Horacy Ody i Epody.pdf

(131 KB) Pobierz
Kwintus Horacjusz Flakkus, Ody i epody ,
[w:] tenże, Dzieła wszystkie , wybór, przekład i komentarz Oktawiusz Jurewicz,
t. 1, Wrocław 2000. 1
WSTĘP
I.
Życie poety.
-
zmarł tak nagle, że nie zdążył spisać testamentu, ustnie ustanowił Oktawiana Augusta swoim
spadkobiercą, dwa miesiące wcześniej zmarł jego protektor i przyjaciel, Cylniusz Mecenas.
-
napisał 162 utwory (niewiele), ale najwyższy poziom artystyczny.
-
w drugiej połowie I w. n.e. Marek Waleriusz Probus – pierwsze krytyczne wydanie pełnej
twórczości Horacjusza.
1.
Wenuzja.
-
urodził się w dniu, w którym konsulami zostali Lucjusz Manliusz Torkwatus i Lucjusz Kotta –
08,12,65 r. p.n.e., pochodził z Wenuzji.
-
ojciec był wyzwoleńcem – jeniec wojenny? Apulijczyk?
-
matka, zapewne także wyzwolenica, zmarła wcześnie (brak wspomnień); piastunka Pulia.
-
prowincjonalna szkoła prowadzona przez Flawiusza w Wenuzji.
-
55 r. p.n.e. przenosi się wraz z ojcem do Rzymu.
2.
W Rzymie.
-
jedna z najlepszych szkół stołecznych, główny preceptor – L. Orbiliusz Pupillus, w swoich me-
todach pedagogicznych nie stronił od rózgi; wysoki poziom nauczania łaciny i greki.
-
za najlepszego nauczyciela uznał ojca – wzór, moralne nauki.
3.
Pobyt w Grecji.
-
46/45 r. p.n.e. wyjazd do Grecji.
-
wykłady Kratipposa z Mityleny (szkoła perypatetyczna), Theomnestos (Akademia Platońska).
-
po zamordowaniu Cezara Horacy zaciąga się do wojska Brutusa.
-
przeżył bitwę pod Filippi 42 r. p.n.e. (ucieczka).
-
powrót do Rzymu w 41 r. p.n.e.
4.
Znowu w Rzymie.
-
za wstawiennictwem Mecenasa – przebaczenie Oktawiana.
-
śmierć ojca i konfiskata ziem.
stanowisko sekretarza kwestorskiego, twórczość literacka.
-
spotkania literackie z poetami, przyjaźń z Wergiliuszem i Lucjuszem Wariuszem.
-
-
opieka Mecenasa od 38 r. p.n.e, zażyłość.
-
posiadłość w Górach Sabińskich 33/32 r. p.n.e., od lat 20. przebywał tam coraz częściej i dłu-
żej.
-
dużo czasu spędzał też w Tyburze.
-
30 r. p.n.e. wypadek na spacerze – omal nie został zabity przez suche drzewo.
-
zazwyczaj zimy spędzał w Bajach – modnym uzdrowisku.
-
umarł 27,11,8 r.p.n.e., śmierć nagła, trucizna? po śmierci Mecenasa; pochowany tuż przy
grobowcu Mecenasa na krańcach Wzgórza Eskwilińskiego.
-
brak portretów, domniemany portret-relief przechowywany w Muzeum Sztuk Pięknych w Bos-
tonie.
1 opracowała Aleksandra Araszkiewicz
1
-
niski, otyły, czarne włosy, lśniąca skóra, choleryk, depresje, bóle reumatyczne, problemy ga-
stryczne, zawsze starannie ubrany, pogodny, lubiany, samotnik, wyznający zasadę „złotego
środka”, żył skromnie, nie korzystał z protekcji Oktawiana.
5.
Kalendarz życia i twórczości.
II. Wersyfikacja horacjańska.
1. Wiadomości wstępne.
- podstawową właściwością języka łacińskiego był akcent muzyczny, iloczas.
2. Struktura iloczasowa słownictwa.
- strukturą iloczasową słownictwa łacińskiego zajmuje się prozodia, czyli nauka o budowie ilo-
czasowej poszczególnych głosek wyrazów.
- ikt – przycisk rytmiczny, silniejsze wymawianie zgłosek, ´.
3. Jednostki wersyfikacyjne.
- miarą iloczasu jest mora.
- najmniejszą jednostką rytmiczną jest stopa – część wymawiana głosem silniejszym to arsa,
słabszym to teza.
