszczerbku dla art. 10 i 12 dyrektywy 89/391/EWG, pracodawca zapewnia, że pracownicy narażeni na ryzyko oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscu pracy i/lub ich przedstawiciele, otrzymują wszelkie niezbędne informacje i przechodzą szkolenia w zakresie wyników oceny ryzyka przewidzianej w art. 4 ust. 1 niniejszej dyrektywy, dotyczące w szczególności:
a) środków, jakie podjęto w celu wykonania niniejszej dyrektywy;
b) wartości i pojęć dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych i zewnętrznych ekspozycji i związanych z nimi potencjalnych zagrożeń;
c) wyników ocen, pomiarów i/lub obliczeń poziomu ekspozycji na pola elektromagnetyczne, przeprowadzonych zgodnie z art. 4 niniejszej dyrektywy;
d) sposobów wykrywania i zgłaszania niekorzystnych skutków zdrowotnych ekspozycji;
e) okoliczności, w których pracownikom przysługuje nadzór medyczny;
f) bezpiecznych sposobów wykonywania pracy minimalizujące zagrożenia związane z ekspozycją.
Artykuł 7
Konsultacje i udział pracowników
Konsultacje i udział pracowników i/lub ich przedstawicieli mają miejsce zgodnie z art. 11 dyrektywy 89/391/EWG, w sprawach objętych niniejszą dyrektywą.
SEKCJA III
PRZEPISY RÓŻNE
Artykuł 8
Nadzór medyczny
1. Celem zapobiegania i wczesnego diagnozowania jakichkolwiek niekorzystnych skutków zdrowotnych z powodu ekspozycji na pola elektromagnetyczne, zapewnia się odpowiedni nadzór medyczny zgodnie z art. 14 dyrektywy 89/391/EWG.
W każdym przypadku wykrycia ekspozycji przekraczającej dopuszczalne wartości miar wewnętrznych ekspozycji, dla pracownika/pracowników, których to dotyczy są dostępne badania lekarskie zgodnie z prawem krajowym i przyjętą praktyką. W przypadku wykrycia uszczerbku na zdrowiu powstałego na skutek takiej ekspozycji pracodawca powinien przeprowadzić ponowną ocenę ryzyka zgodnie z art. 4.
2. Pracodawca podejmuje odpowiednie środki, aby zapewnić lekarzowi i/lub organom medycznym odpowiedzialnym za nadzór medyczny dostęp do wyników oceny ryzyka, o którym mowa w art. 4.
3. Wyniki uzyskane w wyniku nadzoru medycznego przechowuje się w odpowiedniej formie, umożliwiającej odwołanie się do nich później, z uwzględnieniem wymogów zachowania poufności. Poszczególnym pracownikom udostępnia się na ich wniosek dokumentację dotyczącą ich stanu zdrowia.
Artykuł 9
Sankcje
Państwa Członkowskie przewidują odpowiednie sankcje, które mają być stosowane w wypadku naruszenia ustawodawstwa krajowego przyjętego stosownie do niniejszej dyrektywy. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
Artykuł 10
Zmiany techniczne
1. Zmiany wyszczególnionych w załączniku dopuszczalnych wartości miar wewnętrznych i zewnętrznych ekspozycji przyjmowane są przez Parlament Europejski i Radę zgodnie z procedurą określoną w art. 137 ust. 2 Traktatu.
2. Zmiany do załącznika o ściśle technicznym charakterze zgodnie z:
a) przyjęciem dyrektyw w dziedzinie technicznej harmonizacji i normalizacji w odniesieniu do projektowania, budowy, wytwarzania lub konstrukcji sprzętu roboczego i/lub miejsc pracy;
b) postępem technicznym, zmianami w odpowiednich zharmonizowanych normach europejskich lub specyfikacjach i z nowymi odkryciami naukowymi dotyczącymi pól elektromagnetycznych przyjmowane są zgodnie z procedurą regulacyjną, o której mowa w art. 11 ust. 2.
Artykuł 11
Komitet
1. Komisję wspiera Komitet, o którym mowa w art. 17 dyrektywy 89/391/EWG.
2. W przypadku odniesień do niniejszego ustępu, stosuje się art. 5 i 7 decyzji 1999/468/WE z uwzględnieniem przepisów jej art. 8.
Okres, o którym mowa w art. 5 ust. 6 decyzji 1999/468/WE ustala się na trzy miesiące.
3. Komitet przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.
SEKCJA IV
PRZEPISY KOŃCOWE
...
ludwik72