4. Struktura wiersza i strofy.
- podstawową miarą (metrum) wiersza daktylicznego jest jedna stopa, wiersza trocheicznego,
jambicznego, anapestycznego są dwie stopy.
5. Właściwości fonetyczne poezji horacjańskiej.
- rozziew, czyli hiat.
- synalefa – szczególny rodzaj spłynięcia się samogłosek.
- afereza – e s, e st.
- diastole – wzdłużenie samogłoski krótkiej, w arsie w trzeciej osobie liczby pojedynczej.
- synkopa – zanik samogłoski krótkiej w środku wyrazu.
- tmeza – rozdzielenie wyrazu złożonego.
- synafia.
6. Wiersze eolskie Horacjusza.
- poeci eolscy, czyli używający dialektu eolskiego, Safona, Alkajos.
7. Miary asklepiadejskie.
- od Asklepiosa z Samos (III w. p.n.e.), autora epigramów o treści erotycznej i biesiadnej.
8. Strofa alcejska.
- od Alkajosa z Mityleny na wyspie Lesbos, poety lirycznego z VII/VI w., autora hymnów, pieśni
o tematyce wojennej, miłosnej i biesiadnej.
9. Strofy safickie.
- od Safony, poetki z Mityleny na wyspie Lesbos, piewczyni uroków przyrody, sublimowanego
uczucia miłości (VII w.).
10. Strofy archilochijskie.
- od Archilocha z Paros (poł. VII w.) – trochej i jamby, autor elegii, epigramów, hymnów, wier-
szy jambicznych o treści zaczepnej i politycznej.
11. Strofa alkmańska.
- od Alkmana z Sardes (II poł. VII w.), autor parthenii i pieśni procesyjnych.
12. Strofa hipponaktejska.
-
od Hipponaksa z Efezu (poł. VI w.).
2
13. Dekamter joński.
14. Miary jambiczne.
- od greckiego czasownika iapto – rzucam, obrzucam zarzutami.
- zaczepne, kąśliwe treści satyryczne.
15. Miary pytyjsko-jambiczne.
TEKST
ODY
CARMINA
I. księga.
1. Do Mecenasa – autor wymienia różne zajęcia i pasje ludzkie, najwyższe miejsce wśród nich
zajmuje twórczość poetów lirycznych, do których z dumą zalicza się Horacy.
2. Do Augusta – poeta życzy Oktawianowi, pozornie rezygnującemu z władzy, klęski i zemstę
bogów, jeśli nie pomści Cezara.
3. Do statku, na którym Wergiliusz popłynął do Aten – propemptikon – życzenie szczęśliwej
podróży dla Wergiliusza.
4. Do Sestiusza – obraz nadchodzącej wiosny, krótkie życie człowieka, epikureizm.
5. Do hetery Pyrry – subtelny erotyk, poeta uwolniony od namiętności współczuje swojemu na-
stępcy.
6. Do Agryppy – zamiast czynów wojennych Agryppy, poeta woli sławić boje miłosne.
7. Do Planka – szczęście jest blisko, w domu, w Italii, na niepokoje najlepsze jest wino.
8. Do hetery Lidii – przez miłość Lidii Sybarys przestał być żołnierzem.
9. Do Taliarcha – do niewolnika, ciesz się chwilą, każdy dzień jest darem losu.
10. Do Merkuriusza – pozbawiona modlitwy, wysławia boga jako dobrodzieja ludzkości, wynalaz-
cę lutni, żartownisia lubianego przez bogów niebiańskich i podziemnych.
11. Do Leukonoe – astrologią interesowały się zwłaszcza kobiety, nie warto, Leukonoe, wnikać w
przyszłość, czas umyka szybko, przygotuj wino, korzystaj z chwili i nie myśl o jutrze.
12. Hymn – pieśń-kantata na cześć Oktawiana po powrocie ze zwycięskiej wyprawy na Kanta-
brów (25 r. p.n.e.), uświetniająca również nowo zawarty związek małżeński jego córki, Julii, z
Marcellusem, w którym princeps upatrzył swego następcę.
13. Do Lidii – zazdrość, szczytem uczucia jest miłość dozgonna.
14. Do Republiki – alegoryczne porównanie państwa do okrętu, który, choć niedawno uniknął roz-
bicia, wypływa po raz drugi na wzburzone morze.
15. Do Aleksandra-Parysa – mit o Troi, w parze Parysa i Heleny metafora Kleopatry i Antoniusza.
16. Odwołanie oszczerstw rzuconych na Gratydię lub Tyndarydę – dywagacje o roli gniewu w ży-
ciu człowieka.
17. Do Tyndarydy – uroki posiadłości sabińskiej, gdzie przebywa Faun.
18. Do Warysa Kwintyliusza – uroki wina (usuwa troski), skutki nadużywania.
19. Miłość do Glycery – poeta bezpieczny, wydawałoby się, pada ofiarą uczucia do pięknej
dziewczyny, wola Wenus, może ofiara uczyni ją łaskawszą.
20. Do Mecenasa – żartobliwy bilecik wizytowy, zaproszenie możnego protektora w gościnę na
wieś do poety, czeka nań jednak cieniutkie wino.
21. Oda do chóru mającego opiewać Diane i Apollina.
22. Do Marka Arystiusza Fuskusa – pochwała ludzi prawych, brak nieszczęść (niewinność), np.
poeta.
3
23. Do hetery Chloe stroniącej od poetów – młodziutka Chloe, mimo że dojrzała, nie opuszcza
swej mamy, płochliwa sarenka w górskich bezdrożach.
24. Tren na śmierć Kwintyliusza – tren opłakujący Warusa i pocieszenie Wergiliusza.
25. Wyrzuty pod adresem hetery Lidii – wizja starzenia się Lidii, opuszczą ją wielbiciele, będzie
szukała miłości po zaułkach ku uciesze złośliwej, drwiącej młodzieży.
26. Do Muz. O Eliuszu Lamii – żartobliwa apostrofa do Muz, niech obdarzą młodego poetę i dra-
maturga nieśmiertelną sławą.
27. Do przyjaciół – scenka dramatyczna: poeta wpada na biesiadę, gdzie kłócą się przyjaciele,
rozładowuje sytuację.
28. Do Archytasa z Tarentu.
29. Do Ikcjusza – jak będzie wyglądał pałac młodszego przyjaciela, dotychczas filozofa-stoika,
gdy wzbogaci się na wojnie z Arabami.
30. Do Wenus – niech opuści Cypr i przybędzie do świątecznego domu pięknej Glycery.
31. Do Apollina – prośba do Apollina (poświęcenie nowej świątyni).
32. Do liry – inwokacja do liry, by rozbrzmiewała pieśnią łacińską nie tylko o tematyce wojennej,
lecz również sympotycznej, erotycznej, biesiadnej.
33. Do Albiusza Tybullusa – przyjaciel jest zakochany bez wzajemności w Glycerze, nieodwza-
jemniona miłość jest wolą Wenus, poeta zna ja dobrze.
34. Do Losu i do siebie samego – wyznanie „nawrócenia się” poety do wiary w bogów pod wpły-
wem piorunu z jasnego nieba jako znaku mocy Jowisza.
35. Do Fortuny – modlitwa do Fortuny o pomyślny wynik wyprawy Augusta przeciw Brytanii.
36. Do Plocjusza Numidy – szczęsliwy powrót przyjaciela z Hiszpanii, będzie biesiada.
37. Do przyjaciół – nawoływanie do radosnego święcenia zwycięstwa Augusta nad Antoniuszem i
Kleopatrą.
38. Do usługującego niewolnika – poeta raczy się winem w cieniu altanki – topos skromności.
II. księga.
1. Do Azyniusza Polliona – polityk, wódz, adwokat, opiekun poetów, poeta, który porzucił trage-
diopisarstwo dla historii współczesnej.
2. Do Salustiusza Kryspusa – który umiejętnie korzysta ze złota.
3. Do Deliusza – „pomnij zachować umysł niezachwiany”, złoty środek.
4. Do lekarza-masażysty, Ksantiasza – niech się nie wstydzi miłości do niewolnicy, Filidy, naj-
więksi bohaterowie greccy tak postępowali ze swymi brankami.
5. Do przyjaciela – do zakochanego, jego przedmiot uczucia jest jeszcze młody (jałówka), nie-
bawem dojrzeje i sama będzie szukała wielkiej miłości.
6. Do Septimiusza – który udałby się z poetą do najdalszych krajów, poeta jednak woli do póź-
nej starości pozostać w Tyburze lub w Tarencie.
7. Do Pompejusza Warusa – powitanie przyjaciela z lat młodzieńczych po tułaczce, wspomnie-
nia ze służby wojskowej w szeregach Brutusa.
8. Do Baryny – o wartości przysiąg miłosnych, poeta w nie nie wierzy.
9. Do Walgiusza Rufusa – pocieszenie po śmierci ukochanego niewolnika.
10. Do Licyniusza Mureny – pochwała filozofii „złotego umiaru”, w szczęściu – nie być zbyt pew-
nym siebie, w nieszczęściu – nie tracić nadziei, lepiej trzymać się brzegu niż głębin.
11. Do Kwinkcjusza Hirpina – młodość upływa szybko, lepsze wino niż polityka.
4
12. Do Mecenasa – recusatio , poeta nie może napisać eposu o tematyce mitologicznej czy
współczesnej, Oktawiana sam Mecenas wysławi, poeta woli opiewać żonę Mecenasa.
13. Do drzewa – o wypadku ze spróchniałym drzewem.
14. Do Postumusa – o krótkości życia, nieuchronności śmierci i starości.
15. O zbytku współczesnego życia – ogólna mania budownictwa luksusowych will nadmorskich a
skromne potrzeby przodków.
16. Do Pompejusza Grosfusa – bogactwo szczęścia nie daje, ale spokój wewnętrzny.
17. Do Mecenasa – po chorobie Mecenasa, obietnica poety o bliskich w czasie ich zgonach.
18. Do chciwca – piętnowanie zbytku i drogich pałaców, skromne życie poety.
19. Do boga Bakchusa – na samo wspomnienie wizji Bakchusa poeta drży ze strachu, korzy się
przed bogiem i śpiewa ku jego czci pieśń-dytyramb.
20. Do Mecenasa – wiara w nieśmiertelną sławę poety, zamiana w łabędzia Apollina.
III. księga.
1. Do chóru dziewcząt i chłopców – bogactwo nie gwarantuje szczęścia, ponieważ nie zapewnia
równowagi wewnętrznej i nie oddala strachu przed śmiercią.
2. Do przyjaciół – „słodko i zaszczytnie jest umierać za ojczyznę”.
3. Do muz o Auguście – poeta opiewa dwie cnoty: sprawiedliwość i stałość.
4. Do muzy Kaliopy – pieśń do Kaliope, muzy poezji, wielkość poezji i jej czcicieli – poetów, Mu-
zy obdarzają talentem poetów, tak jak dar władzy – władcom.
5. Do boskiego Augusta – uosobieniem dzielności jest Romulus, wódz rzymski, który dotrzymał
słowa nawet największemu wrogowi – Kartagińczykom, choć wiedział, że naraża się na
śmierć w męczarniach.
6. Do narodu rzymskiego – nawoływanie do wskrzeszenia dawnej rzymskiej pobożności.
7. Do Asterii – pocieszenie dziewczyny tęskniącej za ukochanym przebywającym w dalekiej
podróży, wróci bogaty, choć grozi mu niebezpieczeństwo ze strony zakochanej gospodyni,
ale i do dziewczyny zaleca się piękny młodzieniec.
8. Do Mecenasa – zaproszenie na piątą rocznicę ocalenia poety (01,03,25 p.n.e.).
9. Do hetery Lidii – dialog droczących się kochanków, hetery i poety.
10. Do Liki – serenada do drzwi ( paraklauithyra ).
11. Do Merkuriusza – mit o Danaidach.
12. Do Neobuli – zakochana Neobula: jej monotonna praca i ruchliwy tryb życia jej ukochanego.
13. Do źródła Banduzji – ofiary dla nimf zamieszkujących źródła zwane od ich imion.
14. Do narodu rzymskiego – powrót Oktawiana z Hiszpanii (wiosna 24 r. p.n.e.).
15. Do Chloris – obraz starzejącej się kobiety, która chce dotrzymać kroku młodym dziewczętom.
16. Do C. Mecenasa – potęga złota (przykłady z mitologii i histroii), poeta jest skromny i nie po-
trzebuje wiele.
17. Do Eliusza Lamii – dowcipny bilecik wysłany przyjacielowi z okazji jego urodzin.
18. Do boga Fauna.
19. Do Telefa – atmosfera uczty.
20. Do Pyrrusa – który pała miłością do chłopca, kochanego przez dziewczynę i cały zastęp chło-
pców.
21. Do dzbana – wielka rola dzbana i wina, jaką odgrywają w życiu ludzkim.
22. Do bogini porodów Diany – poświęcenie jej pinii rosnącej pod domem poety.
23. Do wieśniaczki Fidyli – skromna ofiara a kosztowne kapłanów i bogaczy.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin